Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

De vorsten en regenten der voornaamste landen van Europa en van andere werelddeelen, enz. Te Groningen bij J. Oomkens Jzoon, 1859. Prijs f 0,80.

Of de schrijver zijn tijd niet beter had kunnen besteden dan met eene lijst van vorsten, die hij van tijd tot tijd bij zijne studiën der geschiedenis had zamengesteld, te voltooijen

[p. 355]

(bladz. VII), wil ik niet beoordeelen: ik merk alleen op, dat er aan een werk als 't zijne volstrekt geene behoefte is, zoolang het voortreffelijk en bruikbaar boeksken - les dates et les faits (Panthéon Classique et Littéraire), voor ‘jeugdige beoefenaars van geschiedenis, penningverzamelaars’ enz. onmisbaar, niet wordt overtroffen. De schrijver zegt, dat hij nog jong en onervaren is; maar, eilieve, waarom dan juist op de gladde baan der chronologie u begeven, waar de kleinste misstap een onvermijdelijken val ten gevolge heeft: en hoe ligt stapt men daar niet mis! Het aangekondigde werkje strekt daarvan ten bewijze.

Gaarne voldoe ik aan zijn verzoek om hem ‘aanvullingen en verbeteringen’ niet te onthouden; ik bepaal mij bij eenige weinige.

Wat bladz. 6 de oudste koningen van Egypte betreft: verwijs ik den schrijver naar weber's Allgemeine Weltgeschichte, waarvan sedert een paar jaar 4 afleveringen verschenen zijn; hij zal daar zeer veel in vinden om zich te overtuigen, dat, hoeveel bunsen ook uit de hooge oudheid moge opgedolven hebben, nog zeer veel met het stof der eeuwen bedekt blijft en de regeringsjaren nog op verre na niet zoo wel bekend zijn, als ze hier voorgesteld worden.

Wat wij bladz. 13 van Perzie's volken vinden, als had cambijses van 529-521 en xerxes van 485-463 en darius II van 424-405 geregeerd; dat is bepaald onjuist. Cambijses was tot in 522, xerxes tot 465, darius II tot 404 koning. Misschien zal men dat eene kleine vergissing noemen, maar in een werkje van chronologischen aard kan het er niet door.

De regeringsjaren der vorsten van nieuw Perzië zijn geheel in de war, men heeft clinton's Fasti Romani slechts in te zien en te vergelijken om daarvan terstond overtuigd te worden: ik waag het althans niet te onderstellen, dat clinton dwaalt.

Op bladz. 15 zijn de koningen van Rome vermeld: met een enkel woord had moeten gezegd zijn, dat, laat staan de regeringsjaren, het bestaan van de Reges zelfs in twijfel getrokken word. Niebuhr ten minste is 't met den schrijver stellig niet eens. Van de keizers van Rome vind ik de jaren van constantijn de Groote ook niet juist: het werd 27 Julij 306 Augustus: dit had moeten vermeld zijn. Ook de jaren

[p. 356]

der pausen zijn niet in orde: anacletes b.v. was tot 91 volgens de traditie en urbanus I tot 213 op den pauselijken stoel. Zie bouillet, Dictionnaire d'Histoire etc.

Van de geslachten van Beijeren's vorsten kan ik ook niet zeggen, dat ze naauwkeurig zijn opgegeven: na leopold 905-7 kwamen er weer Beijersche hertogen. Op bladz. 41 is karloman vergeten, die gelijktijdig met zijn broeder karel den Groote tot 71 heeft geregeerd. En zulke vergissingen, onnaauwkeurigheden en omissiën zullen er hier nog bij legioenen te vinden zijn, maar, ik herhaal het, in een werkje over chronologie is juistheid een eerste vereischte: daarom mag ik dit werkje niet onvoorwaardelijk aanbevelen en kan hem, die een bruikbaar boek daarover heeft, niet aanraden zich het aangekondigde aan te schaffen.

h.