Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Twee honderd rekenkunstige vraagstukken, ter herhaling opgegeven (;) door L. Rijnenberg. Te Zutphen, bij A.E.C. van Someren, 1860, kl. 8vo., 58 bl.

De opmerkzame lezer zal misschien uitroepen: ‘Alweêr eene oude kennis met een' nieuwen titel en een' anderen uitgever!!’ Wij voegen er na gehouden onderzoek bij: ‘Die kennis is niet beter, noch slechter dan velen van dezelfde familie.’

De schrijver van dit werkje zegt in zijn voorberigt: ‘Onlangs (wanneer dit is, zal de geëerde lezer zelf moeten raden!) troffen we (wij geven aan wij de voorkeur) ergens (vrij onbepaald!) een aantal vraagstukken aan, die wegens inhoud en inkleeding ons bijzonder bevielen (voorwaar! eene niet te versmaden eer voor de bewerkers dier ergens gevonden vraagstukken!), en het kwam ons geen nuttelooze (lees nutteloozen) arbeid (?) voor (,) deze over te nemen (dus een plagiaat?), tot tweehonderd te vermeerderen (,) en ze (lees hen) afzonderlijk uit te geven. Wel is waar (,) bestaan er vele rekenboekjes (veel te veel, mijnheer Rijnenberg!), met hetzelfde doel zamengesteld (volkomen waar! maar welk is dit doel?), (;) doch de meeste der voorstellen vinden we (al weêr die verknoeide nominativus!) te moeijelijk

[p. 46]

en minder (dan wat? vragen wij bescheidenlijk) geschikt tot opscherping van het verstand. (Deze uitspraak klinkt, dunkt ons, nog al would be apodictisch!) Zie daar (Ziedaar of ziet daar?) de reden der zamenstelling van dit boekje, enz.’

Men ziet het uit dit staaltje: de Heer R. is geen stijlist, noch taalkundige; doch dit doet hier niets ter zake; daar wij een rekenboekje hebben te beoordeelen. Welnu, dit werkje hebben wij de moeite genomen eens behoorlijk na te zien, en wij zouden der waarheid te kort doen, indien wij niet, als ons eindoordeel, te kennen gaven, dat het boekje van den Heer R. zich in niets onderscheidt van zijne (namelijk van het boekje) broeders van dezelfde cathegorie, welker aantal legio is. Het kan bij het school- en huisonderwijs (zelfs in 1861!) even goed worden gebruikt, als de werkjes van Cremer, Veenendaal, Sluijters en Semmelink (den jongsten der broeders) ofschoon het, gelijk al de opgenoemde, vooral het laatste, niet vergeleken kan worden met de degelijke rekenboeken van Baudet, die wij in de laatste twintig jaren nog maar niet overtroffen vonden. Van de Gelder, Strootman en Kempees willen wij thans niet eens spreken: deze schrijvers stonden op een standpunt, hetwelk niet aan allen gegeven is te bereiken, en men mag zonder onbilljk te zijn, hunne doorwrochte werken niet op eene lijn plaatsen met die onrijpe, zeer middelmatige produkten van onderscheidene onderwijzers onzer lagere scholen, die zich dwaasselijk inbeelden wiskunstenaars te zijn, omdat zij een examentje, volgens art. 1 der Wet van 1857 hebben afgelegd.

De keus der voorstellen is, over het algemeen, goed uitgevallen. No. 5 en No. 30 verraden, wel is waar, de schoolof tuinlucht eener plattelandsschool; maar onze jongens zullen die sommetjes wel spoedig oplossen. No. 37 beviel ons echter in het geheel niet. Men oordeele:

‘37. Als ik met de diligence mederijd, dan moet ik naar Z., dat 12 uren van hier ligt, 65 cents (cent?) per uur betalen. Ga ik per spoor, dan ben ik in 5/24 van dien tijd over, en betaal maar ¼ van den diligence-prijs. Wie (??) is goedkooper per uur en hoeveel?’

Laat staan, dat de Heer R., getuige zijn wie, de diligence en het spoor (of de rails?) als bezielde handelende wezens schijnt te beschouwen, vragen wij ieder' onpartijdige, of dit

[p. 47]

voorstel geene aaneenschakeling van ongerijmdheden (zachter woord, weten wij niet te vinden!) in zich bevat? Onze hollandsche knapen, die nog al alias-achtig zijn, zullen zekerlijk zeggen: ‘Wat eene dure diligence; vader betaalt maar 13 stuivers van Arnhem naar Dieren!’ - Doch scherts ter zijde, de prijs per diligence, is in ons landje hoogstens 30 cent per uur, en men heeft dan de voornaamste dienst ten zijnen gerieve, namelijk die van van Gend en Loos. Ook is 5/24 verkeerd gesteld. Ieder weet, dat de locomotief gemiddeld 6 uren gaans in een uur tijds aflegt. Volgens de berekening van den Heer R. zoude men per diligence van Arnhem naar Amsterdam ƒ 10,05 hebben moeten betalen, in plaats van ƒ 5,20, zoo als vroeger bij de voornaamste en duurste dienst betaald werd, en thans per spoortrein ƒ 2,80 moeten offeren, hetgeen zich evenwel gelukkig bij ƒ 2,40 bepaalt. In allen geval, is ¼ ook erroneus, want de vrachtprijs van de diligence, staat tot die van het spoor, nagenoeg als 3: 1⅕.

Waarom toch onzer jeugd zulke abusieve opgaven voorgehouden? Wij willen niet hard zijn; maar kunnen ons niet onthouden, den wensch te uiten, dat hij, die voor kinderen schrijft (de uitgevers kunnen het gewoonlijk niet helpen!) zich tot taak stelle de waarheid niet uit het oog te verliezen, maar haar, zoo getrouw, als eenigzins mogelijk is, te betrachten.