Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

[p. 644]

Eene Chinesche lijkplegtigheid.

Ik heb kortelings, schrijft iemand die eenigen tijd in China heeft doorgebragt, gelegenheid gehad om eene groote lijkplegtigheid te Hongkong bij te wonen. De vrouw van een der voornaamste kooplieden dier stad werd met al die pracht en staatsie, welke de rijkdom kan scheppen, begraven. Ik begaf mij naar het sterfhuis, welks drempel versierd was met twee lantaarns, met zwarte en blaauwe letterteekens bedekt. Om mij doorgang te verschaffen, werd eene soort van wit deurgordijn weggeschoven. Binnenkomende, ontwaarde ik al dadelijk eene doodkist, wier vorm niet alleen aanzienlijk verschilde van die, welke daaraan in Europa is gegeven, maar die tevens veel sierlijker was, indien men althans deze laatste benaming wil toepassen op een voorwerp, dat voor zulk eene treurige omstandigheid moet dienen. De kist rustte op gevlochten matten en was midden in het vertrek geplaatst; boven dezelve hing eene brandende lamp, door eene omgekeerde aarden vaas bedekt, die veel overeenkomt met een bloempot en tamelijk groot van omvang was. Over de kist was een rood lijkkleed uitgespreid, waarop zich eveneens eene zeer groote vaas bevond. Aan een der benedeneinden stonden een groot aantal kleine drinkbekers en kommen, met rijst en thee gevuld en voor de booze geesten bestemd. Men zag er tevens de voorvaderlijke stamregisters, benevens eene groote aarden vaas, eene menigte brandende waskaarsen bevattende; in de nabijheid daarvan hing insgelijks eene lamp. Twee personen van een zeer zonderling voorkomen, met blaauwe hemden en witte broeken gekleed, leunden tegen den wand. De doodkist moest verscheidene dagen daar ter plaatse blijven staan; het lijk zelf was met de rijkste kleederen getooid en door de kalk, waarmede men het zorgvuldig had voorzien, voor bederf gevrijwaard. De overledene hield in eene der handen een waaijer, in de andere een groot blad papier, waarop een gebed was geschreven.

In het naastgelegen vertrek waren de bloedverwanten en vrienden der afgestorvene verzameld; sommigen hunner aten, anderen weder dronken of rookten; enkelen zelfs lachten, eenigen schreeuwden en nog anderen treurden. Dit bood zeker een zonderling schouwspel aan en was wel waardig,

[p. 645]

gezien te worden. De broeder der overledene vrouw putte zich uit in lofredenen over de sierlijke inrigting van de kist en hare omgeving, benevens over de aanzienlijke som, welke hij daaraan had ten koste gelegd; over de doode zelve sprak hij echter geen enkel woord. Tallooze waskaarsen, ook in dat vertrek brandende, mengden hunnen walm met den damp van de pijpen en cigaren der omstanders. Zoodra ik deze kamer binnentrad, had ik mijn gelaat in ernstige trekken geplooid, gelijk een Europeaan gewoon is te doen, wanneer hij zich in een sterfhuis bevindt; daar ik echter aldra bemerkte, dat mijne treurige stemming hier niet ter plaatse was, nam ik aan de vreugde en de vervoering deel, waarin zich vooral de broeder der overledene bevond.

Omstreeks tien ure des avonds verliet ik het sterfhuis, en keerde er twee dagen later, des morgens vroeg terug, om de priesters en kinderen, allen in zakken gehuld, hunne voorhoofden in het stof te zien buigen. Zij hadden aan den voet van een opgerigt altaar plaats genomen, waarop een drietal godheden, op papier geschilderd, zigtbaar waren; eene derzelve had witte, de beide anderen zwarte haren.

Zoodra de zingende priesters bemerkten, dat ik mij onledig hield om dezelve af te teekenen, gaven zij daarover hunne vreugde te kennen en kwamen al zingende mijne vlugtige schets beschouwen. Te gelijk raakten de kinderen met hunne voorhoofden den grond; een der kleinen, welke die beweging zeer langzaam verrigtte, werd door een der omstanders op vrij onzachte wijze omver geworpen, ten einde hem aan de behoorlijke maat dier beweging te herinneren.

Aan het eene einde der tafel, waarvan het andere einde door een priester, in een kardinaalskleed getooid, was ingenomen, zat een der aanwezigen op zijn gemak eene pijp te rooken. Door eene geopende deur, welke uitzigt gaf op den tuin, zag ik twee oude bedienden, die, zoo zij al niet hun verdriet door sterke dranken konden verbannen, hetzelve nogtans poogden te smoren in den damp hunner opiumpijp. Twee of drie vrouwen, die opregte smart gevoelden, lieten een klagend geween hooren; de kinderen schenen zich echter hoogst gelukkig te rekenen.

De volgende dag was wel de plegtigste van allen; er werden toen eene menigte klapbussen afgestoken. De vrouwen

[p. 646]

verschenen in lange, witte kleederen, het hoofd met eene soort van kap of capuchon bedekt en blootsvoets, terwijl de mannen en kinderen, allen in zakken gehuld, die om het lijf met witte gordels waren toegehaald, volgden.

Toen de doodkist de straat had bereikt, knielden de oppersten der rouwklagers rondom dezelve neder, hunne hoofden nu en dan tegen den grond stootende en allerlei klaagtoonen uitende. De vrouwen kwamen daarna dezelfde ceremonie vervullen; de muziek liet zich gedurende dien tijd onafgebroken hooren. Zoodra deze stil hield, zette zich de stoet in beweging naar de begraafplaats. Vooraan liepen twee personen, de beide lantaarns dragende, die zich aan den ingang der woning hadden bevonden; vervolgens een aantal muziekanten, allen in het wit gekleed; daarna kwamen een viertal draagberries, allen met koeken beladen, rondom welke insgelijks muziekanten liepen, in blaauwe kleederen, met gongs, trommels en andere veel geraas makende instrumenten; nu volgden niet minder dan zestien tafels, door twee en dertig stevige mannen op de schouders gedragen. Op die tafels bevonden zich gebraden wilde zwijnen, eene geit en allerlei andere eetwaren, allen meer dan geschikt om op den disch eens konings te prijken. Daarop volgden de voorvaderlijke stamregisters, plegtig gedragen en aan weêrszijden met brandende waskaarsen omringd; nu kwamen muziekanten, in het rood gekleed, benevens eene banier van dezelfde kleur, aan het einde van den stok met een ruiker van bamboes versierd; de stof der banier was met gouden en witte letterteekens als bedekt. Vervolgens kwam de doodkist zelve, gevolgd door de rouwklagers, de bloedverwanten en de vrienden der overledene.

Het opperhoofd der rouwklagers was in een staat, die hem niet veroorloofde, even als de anderen, te gaan; diensvolgens liet hij zich in een palankijn dragen. Vele vrouwen hadden betraande oogen en gaven hunne opregte smart over het geleden verlies, door een luid snikken te kennen.

Na een tal van nederknielingen, uitbarstingen van klapbussen, en andere dergelijke manifestatiën of betuigingen van rouw en treurigheid, kwam de stoet in de nabijheid van Taï-Sing-Shan, waar men over de ligchamen van twee zeelieden, die op den weg lagen uitgestrekt, niet door de kracht der zonnestralen, maar door een tal van drank-plengoffers bedwelmd,

[p. 647]

moest heenstappen. Het volk stroomde van alle zijden te zamen, om den stoet te zien voorbij trekken. Na de stad in de geheele lengte te zijn doorgegaan, naderden wij de plaats, waar het lijk moest rusten tot dat een prachtig graf zou zijn in gereedheid gebragt, om het alsdan daar over te brengen.

De kist werd nu op den grond geplaatst en door de rouwklagers omringd; ook de priesters naderden dezelve, terwijl de muziekanten, in het wit gekleed, daarbij speelden. Er werden groote waskaarsen aangestoken, klapbussen ontbrand, de blaauwe en roode muziekanten deden te zamen de lucht van hunne toonen weergalmen, terwijl de jonge meisjes een schreeuwend geluid aanhieven en het volk dit alles aandachtig aanzag. Vervolgens zweeg de muziek en werden de beide lantaarns naderbij gebragt; weldra deed zich de muziek weder hooren en ditmaal met zulke wanklanken, dat het gehoorvlies op hoogst onaangename wijze daardoor werd aangedaan. Nu werd de kist door een aantal dragers op de schouders genomen, alleen door de rouwklagers, de beide lantaarns, de voorvaderlijke stamregisters en de roode banier gevolgd. De lijkbaar werd langzaam op eene naburige hoogte gebragt, waar men dezelve in een daartoe bestemd huis nederzette. In dien tusschentijd hieven de priesters hun gezang aan en speelden sommige muziekanten op eene soort van fluit en klarinet, waarvan de toonen alles behalve geschikt waren om het gehoor te streelen.

Zoodra zich het lijk in de woning bevond, ontdeden zich de rouwklagers van hunne witte kleederen en namen allen den terugweg aan. Het opperhoofd der rouwklagers, in den palankijn gezeten, was intusschen meer bedaard geworden; de muziek speelde dezelfde arias als zij op den togt herwaarts had doen hooren, zeer in tegenoverstelling met de Europeaansche gewoonte, volgens welke ná de begrafenis alle treurigheid wordt ter zijde gezet en steeds vrolijke stukjes worden geblazen. Allen rondom mij verkeerden echter in eene vrolijke, opgeruimde stemming; ik zag niet dan lagchende, blijmoedige gezigten, hoorde niets dan aardige gezegden en schertsende woorden uiten. Gedurende hun leven verkwisten de Chinezen aanzienlijke sommen voor den aankoop hunner doodkist en de stoffen, waarmede zij bekleed wordt. Die versierde kisten kosten doorgaans 5 à 10 pond sterling, sommigen, welke zeer

[p. 648]

prachtig zijn, worden met 500, zelfs 2,000 pond sterling (50,000 francs) betaald, al naar gelang van de grondstof, waaruit zij bestaat en de versierselen, daaraan aangebragt. Somwijlen blijft de kist jaren lang in zulk eene voorloopige bewaarplaats staan, gedurende welken tijd onophoudelijk waskaarsen bij dezelve branden. Men plaatst haar daarna, hetzij in het voorportaal, hetzij in de groote zaal, (alsdan onder een troonhemel,) hetzij in de kamer der voorouders, waar zij verblijft tot dat de bloedverwanten door geldelijke middelen in staat zijn gesteld, die kostbare overblijfselen op eene waardigere plaats en meer kostbare wijze ter aarde te bestellen.