Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Stemmen en getuigenissen uit het leven der Hervormde Kerk, door J. Douwes Jr., pred. te Leens. Te Groningen, bij J. Oomkens Jz., boek- en steendrukker, 1860. In 8vo, 164 pag. Prijs ƒ 1.60.

Op den 22sten en 23sten Junij 1859, werd te Emden eene conferentie gehouden van hervormde predikanten en kandidaten uit alle oorden van Duitschland. Met nog een

[p. 102]

paar collega's woonde Ds. Douwes, de moedige bestrijder van Prof. Scholten, dien gigant onder onze theologen, ze bij. Wij kwalificeren den predikant van Leens aldus, om aan te toonen, dat de Ned. Herv. Kerk op de conferentie waardiglijk was vertegenwoordigd.

Met zeer aangename herinneringen aan hetgeen hij had bijgewoond, kwam Ds. D. uit Emden terug, en het geschrift, dat wij thans aankondigen, moge niet alleen gelden als een bewijs van zijne dankbaarheid voor het genotene, maar ook als een blijk, dat hij niet zonder vrucht heeft deel genomen aan de conferentie.

Het geschrift is opgedragen aan de Duitsche predikanten Neuenhaus, Viëtor en Stähelin, en bevat behalve de inleiding, eene schets der kerkhervorming in Oost-Friesland van Ds. Douwe's hand. Het onderwerp, zoo belangrijk wegens den band die vroeger tusschen onze vaderlandsche hervormden en die van Oostfriesland bestond, is op uitstekende wijze behandeld, zoo compleet als in een zeer klein bestek mogelijk is. Ieder zal deze schets met genoegen en met vrucht lezen, en wij verheugen ons, dat dus ten aanschouwe der Duitsche broeders, de eer van de Nederlandsche beoefenaars der kerkgeschiedenis is opgehouden.

Een tweede hoofdstuk beschrijft den dag welke aan de conferentie vooraf ging en de plegtige opening der eerwaarde vergadering; het behelst verder eene vertaling van de daarna door Ds. Viëtor van Emden gehouden voorlezing over onzen landgenoot Menso Alting.

Het derde hoofdstuk bevat eene zaakrijke vermelding van het verhandelde gedurende de drie zittingen dier conferentie, en de overzetting van eene verhandeling bij de derde zitting gehouden door den licentiaat Stähelin, predikant te Rheinfelden in Zwitserland, over de eigenaardigheden der Hervormde Kerk.

In het vierde en laatste hoofdstuk vinden wij de laatste handelingen der conferentie vermeld, en daarbij eene preek geschetst van den bekenden kanselredenaar Mallet van Bremen.

Ziedaar, lezer, den inhoud van Ds. Douwe's geschrift; zoo door zijn werk, als door zijne vertaling van de verhandelingen der Duitsche redenaars, heeft hij aanspraak op onze dank-

[p. 103]

baarheid. Zooowel de voorlezing van Ds. Viëtor, als de verhandeling van Dr. Stähelin zijn zeer verdienstelijke stukken. Vooral de laatste is een doorwerkt, opmerkenswaardig opstel. Mogten wij eene aanmerking maken, het zou deze zijn, dat spreker dat, wat hij als tweede grondtrek (?) der Hervormde Kerk opgeeft - naar ons inzien juist de groote, de karakteristieke - in vergelijking van het overige, wat schraal behandelt. - De geest, welke in Mallets preek heerscht, is uitmuntend - toch zijn wij dankbaar dat men in Nederland een anderen preektrant heeft.

Die geest, een innige, vrome, milde, broederlijke geest blijkt de geheele vergadering te hebben bezield; de predikant van Leens heeft door zijn geschrift blijken gegeven van dien evenzeer te zijn toegedaan; moge hij symphatie vinden bij vele christenen in Nederland!