Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

De Calorische Machine van Lenoir, eene plaatsvervangster der stoommachine en van den handenarbeid bij de kleine nijverheid, (in 't) kort beschreven en toegelicht door G.K. Timmer Jr. Met eene uitslaande plaat. (Te) 's Gravenhage, (bij) M.M. Couvée, 1861. In 8vo., 24 blz. Prijs ƒ 0,25.

De algemeene opmerkzaamheid van het nijverheidspubliek is in den laatsten tijd vooral gerigt op de calorische machines, aldus genoemd naar het Latijnsche woord calor, dat warmte beteekent, want de kracht waarmede deze machines werken, is niet de waterdamp of stoom, maar het vermogen der luchtsoorten om zich uit te zetten en door dit uitzettingsvermogen, de vereischte drukkracht te verkrijgen. Het is niet te ontkennen, dat de stoommachine, die geweldige bewe-

[p. 469]

gingskracht, als motor vele gebreken had, die door de calorische machines, zoo al niet geheel uit den weg geruimd, dan toch gedeeltelijk verbeterd zijn. In het jaar 1833 verscheen de Zweedsche ingenieur Johannes Ericson, geboren in 1803, met eene door verhitte lucht werkende machine in Londen, die hij ‘Caloric Engine’ noemde. Volgens de berigten, werkte deze machine tot groote tevredenheid; de mannen der wetenschap spraken er een gunstig oordeel over uit, maar des te ongunstiger de practici en fabrikanten van stoommachines. Bij de wereldtentoonstelling in Londen in het jaar 1851, was eene Ericsonsche machine, maar zij werd meer als speelwerk, dan als een nuttig mechanisme beschouwd. Doch gelijk het met alle menschelijke uitvindingen gaat, ontdekt men ieder oogenblik nieuwe gebreken, die weggenomen en verbeterd moeten worden, wil men het doel bereiken, dat men zich voorstelt. Zoo ook met de calorische machine. Werd de machine van Ericson in werking gebragt door de verwarming van lucht in een cilinder, door middel van een vuur, dat den cilinder van buiten omgeeft, waardoor het metaal geoxydeerd wordt en door het invreten spoedig niet meer kan gebruikt en vernieuwd moet worden, zulks heeft men niet te vreezen bij de door Lenoir in den jongsten tijd verbeterde machines, die door middel van luchtgas en door de inductie eener electrieke vonk, de doeltreffende werking heeft doen zien, en dit alles in een klein bestek, zoodat men met geene stookplaatsen, schoorsteenen en bergplaats voor steenkolen meer te maken heeft. Wij achten ons verpligt dit weinige ter inleiding te moeten zeggen bij de aankondiging van het bovengenoemd werkje van den heer G.K. Timmer Jr., dat in waarheid zoo zaakrijk en duidelijk is, dat wij hem daarvoor allen lof moeten geven, en te meer, omdat hij, ofschoon de groote voordeelen regtmatig erkennende, niet schroomt te doen opmerken, dat vele voorstanders der calorische machines met al te dweepachtige gevoelens te dien opzigte behebt zijn, die b.v. durven beweren, dat deze machines onmogelijk zouden kunnen springen. De heer T. onderschrijft die meening niet geheel, maar voegt er bij, 't welk wij met hem eens zijn, dat de ongelukken zoo groot niet kunnen zijn, als bij het springen van een stoomketel, welk laatste onheil hij vergelijkt bij het springen

[p. 470]

van eene mijn, terwijl het andere bij dat van een kanon zou kunnen vergeleken worden. Ook heeft hij de dwaze meening doen uitkomen van hen, die gelooven, dat er bij deze machine in het geheel geene brandstof noodig is. Het spreekt toch immers van zelf, dat er om gas te bereiden, gelijk het lichtgas, steenkolen noodig zijn en dat dus het verbruik hiervan eer zou toenemen dan afnemen, wat men aanvankelijk zoo zeer toejuichte. Deze en meer andere aanhalingen doen zien, dat de heer T. zeer bevoegd is tot het geven van eene beschrijving van werktuigen als de calorische machine. Belangstellenden kunnen wij zijn werkje dus gerust aanbevelen, en voor hen die nog weinig met de Lenoir'sche machines vertrouwd zijn, zullen wij in 't kort de voordeelen daarvan opgeven:

1^o.	Besparing van brandmaterialen; men berekent ⅔ gedeelte.
2^o.	Eene kleine benoodigde ruimte, geene ketels noch schoorsteenen.
3^o.	Zeer weinig gevaar voor springen, daar ketel en water niet in aanmerking komen.
4^o.	Geen waakzaam toezigt noch praktisch machinist, daar ieder eenvoudig werkman er mede om kan gaan.
5^o.	De gemakkelijke verplaatsbaarheid en
6^o.	De gelijkmatigere werking boven die van eene stoommachine bij dezelfde paardekracht.

De calorische machine zal, gelooven wij, de stoommachine wel niet geheel verdringen, maar eene magtige schakel vormen in de groote keten van de hulpmiddelen der menschelijke industrie, omdat zij dáár de hand biedt, waar slechts een gering aantal menschelijke krachten voorhanden zijn. Voor draaibanken, smederijen, slijperijen, boek- en plaatdrukkerijen enz. enz. belooft zij de grootste voordeelen, terwijl zij inzonderbeid den landbouw groote diensten bewijzen kan. Na dit alles achten wij eene verdere aanbeveling overbodig van het werkje, dat door eene keurige netheid uitmunt. De uitslaande plaat draagt veel tot verduidelijking en versiering bij. De druk is zuiver. Op de correctie hebben wij weinig aanmerkingen.

Technophilus.