Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

Beschouwingen over de oefening der Infanterie, bepaaldelijk ook der Infanterie-Militie, door *** In post 8vo. Rotterdam, H. Nijgh, 1860. Prijs f 0,30.

Onder dezen titel ziet eene brochure het licht, waarin het geheele jonge leger wordt opgeroepen, ‘des schrijvers poging te ondersteunen om voor goed te breken met de parade cultuur en ons los te maken uit de kluisters der oude school.’

De schrijver van dit boekske verraadt eene grondige kennis der taktiek in de 18de eeuw, schetsende hij met juistheid het oefenings-stelsel van dien tijd, en is hij tevens op de hoogte van de taktiek in onzen tijd. ‘Het oefenings-stelsel van een leger moet natuurlijk, in elke eeuw, in overeenstemming zijn met de taktiek der eeuw;’ (zoo vangt de schrijver aan) wanneer men nu, in onze dagen, een leger oefende volgens de taktische beginselen die eenige eeuwen geleden geldende waren, dan zou dat leger, bij een oorlog, zoo als van zelf spreekt, eene zeer vreemde vertooning maken. Bij ons, in Nederland, gaat men intusschen tot op zekere hoogte op

[p. 264]

zoodanige wijze te werk. Het oefenings-stelsel dat voor onze infanterie gevolgd wordt, is wel is waar voor een gedeelte gebazeerd op de hedendaagsche taktiek, maar voor een veel grooter gedeelte op de taktiek uit den tijd van frederik den Groote, de zoogenaamde linie-taktiek, die met de tegenwoordige hemelsbreed verschilt. Blijkbaar was dit in het laatste oefenings-kamp bij Zeist, alwaar de colonne-d'attaque-manie de heerschende was.

Des schrijvers vergelijking van ons oefenings-stelsel ‘zoo als dat zich uit onze exercitie-reglementen en verdere gegevens doet kennen’ met dat stelsel der 18de eeuw heeft ons enkele aanmerkingen ontlokt: Zoo lezen wij op blz. 12 en v. ‘Bij de legers van de 18de eeuw werden, gelijk wij gezien hebben, gevechten om terrein-voorwerpen zoo veel mogelijk vermeden, en werd de soldaat daarin dan ook niet geoefend. Dat is bij ons evenzeer het geval, hoezeer de voorbereidende maatregelen voor die gevechten zeer goed bij de vredesoefeningen kunnen worden onderwezen.’ Vergissen wij ons niet dan worden deze voorbereidende maatregelen wel degelijk onderwezen, immers: bepalen wij ons tot den aanval op eenig terrein-voorwerp, dan weten we dat, na de artillerie mogt hebben gewerkt, de infanterie hare tirailleurs uitzwermt, kolonnes formeert, storm loopt, enz., en van algemeene bekendheid is het dat ons leger thans, meer dan ooit, in de tirailleur-dienst geoefend wordt; bepalen wij ons tot de verdediging van eenig terrein voorwerp, dan zijn onze leerboeken dáár, tot gids strekkende om hetzelve in staat van tegenweer te brengen, en wij moeten bekennen, dit tot vervelens toe te hebben bestudeerd; zelfs alle hulpmiddelen, als daar zijn schanskorven, fachines, enz., die men bij de voorbereidende maatregelen mogt benoodigd hebben, kunnen onder leiding van officieren en onderofficieren bij elk regiment of onderdeel thans worden aangemaakt. Verdere bijzonderheden, betreffende het gevecht, kunnen slechts op de plaats worden bepaald.

Op blz. 13 zegt de schrijver: ‘In de 18de eeuw maakte men weinig werk van de oefening in het marcheren, het afleggen van groote afstanden in een bepaalden tijd, omdat langdurige marchen toen, om verschillende redenen, en hoofdzakelijk door het aangenomen stelsel van voeding der legers, minder voorkwamen. Bij ons bepaalt zich alle oefening in

[p. 265]

dit opzigt, hoewel groote aanhoudende marchen bij de tegenwoordige wijze van oorlog voeren, gelijk wij later zullen zien, aan de orde van den dag zijn, tot de zoogenaamde en zeer juist aldus genoemde militaire promenades, die slechts eenmaal in de week plaats hebben, en waarbij men de soldaten - gewoonlijk als de kippen achter elkanderen - eenige uren laat wandelen.’ Wij kunnen ons geenszins met de harde oordeelvelling over dezen tak van oefening, vereenigen; het moge zoo zijn dat de militaire marsch (het woord militaire promenade is reeds vóór jaren in onbruik) bij het tableau slechts éénmaal per week voorkomt, dan bedenke men daarbij dat bovendien één dag wordt besteed aan het beoefenen der velddienst, op eenen afstand van minstens ruim een uur der garnizoensplaats, en dat die oefening voor den soldaat zeer beweeglijk is, zoodat bij terugkomst daaraan gemiddeld nagegenoeg 4 uren is besteed; men bedenke tevens dat nog een dag wordt besteed aan de oefening in het tirailleren, welke oefening gewis in de meeste garnizoenen almede op een uur afstands van de plaats geschied en hierbij de soldaat ook weder (en steeds in volle wapenrusting) gedurende meer dan 3 uren in beweging is; men denke bovendien aan het schijfschieten, welke oefening, even zoo, op betrekkelijk grooten afstand plaats vind; is dit niet oefenen? 4 malen in de week uitrukken! en brengen wij nu deze oefening in het marcheren in verband met des schrijvers begeerte om de soldaten nog meer te oefenen in het marcheren, waarbij zij alsdan waarschijnlijk door elkander zullen mogen loopen, en met Zijn Ed. woorden op bl. 31: ‘......... maar oude soldaten, in den waren zin des woords - het is honderdmaal gezegd - vormt men nooit in tijd van vrede; die worden alleen door den oorlog gevormd;’ dan verklaren wij in gemoede dat de soldaat in ons leger, voldoende in het marcheren wordt geoefend, waarbij zij, ja, als kippen achter elkander loopen, maar juist daardoor ten zeersten worden gewend aan eene strenge marsch discipline, de ziel van het militair verband vooral vóór den vijand. De uitspraak, alzoo, op bl. 21: ‘De oefening in het marcheren, in het bezetten en verdedigen van terrein-voorwerpen, wordt, gelijk wij hierboven, op bl. 13, reeds deden opmerken, geheel verwaarloosd;’ is bitter, althans voor die regimenten alwaar alles naar behooren wordt beoefend en meesttijds onder

[p. 266]

het oog van den chef! De aanprijzing op bl. 24: ‘Men moet een gedeelte van den oefeningstijd uitsluitend of bijna uitsluitend voor het marcheren bestemmen, en dan drie- of viermalen in de week marcheren, met inachtneming, voor zoo veel mogelijk, van de regelen welke bij een marsch in de nabijheid des vijands in acht zijn te nemen,’ wordt bij ons leger (althans naar wij vernemen niet slechts te Breda, maar ook elders) met vlijt en vrucht in acht genomen; waar dit niet plaats vind, is het gewis ter oorzake van bezwaren als die welke op bl. 24 worden aangegeven betreffende het marcheren over de velden en andere eigendommen. Met het voorgeschrevene op bl. 22, omtrent de vorming van zelfstandige hoofd-officieren, zijn wij het met den schrijver in zoo verre eens als zij wel degelijk naar goede reglementen geen ‘eenvoudige voorschriften,’ moeten handelen en tevens zich bij manoeuvres daaraan niet slaafsch binden. Zijn de bevelhebbers gevormd, dan voorzeker zullen ze de voorschriften weten te wijzigen en zich niet voorstellen als had men vóór den vijand de linieschool in de hand!... Wij hebben in het laatste kamp, bij Zeist, geheel in dezen geest zien handelen. Er werd gemanoeuvreerd naar aanleiding van reglementen, en over het algemeen ging dit ordenlijk toe. Op bl. 22 wenscht de schrijver de linieschool, ‘als tot een veroudert taktisch stelsel behoorende,’ te zien afgeschaft; wij wenschen dit niet, doch dringen met den schrijver om zijne juist aangevoerde redenen op bl. 23, 24 en 25 (betreffende de front- en plaatsveranderde bewegingen) ten sterktste op eene wijziging aan. Des schrijvers beoordeeling dezer bewegingen, bl. 26, alsmede het voorstel om de gelederen te formeren even als bij het Fransche leger, verdient te worden op prijs gesteld.

De overige beschouwingen over de oefeningen der infanterie dragen, hetzij nogmaals gezegd, het kenmerk van een helder begrip der hedendaagsche taktiek; en kunnen wij ons al niet met elke beschouwing vereenigen, wij eerbiedigen niet te min in beginsel de denkwijze des schrijvers en wenschen van harte met hem, dat ons oefening-stelsel zeer spoedig moge worden in verband gebragt met onze tegenwoordige vechtwijze en leger-instellingen.

x².