Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Uren van Uitspanning. Verhalen en Raadsels. (Te) Krommenie, (bij) J. de Haan, zonder jaartal. In 32do., 104 blz. met plaatjes. Prijs ƒ 0,30.
Klein maar Rein. Verhalen en Versjes. 118 blz., als boven, hetzelfde formaat en dezelfde prijs.

In den tegenwoordigen tijd, waar de persen onzer uitgevers zwoegen onder den last van zooveel papieren kindertjes, die spoedig den slaap der doodgeborenen ingaan; in onzen tijd, waar de kritiek, wil zij aan hare heilige roeping beantwoorden, maar al te dikwijls verpligt is een afkeurend oordeel uit te brengen, vooral als het de rubriek school- en kinderwerkjes geldt, is het eene hoogst aangename gewaarwording voor den beoordeelaar, wanneer hij in gemoede kan prijzen en aanbevelen. Wij bevinden ons heden gelukkig in dat

[p. 380]

geval, en wenschen onze Christelijke ouders en vrienden van harte geluk met de verschijning van twee kinderwerkjes, die zij gerustelijk hunnen dierbaren lievelingen in handen kunnen geven.

De titel van No. 1 geeft reeds te kennen, wat het boeksken bevat: verhalen en raadsels. Allen zijn goed gesteld, en in den echten kindertoon. Als proeve strekke eene bladzijde van het verhaaltje: Arme Kinderen, waar wij het volgende lezen:

‘Arme kinderen! Ik zoek ze niet enkel in de stumpertjes, die in lompen gekleed daarhenen gaan, als toonbeelden van kommer en ellende! Ik weet dat ze evenzeer te vinden zijn in de woningen der rijken.’

‘Zegt me, gij lieve kleinen! wat acht ge wel uw rijkste bezitting op de geheele wereld? Ik geloof uwe ouders! is het niet zoo? O, wanneer één dier beide aan hun gezin ontvalt, dan noem ik ze arm, die nageblevene, halve weezen! Zij verliezen zoo onbegrijpelijk veel. Vrienden als deze - geen kind vindt ze immer weder! Met den dood des vaders, moge er niet altijd onmiddellijk gebrek en armoede dreigen, toch gewoonlijk volgt er meer of minder bekrompenheid, waaraan men vroeger niet gewend was. Maar sterft de moeder, dan missen de kleinen de zegenende schutsengel aan hunne zijde; de vriendelijke star, waarnaar zij met lagchende en schreijende oogen zoo gaarne opzagen, is dan verdwenen.’

‘En toch, deze halve weezen zijn nóg niet de armsten onder de armen! Ieder trekt zich het lot der jeugdige rouwdragers aan; ieder heeft te doen met de moederloozen en bejegent hen zacht en liefdevol. Maar wat vergoeding en verzachting is er aan te brengen voor die arme kinderen, welke eene moeder bezitten, maar geene moederliefde smaken, geene moederzorgen ondervinden? Armer wezens ken ik niet.’

Het gehalte in No. 2 is niet minder van waarde. Wij troffen op blz. 100, onder het opschrift: Allerlei, een tiental regeltjes, die wij onzen lezers niet mogen onthouden. De schrijver, W.C. Noack, van wien meer bijdragen in het boekje te vinden zijn, verdient lof wegens zijnen arbeid: vooral de vraag bij het slot verraadt den diepzinnigen blik van een' ervaren' paedagoog.

[p. 381]

XI.

‘Zeker beroemd man werd niet moede zijne handen te bewonderen: ‘zij zijn de uitvoerders (zoude uitvoersters niet beter zijn?) aller kunsten,’ zeide hij. - ‘Met de handen,’ zeide een ander, ‘bewilligt men in iets, of wijst men af; dreigt of bidt men, beleedigt of zegent men; veroordeelt men of spreekt men vrij.’ - En waartoe, mijne vriendjes! hebt gij zoo al uwe handen gebruikt?’

En nu de versjes? - Zij, die bij ondervinding weten, welke zoutelooze rijmpjes in de meeste kinderwerkjes worden aangetroffen, zullen hartelijk verblijd zijn eindelijk iets degelijkers te ontvangen.

Het volgende stukje van D. Houtkamp levert hiervan eene schoone proeve: het ademt zulk eenen liefderijken dankbaren geest, dat wij het onzen geestverwanten, tot lezen en van buiten leeren door hunne kinderen, niet genoeg kunnen aanbevelen.

Van den morgen tot den noen

Zat de brave Aag te spinnen,
Om haar stukje brood te winnen,

Om haar trouwe geit te voên.

Jong was zij 't gezigt reeds kwijt,

En haar ouders - 't arme zieltje! -
Lieten haar slechts 't spinnewieltje

En een lieve kleine geit.

Niemand had ze op aarde meer:

Ouders, die ze eens dier beminde,
Zusters, broeders, dierbre vrinden

Waren reeds bij God den Heer.

Maar haar geitje bleef haar bij:

Zat ze op 't bankje, bij schoon weder,
Bij haar spinnewieltje neder,

't Geitje knielde aan haar zij.

Toog zij - kleurde 't avondrood

't Hemelruim - naar 't nedrig huisje,
't Geitje volgde haar in 't kluisje,

Deelde met haar 't stukje brood.

[p. 382]

 

En als Krisje, een kleine meid,

 

De arme vrouw soms kwam bezoeken,

 

En haar las uit 't Boek der Boeken,

 

't Was voor Aag een zaligheid.

 

 

 

Dan sprak 't oudje: ‘zie die geit

 

Die mij opbeurt onder 't klagen,

 

En getrouwlijk alle dagen

 

Naast mijn zij zich nedervleit:

 

 

 

Naast mijn zijde hupplend speelt,

 

Trachten wil mij te vermaken,

 

En des morgens bij 't ontwaken,

 

Met haar kopje lieflijk streelt:

 

 

 

O mijn Krisje! zoo is 't beest

 

Me als een kindje, liefdrijk, teeder;

 

Als een kind zit 't naast mij neder,

 

Zonder haar - wat was 't geweest!

 

 

 

Leer! o leer! mijn' lieve Kris,

 

Als mijn geitje, zóó te streven,

 

Om uw' oudren eer te geven:

 

't Geen den Heer behaaglijk is.

 

 

 

Dan zult ge ook in later tijd,

 

Als de geit uwe oudren hoeden,

 

En de Gever van al 't goede

 

Schenkt u 't heil der heerlijkheid.

Onder de dichtstukjes, vinden wij er vier, die tot titel voeren: Tegenhangers van van Alphen. Het zijn:

1.	De kleine bedelaarster,	als tegenhanger van:	Het kinderlijk geluk.
2.	Het jaloersche kind,	idem	Welkomstgroet van Klaartje voor haar kleine zusje.
3.	De arme knaap bij den naderenden winter,}	idem	Winterzang.
4.	Het herstelde kind,	idem	Het zieke kind.

Ofschoon wij onbewimpeld moeten verklaren, dat parodiën van beroemde dichters, gelijk onder anderen het voor een paar jaren veel besproken boekje: Kleine Gedichten voor de lieve jeugd aan de hoogere scholen, naar Mr. Hieronymus van

[p. 383]

Alphen, geenszins onze sympathie wegdragen, daar wij ze als eene onbedachte heiligschennis, gepleegd aan de dierbare nagedachtenis van groote mannen, beschouwen, en te meer omdat dit genre van geschriften gewoonlijk tot flaauwe aardigheden zijne toevlugt neemt, kunnen wij niet ontveinzen, dat de vier bovengenoemde versjes, door Mej. J.S. Mackenstein - Koning, ons goed bevielen. Voornamelijk het eerste verdient, onzes erachtens, de eer in ruimeren kring gekend te worden, reden waarom wij het hier laten volgen, met het oorspronkelijke gedichtje van onzen onsterfelijken van Alphen er naast.

Ik ben een kind,

Van God bemind,

En tot geluk geschapen.

Zijn liefde is groot:

'k Heb speelgoed, kleedren, melk en brood,

Een wieg om in te slapen!

Ik leef gerust,

Ik leer met lust,

Ik weet nog van geen zorgen.

Van spelen moê,

Sluit ik mijn oogjes 's avonds toe,

En slaap tot aan den morgen.

Geloofd zij God,

Voor 't ruim genot,

Van zooveel gunstbewijzen!

Mijn hart en mond,

Zal Hem, in elken morgenstond

En elken avond prijzen.

Ik ben een kind,

Gansch onbemind,

Als tot verdriet geschapen.

Mijn leed is groot:

'k Heb speelgoed, kleedren, melk noch brood,

Geen bedje om in te slapen.

'k Heb nergens rust,

In niets ooit lust,

Gedrukt door smart en zorgen.

Van 't zwerven moê,

Sluit ik mijn oogjes schreijend toe,

Tot aan den droeven morgen.

O, gaf mij God,

Ook ruim genot,

Van Zijne gunstbewijzen!

Mijn hart en mond,

Zal Hem toch, iedren morgenstond

En elken avond prijzen.

Deze werkjes zijn de eerste, die ons van den uitgever J. de Haan, te Krommenie onder de oogen kwamen, en het doet ons genoegen te kunnen zeggen, dat de kennismaking ons niet tegenviel. - De druk is net en zuiver, en de correctie accuraat. De plaatjes zijn allerliefst, en de prijs achten wij, het geleverde in aanmerking genomen, zeer gering. Wij wenschen dan, ook uit dien hoofde, deze boekjes een goed onthaal, en raden onzen belangstellenden kindervrienden aan, er hunne lievelingen meê te verrassen.

Z., Julij 1861.

L.A.H.