Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

De duizendjarige krijg tusschen Rome en de pausen. Eene historische schets, door Mary Lafon. Uit het Fransch. Amsterdam, Gebr. Binger, 1860. In groot 8vo., 160 bl., f 1.50.

Wat is dat voor een krijg - een duizendjarige, tusschen Rome en de pausen? zullen zeker de meesten, op het lezen van den titel dezer brochure vragen. De titel is dan ook zeer onjuist en onduidelijk. Er wordt niet gesproken van eenen ‘krijg’, maar van eenen ‘strijd’, en dat niet ‘tusschen Rome en de pausen’, maar van de pausen tot het erlangen van de wereldlijke opperheerschappij; wederom niet over Rome als Rome, maar over Rome als de hoofdstad der oude wereld; zoodat het boekje eigenlijk moest heeten: Historische schets van den strijd der pausen tot het erlangen eener algemeene wereldlijke opperheerschappij. De schrijver dagteekent den aanvang van die worsteling in den tijd van gregorius II, die in het begin der VIII eeuw aan keizer leo het gebied over Italië wist te ontnemen, zoodat het eigenlijk een strijd van meer dan elf eeuwen is. Doch ofschoon dit kan worden toegegeven het eerste opentlijke verzet tegen de oppermagt der Romeinsche keizers te zijn geweest, hadden de bisschoppen van Rome zich reeds veel vroeger weten te bedienen van de omstandigheid, dat de keizer ver af, te Constantinopel, zetelde, om Italië voor hun eigen wil te doen buigen; ja zelfs reeds ambrosius, de beroemde bisschop van Milaan, had reeds in het laatst der IV eeuw tegenover keizer theodosius eenen toon aangenomen, voor 't minst onvoegzaam in den mond van

[p. 493]

eenen onderdaan tegenover zijnen vorst en getuigende van dien, welken de Kerk toen reeds tegenover de Caesars durfde voeren.

Bij den tegenwoordigen toestand der zaken in Italië zal dit stukje, dat geene redekavelingen bevat, maar historische feiten bloot legt, zeker de algemeene aandacht trekken. Menschelijker wijze gesproken is de paus, als wereldlijk vorst zijnen val nabij, en terwijl wij dit schrijven, loopen er reeds geruchten nopens de wijkplaats, die pio nono zich zou kiezen, als de Fransche bajonetten zijnen troon te Rome niet langer schragen kunnen. Wij voorzien daarvan gevolgen, over welke wij 't niet oirbaar achten, ons in openbaren geschrifte uit te laten. De Voorzienigheid regeert en kan den loop der geheele wereldgeschiedenis, door middel eener schijnbare kleinigheid gansch anders leiden dan de schranderste staatkunde, in staat was te berekenen. Echter blijft, ook ten aanzien van de wereldlijke magt der pausen, de geschiedenis de leermeesteres der waarheid, en 't is daarom dat wij dit welgeschreven boekje in deze dagen grootelijks aanbevelen.