Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Tafereelen en berigten uit de geschiedenis der Protestantsche kerk in onze dagen. Uitgegeven door en ten voordeele van de Nederlandsche Gustaaf-Adolf-Vereeniging. Vierde jaargang. (Te) Leijden, (bij) Jacs. Hazenberg Corns. Zoon, 1860. VI en 208. In gr. 8vo. Prijs ƒ 1.80.

‘De stroom der geschiedenis staat geen oogenblik stil. Geene magt ter wereld kan den bergstroom stuiten in zijne vaart of hem doen terugkeeren naar zijnen oorsprong. Wel moge hij soms rustig voorwaarts vloeijen, zonder iets merk-

[p. 441]

waardigs op zijne oppervlakte of langs zijne oevers te vertoonen, doch soms wordt hij ook door gewigtige gebeurtenissen geleid.’ Op deze wijze ongeveer, liet zich onlangs een onzer binnenlandsche nieuwsbladen uit over de geschiedenis van den dag. En nu wij geroepen worden om ons oordeel te zeggen omtrent de uitgave van het tijdschrift, waarvan wij hierboven den titel afschreven, nemen wij gaarne die woorden over, en maken haar tot de onze, want ook de stroom der geschiedenis van de Protestantsche kerk staat niet stil. Neen, vooral in onze dagen worden hare wateren door gewigtige gebeurtenissen geleid, en rolt hij, nu eens zacht en kalm, dan meer of minder bewogen voorwaarts, tot dat de feiten zich allen oplossen in de vervulling der woorden van den Heer der Kerk: ‘de poorten der hel zullen mijne gemeente niet overweldigen; ik ben met haar tot aan de voltooijing der eeuwen!’

Met het geloof aan de waarheid dier woorden wordt de Christen niet bevreesd, al ziet hij soms met ontroering op de gebeurtenissen des tijds; en is het zijne vaste overtuiging, dat vuur en wind den Heer vooruitgaan, terwijl hij zelf in het suizen eener liefelijke koelte is. Dit maakt hem echter niet lusteloos of doet hem de handen in den schoot leggen; want hij weet evenzeer, dat de Heer zich van middelen bedient om zijn doel te bereiken, en dat soms het schijnbaar geringe oorzaak is van het grootsche en onbegrijpelijke.

Dat doel heeft ook de uitgave van het bovenstaande tijdschrift. Het is het orgaan der Nederlandsche Gustaaf-Adolf-Vereeniging, wier pogingen wij hier en elders zulke gezegende vruchten zien dragen. Waarom het werk wordt uitgegeven Wij weten geen geschikter antwoord op die vraag te geven, dan waarmede de secretaris der vereeniging dit kenbaar maakt in de inleiding van den voor ons liggenden jaargang. Nadat hij in korte trekken het beeld der Protestantsche kerk te Schokken in Posen vóór en na 1855 had geschetst, vervolgt hij: ‘En waarom nu nog eens het beeld der oude kerk uit de vergetelheid teruggeroepen? - Omdat het een beeld is van den nood, waarin nog heden ten dage vele gemeenten verkeeren. Die nood is aan de groote menigte onzer Protestantsche broeders en zusters onbekend. Dien nood hun af te schilderen en levendig voor oogen te

[p. 442]

stellen, dit is het doel van ons tijdschrift, waarvan met deze eerste aflevering een nieuwe jaargang geopend wordt. Hetgeen wij reeds drie jaren lang hebben gedaan, den heden-daagschen toestand der Protestantsche kerk, wat het uitwendige, het materiële betreft, dat echter zoo naauw met het inwendige, met hare geestelijke belangen en behoeften zamenhangt, te ontsluijeren, dat zullen wij voortgaan te doen. Wij hebben ons daarbij goed bevonden. Door ons tijdschrift is de aandacht van velen op de Nederlandsche Gustaaf-Adolf-Vereeniging gevestigd geworden, en zijn een aantal personen toegetreden tot het werk, waaraan zij hare krachten en zorgen wijdt, den opbouw der vervallen Protestantsche kerken, de stichting van nieuwe kerken, waar de behoefte het vordert, en daardoor den opbouw van vele verwaarloosde gemeenten.’

Voorwaar! het is een schoon doel, dat men zich met de uitgave heeft voorgesteld, en schooner nog wordt de taak, wanneer men aan dat doel getrouw blijft. En dit laatste kunnen wij van de redactie der ‘Tafereelen en berigten’ getuigen. Zij stelt hare lezers in de gelegenheid om kennis te nemen van de verrigtingen der vereeniging, zooals in ‘de werkzaamheid der Duitsche Gustaaf-Adolf-Vereeniging’ (bl.43); ‘de Gustaaf-Adolf-Vereeniging in Engeland,’ (bl. 89); ‘de zesde algemeene vergadering der Nederlandsche Gustaaf-Adolf-Vereeniging,’ (bl. 125); de algemeene vergadering der Gustav-Adolf-Stiftung te Ulm,’ (bl. 179); of wekt hen op tot deelneming aan haren arbeid, door: ‘een arbeidsveld der Gustaaf-Adolf-Vereeniging in Westfalen,’ (bl. 28); ‘hoe de werkzame liefde der Protestanten den ijver der Katholieken doet ontwaken,’ (bl. 47); ‘vervolging en verdraagzaamheid,’ (bl. 96); ‘een liefdewerk, door Katholieken aan Protestanten verrigt,’ (bl. 177). Doch zij geeft ook schetsen van den toestand veler Protestantsche gemeenten, of doet den blik slaan in de geschiedenis van het Protestantismus, zoo als in: ‘Hongarije’ (bl. 3 en 53); ‘de Evangelische gemeente te Smyrna,’ (bl. 48); ‘Savoije,’ (bl. 70); ‘de Duitsch-Evangelische gemeente te Lyon,’ (bl. 83); ‘Ahrweiler,’ (bl. 90), ‘Eitorf aan de Sieg,’ (bl. 92); ‘de predikanten in de valleijen der Alpen, (bl. 93), ‘de Evangelisatie te Savona,’ (bl. 101); ‘de Evangelische gemeente te Praag,’ (bl. 117); ‘de nieuwe Protestantsche kerk te Soester-

[p. 443]

berg,’ (bl. 121); ‘de hervorming in Spanje,’ (bl. 145); ‘Boheme en Moravië,’ (bl. 170); terwijl het bestuur eindelijk in ‘Korte mededeelingen’ en ‘Gemengde berigten’ de belangrijkste voorvallen op haar gebied kenbaar maakt.

Het zou ons te ver voeren, wanneer wij van elk dezer schetsen, of ook maar van eenige dier stukken eene meer bijzondere recensie wilden geven. Wij vertrouwen dat de bloote opgave van den inhoud velen zal aansporen tot inteekening op het tijdschrift, terwijl wij volgaarne instemmen met den wensch der redactie en hopen dat deze vervulling erlange, wanneer zij zegt: ‘Vinde dan ons tijdschrift een tal van lezers, die door de schildering der lijdende kerk worden aangespoord om bij het dankgebed voor de voorregten die wij bezitten, ook eene bede te voegen voor den nood van duizende geloofsbroeders van nabij en van verre, en bij die bede het werk, dat nooit aan een gebed voor anderen ontbreken mag, - het werk der helpende en reddende liefde.’

Druk en papier zijn goed en de prijs zeer gering.

A.

H.