Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Oefeningen in het schrijven van de Fransche taal, door H.G. Roodhuijzen. Eerste stukje. Tweede druk. Te Amsterdam, bij L.F.J. Hassels (zonder jaartal). Prijs ƒ 0,20. Tweede stukje, 1854. Prijs ƒ 0,25 en Derde stukje, 1854. Prijs ƒ 0,25.

Wij kunnen de redenen niet gissen, waarom dit werkje, dat, blijkens het voorberigt van het eerste stukje en de titels van het tweede en derde, reeds in 1853 en 1854 in het licht verscheen, pas voor eene maand of wat bij de redactie van dit tijdschrift ter beoordeeling is ingezonden. Heeft men eerst (?) gunstige resultaten willen afwachten, of vreesde men voor eene onpartijdige beschouwing? - Hoe het ook zij, wij zullen onze oordeelvelling alleen naar het geleverde bepalen.

[p. 286]

Eene voorafgaande opmerking houde men ons ten goede. Zij is deze:

Het gaat in onze materialistische dagen maar al te veel met het edele en onpartijdige streven der Nederlandsche kritiek, als met de welsprekende vertoogen der Flaminganten bij onze Zuidelijke voormalige broeders in België. Te vergeefs blaast de kritiek op hare duizendtongige trompetten, te vergeefs luidt zij, met volle kracht, hare schelklinkende brandklokken, te vergeefs wijst zij iedere maand op de voetangels en klemmen, die op de beurzen van het publiek zijn aangelegd, - uitgevers en auteurs laten haar waarschuwen en roepen, en......zij gaan hunnen ouden gang! Al schudt zij die speculanten nu en dan op eene vrij onzachte manier wakker, zij dommelen spoedig weder in, en leveren in het voorjaar, na eenen winstgevenden winterslaap, met verfrischte groeisterkte, distels en onkruid op het veld der vaderlandsche letterkunde. Vooral is zulks van toepassing op de rubriek: Schoolboeken, en het boven aangekondigde werkje is een vernieuwd bewijs, dat men niet schroomt, zelfs met oude middelmatige (onzes bedunkens, is dit woord toch niet te kras!) produkten de onderwijzers in hunne soms moeijelijke keus van geschikte en doeltreffende leerboeken op een dwaalspoor te brengen, en daarbij de jeugd prijs te geven aan de onvermijdelijke kwade gevolgen, die uit het gebruik van prulwerkjes noodwendig moeten doen ontstaan.

De zoogenaamde ‘Oefeningen in het schrijven der Fransche taal’ bestaan uit eene rhapsodie van links en regts verzamelde volzinnen, die, over het algemeen, niets om het lijf hebben, en zonder oordeel of nagedachten zijn ter neder geflanst. Daar, waar de schrijver heeft goedgevonden fransche auteurs na te schrijven, zijn de verzamelde phrases goed gesteld, en zonder taalfouten overgenomen. Hij is evenwel minder gelukkig geweest in het fabriceren van zinnetjes, die een Parijsche schooljongen van tien à twaalf jaren voorzeker beter zou leveren dan de heer R. gedaan heeft. Het doet ons leed, zulks te moeten zeggen, daar de heer R. met regt, als een der Redacteuren van het Maandblad van het Onderwijzers-Genootschap, op het gebied der Nederlandsche taal en dat der Opvoedkunde, door velen geacht wordt; maar deze omstandigheid mag ons niet blind doen

[p. 287]

zijn voor de menigvuldige fouten tegen het taaleigen van de schoonste der Europesche talen, waardoor zijn werkje ontsierd wordt en beneden het middelmatige is gedaald. Het ontbreekt hem geheel aan de bekwaamheid om zijne Hollandsche gedachten in goed fransch over te brengen, zoodat hij in geenen deele aanspraak kan maken op het criterium, dat bij uitnemendheid de werkjes van Baudet onderscheidt: Men oordeele:

Eerste Stukje, bl. 9.	Le jardinier est dans le jardin. - Zou die arme tuinman er ook in begraven zijn? Een mijner kinderen, negen jaren oud, riep, toen ik dit volzinnetje hard op las: ‘Papa! wat had die tuinman toch voor kwaad gedaan?’
Eerste Stukje, bl. 12.	Je donne une beurrée aux pauvres. - Slechts arme Zwitsers, die hun vaderland hebben moeten verlaten, en het boerenvolk in het Zuiden van Frankrijk spreken van une beurrée. Een welopgevoede Franschman zegt altijd: une tartine.
Eerste Stukje, bl. 24.	Il y a une belle maison sur le coin de la première rue à droite. Op den hoek, zuiver Hollandicisme! Een Franschman, ja, elk Hollander, die een paar jaren Fransch heeft geleerd, zal steeds zeggen: au coin.
Eerste Stukje, bl. 25.	Un empereur est plus puissant qu'un roi. - Eene betrekkelijke onjuistheid, om niet te zeggen onwaarheid. Wij, voor ons, gelooven, dat de keizer van Haïti lang zooveel niet heeft in te brengen als de koning van Pruissen.
Eerste Stukje, bl. 32.	L'église est ouverte pour les hommes pendant le Dimanche. Dit gaat waarlijk alle denkbeeld te boven! Pour les hommes!! O! Boileau, keert gij u in uw graf niet om, bij het hooren van zulke heiligschennis aan de eenvoudigste eigenschappen van het voortreffelijk taaleigen der overschoone taal, die gij met zooveel luister hebt beoefend?

[p. 288]

Tweede Stukje, bl. 26.

Elle heurta son pied. - Heeft de heer R. dan nooit de grammaire geleerd? Of moest zij volstrekt haren voet en niet dien van haren echtvriend stooten? Er had moeten staan: elle se poussa le pied.

Derde Stukje.....Doch, waarom zouden wij verder voortgaan? Wij hebben medelijden met den auteur, en willen den lezer niet vervelen. Het aangehaalde is voldoende, om ons ongunstig oordeel met bewijzen te regtvaardigen, en wij raden in gemoede den schrijver aan nooit meer dergelijke Fransche boekjes uit te geven.

En hiermede: ‘A tout péché, miséricorde!’