Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

Tooververtellingen der wetenschap. Uit het Engelsch van J.C. Brough, door L.C. Knopius. Haarlem, C. Zwaardemaker, 1859. Prijs f 2,80.

Op eene inderdaad nieuwe, geestige wijze heeft de Schr. eenige van de meest verassende uitkomsten der natuurwetenschappen algemeen bevattelijk willen voorstellen, en hij verdient onzen dank voor de uitstekende wijze, waarop hem dit meerendeels gelukt is. De Ref. houdt zich overtuigd, dat menigeen die dit werkje in handen krijgt, al was het alleen om den ongewonen titel en de wonderbaarlijke, phantastisch-geheimzinnige, maar geestige plaatjes, wenschen zal met den inhoud bekend te worden, daar het uithangbord vooraf reeds de verzekering geeft, dat de stevige kost, die hier opgedischt wordt, zooveel mogelijk ‘mundgerecht’ gemaakt is. Men vindt in dit werkje zoowat eene zamenvatting van het meest verrassende uit elken tak der natuurwetenschap, zeer bevattelijk voorgesteld en zóó, dat zelfs degene, die het werkje niet juist in handen behoeft te nemen om er iets uit te leeren, geboeid wordt door de eigenaardige wijze van voorstellen des schrijvers. Het eerste hoofdstuk ‘de monsterperiode’ handelt over geologie: het tweede (‘de barnsteengeest,’ een der best gelukte), vijfde (‘het kleinste stukje’) enz., natuurkunde, maar het laat zich niet goed doen om de verschillende hoofdstukken tot verschillende rubrieken te brengen, waar de schrijver zelf hier en daar van de gelegenheid gebruik maakt, om uitstapjes op een ander gebied te maken. We deelen liever daarom de opschriften der hoofdstukken meê, en dan vinden we behalve de reeds genoemde: ‘de vier elementen,’ ‘het leven van een atoom,’ ‘moderne alchimie,’ ‘de toovermagt van een zonnestraal,’ ‘twee oogen zien beter dan een,’ ‘het huis van de meermin,’ levende bloemen,’ ‘gedaanteverwisselingen,’ ‘het betooverde water,’

[p. 261]

‘een toer door het hemelruim, ‘een kometensprookje,’ ‘de onzigtbare wereld,’ (microscopie) ‘wonderen uit het plantenrijk,’ ‘landverhuizing,’ (natuurbeschrijving der aarde) ‘de geesten der onderwereld,’ ‘het rijk van Pluto’ en ‘de tooverlamp.’

Wat het werkje ook bijzonder gunstig onderscheidt, is dat het op verre na niet zoo oppervlakkig is als men op den titel af zou vermoeden dat het geval zijn moest. Daarbij mag het bij uitstek nieuw heeten, omdat het, waar zulks zich maar liet te pas brengen, overal de nieuwste uitkomsten der natuurwetenschappen meêdeelt, zoodat het voor menigeen, die in de laatste jaren de studie dier wetenschappen een weinig heeft laten liggen, eene zoowel onderhoudende als leerzame lectuur mag genoemd worden.

Nog een ander nut waarop Dr. lubach in een voorafgaand ‘aan den lezer’ gewezen heeft, kan het werkje hebben. ‘Even als het lezen van een geschiedkundigen roman velen er toe gebragt heeft om zich bekend te maken met het tijdvak waarin het verhaal van dien roman zich beweegt, zou het ook voor menigeen tot aansporing kunnen dienen tot nadere en meer ernstige kennismaking met de onderwerpen, die in dit boekje worden behandeld.’ En we voegen er bij, dat we het bijzonder aanbevelenswaardig vinden voor jongelieden, die later meer in het breede kennis zullen moeten maken met de natuurkundige wetenschappen. Kennen zij eerst de merkwaardigste zaken op dit gebied der wetenschap, zooals zij hun hier meêgedeeld worden, dan zijn dit als zoo vele vaste punten, waarom heen zich later des te gemakkelijker het nieuw aangeleerde krystalliseert, terwijl het hun tevens een onuitsprekelijk genoegen wordt, bij zich zelf na te gaan, hoe langzamerhand datgene, wat hun hier verspreid, zonder sterken inwendigen zamenhang aangeboden wordt, tot één schoon geheel vergroeit. Nogmaals zij het echter gezegd, dat ook volwassenen zich volstrekt er niet voor behoeven te schamen, om het werkje in handen te nemen.