Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

Een man die groen ziet. Blijspel met zang in een bedrijf, door Emm. Rosseels. Goes, C.H. Schetsberg, 1860. Prijs f 0,20.
Twee broeders. Tooneelspel in één bedrijf, door Emm. Rosseels. Goes, C.H. Schetsberg. Prijs f 0,30.

Deze beide tooneelstukken zijn, gelijk op het titelblad wordt medegedeeld, bereids voor vrij langen tijd, te Antwerpen op het nationaal tooneel vertoond. Of ze ook ten onzent zijn opgevoerd, weten wij niet: ze zouden die eer anders wel verdienen, want het valt bijna moeijelijk zich iets onbeteekenender

[p. 548]

en geesteloozer te denken, dan deze twee gewrochten van den heer rosseels. Het eerste is eene jammerlijke klucht: naauwelijks aardig genoeg voor een kinderspel. Verbeeld u: iemand, die als zeer ongeloovig wordt voorgesteld, en dien zijne vrienden nu op eenmaal in den waan brengen dat hij, bij een diner in eene restauratie, is vergiftigd, zoodat hij geheel groen van kleur is geworden. De man gelooft dat, omdat iedereen het hem verzekert, gevoelt tevens de hevigste pijnen en benaauwdheden, en denkt te sterven; totdat een briefje van zijne vrienden, waarin zij hem melden dat alles slechts een grap was en het winnen eener weddingschap betrof, hem op eens geheel uit den droom helpt. Het eenige wat zulk een thema nog eenigzins redden kon: geestige behandeling en pikante voorstelling, ontbreekt ook hier; de gewaande vergiftigde speelt zijn rol allerslechtst: midden in zijn doodsangst, gaat hij flaauwe koepletjens zingen of lange aanspraken houden. In één woord - wanneer wij in plaats van blijspel, het opschrift kermisklucht plaatsen, zullen wij nader aan de waarheid zijn; en dan nog...!

Het tweede stuk, dat met den onbestemden titel tooneelspel prijkt, is in een ander genre, maar daarom niet veel beter. Twee broeders, gewezen schoenmakers, thans renteniers, zijn zoo innig aan elkander gehecht, dat zij geheel als voor en in elkander leven. Op een morgen krijgen zij verschil over hun beider nalatenschap: ieder heeft voor zich een erfgenaam, dien hij voor den ander niet wil noemen. De een slaat voor, om dit punt, gelijk reeds meermalen in dergelijke gevallen plagt te geschieden, door het kaartspel te beslissen: de winner zou dan bepalen wie, na doode der beide broeders, de erfgenaam hunner fortuin zou zijn. Aarzelend neemt de ander dien voorslag aan; speelt en wint. Woedend stuift de voorsteller op en loopt de deur uit: doch keert straks terug om zich te verzoenen. Hij vindt zijn broeder niet, maar wel lotje de huishoudster, aan wie hij nu, in de volheid van zijn hart, de verrassende mededeeling doet dat zij zijne dochter is: voor haar dus bestemde hij de erfenis. De andere broeder beluistert, natuurlijk, dit gesprek door een reet van de deur, komt dan binnen, houdt zich als wist hij van niets; verzoent zich met zijn broeder, en stuurt dezen weg naar den notaris: zij zullen hun testament maken en maar, ieder

[p. 549]

voor zich, over zijn eigendom beschikken. Broer stiene, lotje's vader, loopt verheugd weg; en in dien tusschentijd komt frans, de gewezen schoenmakers-leerling der broeders, over de onderdeur een praatje maken. Broer jan - zoo heet de wederhelft van dit edel paar - broer jan roept hem binnen en vertelt nu, op zijne beurt, aan frans dat hij zijn vader is: welke mededeeling, natuurlijk, weder door broer stiene, die van den notaris terug keert, wordt beluisterd. Voor frans zal dus broer jan's deel zijn. Nu stormen broer stiene en lotje binnen: frans en lotje, om op dezen merkwaardigen dag niet achter te blijven in het mededeelen van nieuwstijdingen, vertellen aan hunne respective papa's dat zij elkander beminnen en zamen willen trouwen: waarop van alle zijden eene algemeene omhelzing volgt. Is dat nu niet schoon en echt dramatisch? Verdient zulk een stuk nu niet, onder daverend handgeklap, in alle steden des vaderlands ten tooneele te worden gevoerd, opdat ook hier, even als bij onze zuidelijke stam- en taalgenooten, de goê gemeente zich verkwikke en stichte aan het schouwspel dier twee broeders, die elkander zoo lief hadden, dat zij, liever dan van elkander te scheiden, ieder eene vrouw ten verderve voerden en zich door hunne kinderen, als meid en knecht, lieten bedienen; en wier liefde en vertrouwelijkheid toch weder in het minst niet schenen te lijden door het, jaren lang, voor elkander verzwijgen van zulk eene kleinigheid! Voorwaar, als er ooit hoop bestaat dat ons tooneel zich met nog iets anders voeden zal dan met den afval der Fransche theaters van den derden of vierden rang, dan moet de heer rosseels ons te hulp komen. Zijne stukken zullen voor het publiek een onmerkbaren overgang vormen tot misschien nog grooter, zij het dan ook minder afschuwelijken en zenuwschokkenden, onzin.