Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

De hospitaalpraktijk. Inleiding tot de praktische beoefening der geneeskunde aan het ziekbed, naar de Engelsche uitgave van Dr. Robert D. Lyons, hoogleeraar in de geneeskunde te Dublin, vroeger Chef van de geneeskundige dienst bij het Engelsche leger in de Krim enz. enz., door W.M.S. Junius, Medic. Chir. en Art. Obstetr. Doctor. Te Leiden, bij van den Heuvel en van Santen, 1860, kl. 8vo., bl. 204. Prijs f 1,90.

Ware het werk van den heer junius meer eene vrije navolging dan eene vertaling van den Engelschen tekst, het

[p. 523]

zou daardoor ontegenzeggelijk veel gewonnen hebben. Op talrijke plaatsen toch blijkt, dat de meening van den schrijver door de wijze; waarop zijne woorden in het Hollandsch zijn teruggegeven, onduidelijk of onverstaanbaar geworden is. Tot eene proeve, halen wij een gedeelte der korte inleiding aan: ‘De verschillende bekwaamheden, welke de praktische genees- en heelkundigen moeten bezitten, bestaan in veelvuldige kennis van verschillende wetenschappen; van menigvuldige daadzaken, die men alleen één voor één kan opzamelen, als de gelegenheid ze aanbiedt; technische bekwaamheid bij het gebruik van verschillende werktuigen en de verscheidene toepassing daarvan, welke men zich allengskens, en dikwijls door zeer buitengewone bijzonderheden, moet eigen maken. Over het algemeen gezegd, gaan er jaren voorbij eer de student, hoe vlijtig hij ook zij, een goed en helder begrip verkrijgt van de veelvuldige en onzamenhangende verzameling van geschreven en ongeschreven fragmenten der wetenschap, van daadzaken, welke schijnbaar weinig betrekking tot elkander hebben en van de werkdadige en oordeelkundige bekwaamheden, welke noodzakelijk zijn, om hem tot een bekwamen practicus te vormen.’ Blijkt uit die twee woordelijk overgenomen volzinnen, dat de vertaler in de keuze der woorden somtijds slecht geslaagd is - de woorden verscheidene toepassing, en de elders in de inleiding gebezigde uitdrukking omstandige verhalen schijnen een germaanschen oorsprong te verraden - zij bewijzen tevens, dat enkele daarin voorkomende uitdrukkingen geheel onverstaanbaar zijn. Wat beteekenen toch, aan het slot van den eersten volzin ‘de zeer buitengewone bijzonderheden’, of moet dit misschien zijn, ‘onder zeer ongewone omstandigheden?’ De in den tweeden volzin voorkomende woorden ‘veelvuldige en onzamenhangende verzameling enz.,’ zullen vermoedelijk beteekenen moeten ‘den veelsoortigen voorraad van geschreven en ongeschreven fragmenten der wetenschap.’ Welk denkbeeld moet men hechten aan het ‘bewust en vreesachtig aangezigt’, dat op blz. 16 aan peritonitis-lijderessen wordt toegekend, of aan het ‘klokken der ademhaling’, dat op blz. 17 vermeld wordt, of wat beteekent de beeldspraak op blz. 33: ‘Indien men verzuimt op het pisstelsel te letten, zet men een uitvalpoort voor den vijand open?’ Nog vreemder klinkt het, als op blz. 134,

[p. 524]

onder de voornaamste ziekte-kundige verschijnselen, die men bij de lijkschouwing aantreft, ook ‘bewegingen van het lijk’ vermeld worden. - Op den inhoud van het boek zijn insgelijks gegronde aanmerkingen te maken en steller dezes is van oordeel, dat het werk van den Engelschen schrijver, bij de meeste soortgelijke in het Hoogduitsch geschreven handboeken achterstaat. Zijne allezins vreemde klassificatie der ziekten met hare barbaarsche en onverstaanbare, voor de aanduiding der klassen en rangen gebezigde namen (morbi zymotici, enthetici, aidoici, myostici, chorotici, paidici, geratici enz.) is geheel onbruikbaar, en op de verzekering van den schrijver, dat hare onderdeelen in eene natuurlijke orde op elkander volgen, valt veel af te dingen. Wie zal b.v. toestemmen, dat hydrops en gangraena tot de constitutioneele ziekten - door den schrijver morbi diathetici genoemd - gebragt moeten worden en naast podagra en carcinoma eene geschikte plaats vinden? Met welk regt vinden mania en andere vormen van krankzinnigheid hare plaats tusschen chorea en epilepsia? Welke verwantschap is er tusschen de ontaarding der spieren en de ostitis of andere ziekten van het beenstelsel? - Ook wat de oordeelkundige en systematische behandeling van het onderwerp betreft, blijft er wel wat te wenschen over. Onder de bijzonderheden b.v. waarnaar door den geneesheer gevraagd moet worden, om volgens blz. 24 en v.v., de geschiedenis van het ziektegeval te leeren kennen, behoort ook het vragen naar het geslacht des lijders, en reeds in het begin van dat hoofdstuk worden de volgende voorschriften gegeven, waarmede wij tevens, gedachtig aan de bestemming van dit Tijdschrift, onze aankondiging besluiten: ‘Vraagt en teekent op of hij aan eene matige leefwijze gewoon was, dan of hij gewoonlijk of bij vlagen overgegeven was aan het bovenmatig gebruik van sterke dranken, zooals brandewijn, moutwijn, genever, wijn, ale, bier, porter, hetzij tot volkomene dronkenschap bij herhaalde gelegenheden, met langere of kortere tusschentijden, hetzij in vroegeren of op zijnen tegenwoordigen leeftijd. Vraagt of er ooit delirium tremens op gevolgd is, of meer dan ééns, en zoo ja, hoe dikwijls en wanneer het laatst, en merkt op of de onmiddellijke uitwerkingen van dronkenschap nog bij den lijder waar te nemen zijn.’