Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Nieuwe leerwijze van doorzigtkunde. Handleiding tot een hoogeren trap van kennis dier wetenschap, zoowel in Theorie als in Praktijk, ten gebruike van kunstschilders en kunstliefhebbers; door P. van Schendel. Voor rekening van den schrijver. (Te) Breda, bij J. Hermans. Drukker en Boekhandelaar, 1861. Prijs ƒ 2,85.

De titel van dit ons ter aankondiging toegezonden werkje, geeft duidelijk genoeg te kennen voor wie het bestemd is. Wij kunnen niet ontveinzen, dat wij het eene gelukkige gedachte van den heer v.S. rekenden om zijne kunstbroeders en anderen eene hoogere liefde in te boezemen, voor een kunstvak dat wel vele beoefenaars en mannen van naam in dat gilde telt, maar die helaas zich zelven weinig rekenschap kunnen geven en veelal uit slaafsche navolging werken. Niet zelden toch hebben ook wij, bij de grootste kunstenaars onzes lands, mannen die zich met een bezoek van koningen en vorsten mogen vereerd zien, zeer groote feilen aangetroffen, in de meetkunstige evenredigheid, al werd dit ook vergoêlijkt door juist aangebragte tinten of een meesterlijk licht en bruin, ons bevalt zulks niet; wij geven de voorkeur aan eene juiste afteekening der voorwerpen die men werkelijk in de natuur ziet en zoo als ze zich voor het oog van den beschouwer vertoonen. Wij zouden wenschen dat hierop de aandacht viel van hen, die zich aan de schilderkunst wilden toewijden, en dat zij het niet beneden zich achtten iets te leeren, wat zij meenden dat hun niet te pas kwam. Het is bedroevend om te zien hoe ouders die zien, dat hunne kinderen toonen aanleg te hebben voor deze of gene kunst, meenen dat hunne lievelingen al aardige geniën zijn, als zij zonder eenig genoten onderwijs een teekeningje kunnen maken en daarom begrijpen, dat zij niet noodig hebben de wetenschap van een vak te leeren, dat later een middel van hun bestaan moet zijn. Wij overdrijven niet, wanneer wij zeggen, dat hierin vooral de grond ligt,

[p. 325]

dat er op de kunstproducten onzer artisten zoo veel af te wijzen is. De heer v.S. heeft in dit opzigt eene werkelijke dienst bewezen aan hen, die zich meer willen volmaken. Wij begroeten dus met liefde een werkje, dat bevorderlijk kan zijn tot volmaking van eene kunst, die niet meer zoo bloeit als zij dit zou kunnen, en die velen harer beoefenaren broodeloos maakt, om reden dat zij het niet verder brengen dan tot op eene zekere hoogte en ieder weet dat stilstand, achteruitgang is. De nieuwe leerwijze die de heer v.S. ons aanbiedt, achten wij daarom zeer geschikt voor jeugdige beoefenaren, die met een weinig gezond verstand dit werkje gemakkelijk zullen begrijpen, dat bovendien opgehelderd is met een aantal figuren en eene keurige plaat, genomen naar eene door den schrijver vervaardigde schilderij, voorstellende een rivier-gezigt bij maneschijn, die o.i. zoo meetkunstig zuiver is, dat wij gaarne wenschten ons in de gelegenheid gesteld te zien, het origineel eens te kunnen en te mogen beschouwen. Van alles geeft de schrijver rekenschap, zelfs van de reden waarom de wimpel van de voorbijvarende stoomboot in tegenovergestelde rigting van een in de nabijheid liggend schip waait. Het spijt ons echter innig, dat de correctie van het werkje zoo onnaauwkeurig is en dat wij verpligt zijn te moeten wijzen op tallooze grove en slordige taalfouten, als de groottens - een geometrisch figuur - geometrieschen grond - het schilderij - om rede - des oogspunts - - wanneer den kunstenaar iets zou willen malen - groothedens - gelijk wij zeide - na de natuur - enz. enz.

Wij hebben gemeend te hebben opgemerkt, dat de heer v.S. ons een vervolg op dit werkje zal geven, wat wij niet anders dan van harte kunnen toejuichen; wij geven hem echter in bedenking om zijne geschriften vooral van stijlistische taalkundige fouten te zuiveren, daar zulks eveneens op prijs dient gesteld te worden en mede eene aanbeveling kan zijn voor zijn werk. Het papier is goed en de druk helder en met eene groote letter. De prijs zou wel wat hoog zijn, doch wij gelooven dat zulks te wijten is aan de bijgevoegde platen.

Technophilus.