Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

De hooge noodzakelijkheid der opheffing van het coelibaat-gebod. Een woord van heiligen ernst aan allen, wien de eenheid der kerk, de bevordering van ware zedelijkheid en het waarachtig geluk der menschheid ter harte gaan, door eenen oude van dagen. Naar het Hoogduitsch. Kampen, K. van Hulst, 1860. 353 bl.

‘Dat wij reeds lang - (dit wordt ons door den Nederduitschen schrijver, of zoo gij liever wilt, vertaler van dit Hoogduitsche werk in zijne voorrede herinnerd) - zoowel in staatkundig als kerkelijk opzigt, eenen hoog ernstigen, veel bewogen tijd beleven, die zwanger gaat van belangrijke gebeurtenissen, zal wel niemand ontkennen, die eenigzins gewoon is den blik rondom zich te werpen, en den loop der omstandigheden naauwlettend gade te slaan. Het afgeloopen jaar heeft dien toestand in plaats van te verbeteren, veeleer in menig opzigt verergerd, en de verwikkelingen en moeijelijkheden vermeerderd, die reeds hier en ginds in meerdere of mindere mate bestonden. En zij het nu al zoo, dat het vernielend oorlogzwaard niet meer woedt, geen akelige bloedstroom Europa's grond doorweekt, en de rust, schijnbaar althans, hersteld is; toch bemerken wij overal onzekerheid, achterdocht, argwaan en dergelijke sombere verschijnselen, en verre zijn wij er af “vrede, vrede en geen gevaar!” te roepen.

[p. 343]

Het is vooral naar Italië en deszelfs heerlijke oorden, door de natuur zoo bovenmate begunstigd, zoo rijk en zoo mild gezegend, maar door de menschelijke willekeur met leed en kommer overstort, dat zich het oog van talloos velen, met warme belangstelling, henen wendt. Is datgene, hetwelk wij daar zien plaats grijpen, het morgenrood van eenen beteren, van eenen schooneren dag, - een dag van staatkundige en godsdienstige vrijheid, die na zoo vele jaren van duisternis, onderdrukking en willekeur, zijne heldere, verkwikkende en verwarmende stralen, heinde en verre zal verspreiden, en de geestelijke wedergeboorte van dit overigens zoo hoogst gezegende land ten gevolge hebben? Wat - en deze vraag is niet de minst belangrijkste - wat zal er van Rome, wat van zijn opperheer, wat van zijn geestelijk en wereldlijk gezag, wat van zijne kerk, van hare instellingen en verordeningen worden? Is misschien het beslissend oogenblik gekomen, waarop Rome zal vallen en zoo talloos veel kwaad, hetwelk zich van daar gedurende eene lange reeks van jaren, over volken en natien tot in de verste einden der wereld heeft uitgebreid, voor altoos zal ophouden, en voor de heerlijke weldaden van ware beschaving en echte godsdienstigheid plaats maken? Zal het zijnen aanhangers het Evangelie, hun te lang ontroofd, teruggeven en zoo ook zijne priesters van een even onteerend als verderfelijk juk verlossen? Wie zal het ons zeggen? De toekomst is in nevelen gehuld, het plan des Allerhoogsten ondoorgrondelijk, en verre van te durven beslissen, herinneren wij ons liever het woord van den profeet: “Wachter, wat is er van den nacht? De morgenstond is gekomen, en het is nog nacht.”

De arbeid, die ons in de dagen van ambtelooze rust gedurende den laatsten tijd heeft bezig gehouden, en waarvan wij de vrucht ons lezend publiek aanbieden, moet dienen, om in vereeniging met zoo vele andere pogingen, Rome in deszelfs hartader aan te tasten, en, ware het mogelijk, op deszelfs gebied het regte licht te verspreiden over een gebod, hetwelk van de grootste willekeur getuigt, en reeds te lang de schromelijkste nadeelen heeft berokkend.’

In deze woorden maakt de zamensteller ons bekend met het doel, dat hij poogt te bereiken door de uitgave van het geschrift, dat voor ons ligt, en deelt hij ons tevens den

[p. 344]

hoofdzakelijken inhoud daarvan mede. Doch niet slechts om hen hieromtrent de noodige inlichting te verschaffen, maar ook om onze lezers te doen zien dat hij - en zulks kunnen zij - ten overvloede uit den wijdloopigen titel bemerken - het ter behandeling gekozen onderwerp, door beknopter stijl, in veel minder bladzijden had kunnen behandelen, hebben wij ze met opzet nageschreven. Evenwel, al mogten wij dit gebrek in den vorm niet verbergen, vermelden wij dit werk van een' zeventigjarigen dienstknecht des Heeren, die op zijnen ver gevorderden leeftijd nog gaarne nuttig arbeiden wil, en het zijne toebrengen zoowel aan de reiniging als aan de voltooijing van het Godsgebouw, met lof en ingenomenheid. Getuigende van eene grondige exegetische en historische kennis, draagt het blijken van eenen ernstigen en gematigden zin, waardoor het uitmunt boven veel, dat wij van jeugdiger menschen ontvangen. Niettegenstaande wij op sommige afdeelingen, inzonderheid op de vijfde paragraaf van het tweede hoofdstuk, waarin hij de woorden van paulus aan timotheus ‘een opziener dan moet onberispelijk zijn, eener vrouw man;’ alzoo verklaart dat deze na ontbinding van het eerste, geen tweede huwelijk zou mogen sluiten, gegronde aanmerkingen meenen te hebben, bevelen wij het om genoemde redenen met vrijmoedigheid aan. Vinde het dus vele lezers en bevordere het onder den zegen des Allerhoogsten, naar des schrijvers wensch, het door hem beoogde doel, namelijk, de opheffing van het coelibaat-gebod.

B.

q.