Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

[p. 16]

Gedenkboek van den Watersnood, in 1861, waardoor een groot gedeelte van Nederland en zijne Oost-Indische bezittingen geteisterd werd, door J.C.W. Quack. Met lithographiën naar teekeningen van W. Hekking Jr. (Te) Dordrecht, (bij) J.P. Revers, 1861. Eerste en tweede gedeelte. 94 pag. roijaal 8vo formaat. Prijs per vel druks ƒ 0,15.

Het waren voor een gedeelte onzer landgenooten benaauwde dagen, die kort na de intrede van het vorige jaar voor hen aanlichtten. Het water, die vreeselijke vijand voor Nederland, waartegen wij altijd te strijden hadden en dat ons onophoudelijk bestookt, om den grond van hem ontwoekerd, weder terug te winnen, kwam, thans tot ijs gestold door dijk en dam dringen en overstroomde de schoonste akkers en weligste landsdouwen, verwoestte de bezittingen der bewoners en bragt rouw en ellende, waar kort te voren nog blijdschap en rijkdom gezeteld waren. En als ware het nog niet genoeg, dat ons land of een gedeelte daarvan door het water geteisterd werden, - daar rolt van uit onze overzeesche bezittingen weinige weken later ons op nieuw de kreet in de ooren: ‘Watersnood!’ Wel is het waar, wat iemand ons schreef: van nabij en verre worden wij bijna overwonnen door onzen verwonneling!

Doch te midden der ellende bleek ook de waarheid der gulden spreuk: ‘de rampspoed der ellende doet den wezentlijken mensch kennen.’ Iedereen beijverde zich om het lot der ongelukkigen te verzachten en zonder te vragen naar rang of stand, geloofsbelijdenis of overtuiging, offerde ieder het zijne op het altaar der liefde tot verligting van den algemeenen nood. Voorgegaan door den koning, die meer dan immer, toonde het hoofd des lands, en de vader zijner onderdanen te zijn, was er een edele wedijver onder zijne kinderen om 's vorsten voorbeeld na te volgen, en de dagen van den watersnood van 1861 hebben het op nieuw bewezen, dat de Nederlandsche natie den naam van weldadig volk ten volle waardig is.

Bij de bladzijden van jammer, die genoemde dagen in onze geschiedenis zullen beslaan, hebben zij dan ook menigen schoonen trek geleverd, en het geheel is wel waardig aan de vergetelheid onttrokken te worden.

[p. 17]

De heer Quack, reeds zoo gunstig bekend door onderscheidene lettervruchten, die in tijdschriften en weekbladen of afzonderlijk het licht zagen, heeft die taak op zich genomen, en drie afdeelingen van zijnen arbeid liggen voor ons. Hij kon ook gezegd worden daartoe beter dan menig ander in staat te zijn. Immers, hij deelde met de plaats zijner inwoning in ruime mate in de jammeren van den watersnood, en zijne gemeente ondervond zoodanig het ellendige der overstrooming, dat hij met zijne geloofsgenooten onder den hemel moest te zamenkomen tot uitoefening zijner godsdienstige pligten, bij gemis en onbruikbaarheid van het kerkgebouw.

In de inleiding van het werk ontwikkelt de heer Quack zijn plan van bearbeiding. Hij noodigt zijne lezers in den geest op den vier en twintigsten Januarij 1861 aan het veerhuis te Brakel, toen Willem III daar aankwam om persoonlijk de dijkbreuken in oogenschouw te nemen, en nu wil hij den vorst vergezellen op zijnen togt, ten einde de geschiedenis der onderscheidene doorbraken te leeren kennen; de daardoor veroorzaakte ellende te zien; en de weldadigheid te roemen, die landgenoot en vreemdeling bezielde, om, ieder het zijne, bij te dragen tot leniging der rampen van den watersnood.

Het idee is schoon; het plan juist; en dat de heer Quack voor zijne taak berekend is, bewijst het afgewerkt gedeelte dat voor ons ligt. Zonder in eene dorre opsomming van feiten te vervallen, wordt de lezer in dit gedeelte getuige gemaakt van onderscheidene doorbraken in ons vaderland, terwijl in de tweede aflevering tevens eene schets der overstrooming in Oost-Indië voorkomt.

Wij hebben het afgewerkt gedeelte met veel genoegen gelezen en hopen, dat een ruim debiet den uitgever moge in staat stellen, ons het vervolg te leveren, terwijl wij den vervaardiger lust en kracht toewenschen, om op den ingeslagen weg voort te gaan en ons met het gedenkboek van den watersnood, tevens een gedenkboek van Nederlands weldadigheid te leveren.

De uitgever heeft voor eene sierlijke uitvoering zorg gedragen. Trouwens de naam van den heer Revers waarborgt ons dit. De prijs is zeer gering en zal, volgens het berigt

[p. 18]

op den omslag, voor het geheel niet meer dan drie gulden bedragen, terwijl voor elke plaat slechts 20 cents wordt in rekening gebragt, iets wat bijna aan het ongeloofelijke grenst, vooral wanneer de volgenden aan de thans geleverden gelijk zullen zijn.

Later komen wij op dit werk terug.

A.

H.