Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Geschiedenis van de vervolgingen der Protestanten in Boheme. Naar het Hoogduitsch, door Alb. van Toorenenbergen, pred. te Groningen. (Te) Groningen, (bij) P. Noordhoff, 1861. In gr. 8vo. 100 pag. Prijs ƒ 1,00.

De Groningsche predikant biedt zijne landgenooten in deze vertaling eene bladzijde aan uit de lijdensgeschiedenis der Protestantsche kerk; deze dient tevens om den lezer aan te sporen, dat hij lid worde van de Gustaaf-Adolf-vereeniging. In het verhaal dezer geschiedenis der vervolgingen in Boheme is weinig bijzonders op te merken; het strekt zich over een vrij groot tijdsverloop uit, en moest in zulk een kort bestek wel wat dor uitvallen; het bevat eene serie van gruwelen aan de Protestanten gepleegd, en al doet het ons ook staren op vele voorbeelden van waarachtigen geloofsmoed, onmogelijk kan ik het Ds. v.T. toestemmen, dat het liefelijk is die geschiedenis telkens en telkens te openen.

De ijver van den vertaler tegen het Katholicisme is bekend; strijden tegen Rome, het is zijne bekende specialiteit. Ook dien ijver, die zucht tot bestrijden vind ik verre van liefelijk en liefderijk. In een land als het onze stichten ze niet dan kwaad. Tegen de Gustaaf-Adolf-vereeniging heb ik niets; dat men zooveel mogelijk de huisgenooten des geloofs, die in verdrukking verkeeren, te hulpe komen wilhet is prijzenswaardig, het is een werk dat den geest van Christus ademt. Maar moet dat doel bereikt worden door een verkeerden prikkel; moet men om de christelijke liefde aan sommigen te betoonen, haar in een ander opzigt verloochenen, dan is het met den waarachtigen geloofsijver sober gesteld. Schelden op het Katholicisme verraadt liefdeloosheid tegenover den Roomschen broeder. Buddha zelfs - zie mr. v.L. Brouwers artikel in ‘de Gids’ - zou het afkeuren, en met regt.

Daarom, wanneer de Protestanten in Boheme de hulp behoeven hunner Nederlandsche medechristenen, dat dan hier te lande de liefde van Christus velen tot weldadigheid aan-

[p. 252]

spore, dan zullen de gaven der liefde waarachtige waarde bezitten, en heiligend werken ook in de harten der gevers, doch doet afstand van die partijzucht, van die onchristelijke concurrentie tegen Rome, welke het Protestantisme onteeren, door welke haat en tweedragt worden gezaaid en geene liefde wordt gekweekt. Daarom ijvert voor uw geloof, maar doet het zonder onverdraagzaamheid, welke meer in den geest van Rome dan in dien van Christus is. En zijt gij burger van een land als 't onze, dat reeds meer dan eens de schade van Protestantsche overgevoeligheid heeft ondervonden, van een land welks bewoners meer van overdreven haat tegen Rome, dan van een laauw Protestantisme te beschuldigen zijn - handelt dan wijselijk, en blaast niet telkens het vuur aan dat onder de assche smeult; doet wat in uw vermogen is om de kerkelijke onverdraagzaamheid te doen verdwijnen, en gij zult meer nut stichten dan met aanhoudend op Rome's gruweldaden te wijzen.

A.A. Deenik MLz.