Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Nicht Stella. Een verhaal uit Jamaïca. Uit het Engelsch door de vertaalster van Violette of de schoonzuster. 2 deelen. Amsterdam, P.N. van Kampen, 1860. Prijs ƒ 5,90.

Gemakkelijk zoude onze taak zijn, wanneer wij de aanprijzende aankondiging, uit het Engelsch tijdschrift het Athenaeum, die Nicht Stella als 't ware bij hare lezeressen en lezers introduceert, letterlijk overnamen en tot de onze maakte, te meer, daar wij ons met het daarin uitgesproken oordeel over dit werk zeer goed kunnen vereenigen. 't Zou evenwel den schijn hebben, alsof wij ons van het werk wilden afmaken, en daarom willen wij ons oordeel met andere, eigene woorden neêrschrijven.

Meer dan eens moesten wij bij de lezing zeggen: ‘Wat een vreemd boek!’ Wat beteekent dat? Dat beteekent, dat het niet den gewonen sleur van zoo menig zaamgeflanst romannetje volgt, dat het minder een verhaal, dan wel eene karakterschildering is. En welk eene karakterschildering! Eene photographische. Het karakter van de heldin van 't verhaal, van haren neef Louis, van tante Celia liggen open en bloot voor ons en vertoonen zooveel natuurlijks, zooveel, dat wij dag aan dag in de ons omringende personen

[p. 303]

kunnen opmerken, dat zij den stempel der zuivere waarheid op het voorhoofd dragen. Om afwisseling te bevorderen, treden hier en daar nog al verschillende andere personen op 't tooneel, die meer of minder invloed op den gang van 't verhaal uitoefenen, en daarin tevens eene gewenschte afleiding te weeg brengen.

Die jufvrouw Portia, met hare bizarre gewoonten en hare gave van in de toekomst te zien; die familie Joddrel, die ons zulk eene duidelijke voorstelling verschaft van het leven eens planters in West-Indië, de heer Stapelton Smythe, alias Smith, die naderhand op eene wel wat vreemde wijze zijne gade terugvindt, en nog al vreemd van het tooneel verdwijnt; die gade zelve, madame Olympia, die Stella zooveel leed berokkent door de toovermagt, welke zij op neef Louis uitoefent: al die personen brengen levendigheid en frischheid in het werk en verhoogen de bewondering, die men voor eene schrijfster gevoelt, welke het menschelijk hart zoo naauwkeurig heeft bestudeerd. -

Nicht Stella, de voornaamste persoon uit dit werk, is een van die menschen, die dikwijls niet begrepen en daardoor niet zelden miskend worden. Zoo menigeen, die op zijne levensreis miskenning moet ondervinden, eindigt met den moed te verliezen. Zoo was 't niet met Stella! Reeds als kind, in huis bij hare grootmoeder, was haar pad niet met bloemen bezaaid, omdat zij miskend werd. Op bladz. 32 lezen wij immers: ‘Welk een rijke stroom van liefde, altijd gereed om zich een weg naar buiten te banen, was er in den boezem van dat jonge meisje opgesloten. Niemand wist het en niemand kon het weten.’

Op bl. 117 lezen wij: ‘Zal ik dan altijd te veel moeten zijn, bij wie ik ook ben!’ dacht de arme Stella. Wat haar betreft, het scheen haar lot te zijn, om altijd als een pak goed beschouwd te worden, dat niet door den eigenaar wordt afgehaald, of als een verdwaald hondje, hetwelk niet door zijnen meester wordt opgeëischt.

Voeg hierbij eene groote openhartigheid en waarheidsliefde, eene liefde, om anderen behulpzaam te zijn, zonder te vragen, wie zij zijn of hoe ze zijn, en men zal gemakkelijk kunnen begrijpen, dat Stella menige bittere teleurstelling, menige krenking moest ondervinden.

[p. 304]

Zoo zien wij haar vervolgens vertrekken naar het huis haars vaders, een planter op Jamaïca. Hoe rijk en schoon waren de idealen, die zij zich vóór hare komst aldaar had gedroomd van het leven, dat zij daar zoude leiden. Wat zoude zij alles doen, om het den slaven, wier lot zij betreurde en beklaagde, beter en gemakkelijker te maken! Maar ach! die idealen verdwenen reeds spoedig; die luchtkasteelen stortten in als kaartenhuisjes!

Haar vader is een ruw mensch, die haar meer vrees dan eerbied inboezemt; die zijne slaven als beesten behandelt. Naauwelijks is zij op de plantaadje, of zij wordt verschrikt wakker door een haar ongewoon geluid. 't Is het klappen van de zweep, waarmede de negers gestraft worden! Hoe krimpt haar hart, dat gloeit van liefde voor den naasten, pijnlijk ineen! Haar vader troost haar met de verzekering, ‘dat zij daaraan wel spoedig gewennen zal.’ -

Zoo leeft zij daar eenigen tijd voort, omgeven door tooneelen, die haar gevoelig hart schokken. Haar neef Louis is de eenige, die nu en dan een zonnestraal op haar pad werpt, en een enkele goedkeurende blik, een enkel vriendelijk woord van hem is balsem voor haar hart, want zij bemint hem, maar gewoon aan de miskenning, die steeds haar deel was, verbergt zij zorgvuldig die liefde. Verschillende omstandigheden brengen het hunne bij, om haar in haren neef een steun te doen vinden. De opstand der negers, de dood harer ouders, waardoor zij in 't bezit der goederen geraakt, zijn alle redenen, waardoor zij zijne hulp meer en meer behoeft.

Hunne verhouding is evenwel veranderd. Stella is betrekkelijk eene rijke partij geworden, die in dat opzigt boven haren neef staat. Niet alleen op de plantaadje kunnende blijven, neemt zij haren intrek bij de mama van Louis. Nieuwe oorzaak van verdriet en teleurstellingen. Hare liefde voor haren neef wordt sterker, maar Olympia, eene listige vrouw, tracht, hoewel zij gehuwd is, Stella te verdringen en berokkent haar daardoor grievend leed.

Eindelijk wordt het geheim van Olympia's huwelijk ontdekt en Louis worden de oogen geopend, en hoe meer hij zich zekere woorden en handelingen herinnert, hoe meer hij tot de overtuiging komt, dat Stella hem bemint en reeds lang bemind heeft

[p. 305]

Maar Louis, die inmiddels ten gevolge van verschillende gebeurtenissen, welke met den opstand der slaven in verband staan, een invalide is geworden, beseft, dat hij nu nog minder dan ooit naar de hand mag dingen van iemand, die door hare positie in de wereld boven hem staat; hij, de minder bedeelde en daarenboven met den eenen voet in 't graf staande, hij mag aan geene vereeniging met Stella denken!

Nu vertoont zich juist het schoone van Stella's karakter. Zij wil, zij kan haren nu zoo ongelukkigen neef niet verlaten, en op den dag, toen hij haar zijn besluit te kennen geeft, om haar meesteres over hare handelingen te laten, ontsnapt haar 't geheim harer liefde. Sedert dien oogenblik is zij dan ook alles voor hem. Zij past hem met het grootste geduld, met de hartelijkste liefde op, huwt met hem en vergezelt hem naar het vasteland, alwaar het gebruik der baden nog eenige kans op zijn herstel aanbood.

Zoo hebben wij dan in eene korte, onvolkomene schets den hoofdinhoud van dit boeijend verhaal medegedeeld, ten einde degenen, die het nog niet gelezen hebben, dringend daartoe aan te sporen.

De vertaling is zeer goed. Een paar malen hinderde het ons, dat wij Stella hoorden zeggen: ‘ik dacht niet, dat gij het hart zoudt hebben.’ Kon deze uitdrukking niet wat zachter geweest zijn?

Omtrent de uitvoering kan ons oordeel niet dan gunstig zijn. De uitgever bezit een welverdienden roem en heeft dien ook hier wederom gehandhaafd.

Beek.

des Ch.