Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

[p. 134]

Overzigt der Algemeene Geschiedenis (;) door Dr. J.A. Wijnne, Praeceptor aan het Stedelijk Gymnasium (,) te Groningen. Derde, herziene druk. Te Groningen, bij J.B. Wolters, 1860. In kl. 8vo., 244 blz. Prijs ƒ 1,60.

De eerste druk van dit ‘Overzigt der Algemeene Geschiedenis’ is in de laatste dagen van 1855 verschenen. Bij de bewerking van deze schets, stelde de schrijver zich voor eene zakelijke en oordeelkundige verkorting te leveren van zijn ‘Beknopt Leerboek der Algemeene Geschiedenis,’ welk werk uit drie deelen bestaat en sedert 1851 door hem, bij zijn onderwijs in de Algemeene Geschiedenis, werd gebruikt. Hij had namelijk meermalen opgemerkt, dat het aantal feiten en bijzonderheden, in dat ‘Leerboek’ bijeengebragt, eenigzins drukkend was voor die leerlingen, welke tot nog toe vreemdelingen in de Historie waren, en hij besloot er wijsselijk uit, dat er iets moest voorafgaan.

Dit is voorzeker geen zeer vleijend kompliment voor de lagere scholen, waar de leerlingen van den heer Wijnne het thans ‘wettelijk’ voortgezet lager onderwijs hadden genoten; maar wij willen hierover niet met hem twisten, en gelooven ook, dat knapen van 11 à 12 jaren, zoo als men die gaarne op de gymnasia (en te Groningen dus ook?) aanneemt, niet razend veel van de Historie wisten. Doch, à qui la faute? - De leeftijd is te laag gesteld, en als men eerlijk wil zijn, zal men moeten bekennen, dat onze Fransche mossieurs (men vergeve ons dit ellendige meervoud!) het inderdaad niet kunnen helpen, als men hun, gelijk thans algemeen geschiedt, de leerlingen ontneemt, voordat zij hen op eene behoorlijke hoogte in talen en geschiedenis konden brengen. Met het rekenen kan het er nog eventjes door. Wij kennen, wel is waar, zoogenaamde Instituten, waar het anders en beter gesteld is met die vorderingen; evenwel: ‘une hirondelle ne fait pas le printemps,’ en wij moeten daarom openhartig de getuigenis afleggen, dat de heer W. in zijn uitgebragt oordeel der waarheid niet te kort heeft gedaan.

Het ‘Overzigt’ is alzoo bestemd, om te dienen tot een voorlooper van het ‘Leerboek,’ en het geheele onderwijs in de geschiedenis kan zoodoende op denzelfden grondslag rusten.

Op grond eener veeljarige ondervinding, keuren wij deze

[p. 135]

methode volkomen goed; - en dat wij in ons oordeel dienaangaande niet alléén met den schrijver staan, is bewezen door de verschijning van een' tweeden, verbeterden druk van het ‘Overzigt,’ die in 1858 het licht heeft gezien.

Nu, twee jaren later, ontvangen wij reeds den derden, herzienen druk, waaruit wij, zekerlijk niet ten onregte, mogen besluiten, dat het werkje van den heer Wijnne steeds grooteren opgang maakt.

Met een wezenlijk genoegen constateren wij deze feiten, omdat wij, na gezette overweging van den inhoud van het ‘Overzigt,’ de gunstige opname van dit werk bij de onderwijswereld verdiend achten, en het, in ons oog, ten volle aanbeveling waardig is. Taal en stijl laten, over het geheel genomen, weinig te wenschen overig, en, ofschoon de bronnen niet worden opgegeven, waaruit de schrijver zijn' arbeid geput heeft, blijkt het uit de geheele behandeling van het geschiedkundige proces, dat de lotgevallen der voornaamste volken in zich bevat, dat de schrijver niet onbekend is gebleven met de nieuwste nasporingen van scherpzinnige mannen, wier geschriften de taak van hen, die een of ander geschiedkundig werk voor de jeugd schrijven, in velerlei opzigten hebben vergemakkelijkt.

De uitvoering verdient lof; ook de prijs is niet te hoog gesteld. Alléén de stereotypische letterteekens komen ons nu en dan te klein voor. In een' tijd, waarin zooveel te leeren valt, en men van onze knapen en jongelieden lettervreters (pardonnez-nous l'expression vulgaire!) schijnt te willen maken, mogen de drukkers wel bedacht zijn de oogen onzer lieve jeugd niet te vermoeijen: het is in hun eigen belang, want als het myopisme veld wint, gaat de lust tot studie en onderzoek zachtjes ad patres, waardoor de beste boeken gevaar loopen in het magazijn van den uitgever te blijven liggen, om later bij het pond te worden verkocht:

Sic transit gloria mundi!

Z., December 1860.

l.a.h.