Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

Napoleon III, zijn leven en lotwisselingen tot op den tegenwoordigen tijd. Naar het Hoogduitsch van Rudolph Gottschall. Tweede druk. Rotterdam, H. Nijgh, 1860. 160 bladzijden. Prijs f 0,90.

Terwijl wij ons nederzetten om een verslag van bovenstaand werkje te geven, is de derde druk reeds in 't licht geko-

[p. 225]

men, ja, misschien bijna weder uitverkocht. Het maakt in ons land, waar herdrukken tot zeldzaamheden behooren, eenen verbazenden opgang. Wat bewijst dit? Bewijst dit de degelijkheid, de waarde van het boekje zelf, of bewijst dit, dat elk een zich haast, om zijne hoog gespannen verwachting te voldoen? Nemen wij 't laatste aan, dan zou 't kunnen dienen tot bewijs, dat aan de verwachting voldaan is geworden, en deze bevrediging anderen krachtig heeft aangespoord, om zich het werkje aan te schaffen.

Hoe dit moge zijn, 't kan geene bevreemding baren, dat menigeen verlangend is, om nader bekend te worden met het leven van eenen man, wiens naam in de laatste jaren door duizenden is genoemd; een' man, door velen verafschuwd, door velen gevreesd, door anderen met bewondering en verbazing gadegeslagen, door menigeen verkeerd en te hard beoordeeld, maar ook door velen ten onregte met eenen straalkrans van roem omgeven.

Deze levensbeschrijving is niet geschreven met het doel, om elkeen voor den man in te nemen, om hem uitbundigen lof toe te zwaaijen, alle gebreken te verbergen, alle misdaden te vergoelijken; niet met het doel, om zich te scharen onder die duizenden van zijne bewonderaars, die de verrezen zon aanbidden, maar ze, bij haar ondergaan, ten zeerste zouden vervloeken; maar aan den anderen kant is de schrijver ook niet voor 't publiek opgetreden, om den man, dien zoo velen haten, omdat zij hem vreezen, met de zwartste kleuren af te malen, om alle daden, die goed genoemd moeten worden, onder de handelingen van eenen huichelaar te rangschikken, om geene enkele zijner verrigrigtingen, zijner woorden, zijner denkbeelden goed, en allen slecht te noemen.

't Is geen napoleon de groote, geschetst door vleijende en kruipende winstbejagers, maar 't is ook geen napolon de kleine, geschetst door eenen victor hugo, die, met gevaar van zijnen gevierden naam te verliezen, slechts gehoor geeft aan de opwelling der hartstogten; neen! 't is napoleon III, zoo als hij is.

Gij ziet hem hier met zijne deugden en ondeugden; met zijne onmiskenbare bekwaamheid en geestkracht en met zijne onbegrensde eerzucht; één doel najagende met ongekende

[p. 226]

standvastigheid. Gij ziet hem hier als kind, in de nabijheid zijns ooms, die leefde, omgeven door eenen glans, zóó schitterend en zóó verblindend, dat het afschijnsel daarvan ook het kind omstraalde en tot groote daden scheen te roepen; maar gij ziet ook dat zelfde kind reeds vroeg in de wisselvalligheden der fortuin deelen, en met zijne moeder vlugten.

Gij ontmoet hem verder op het schoone kasteel Arenenberg, te midden van de schilderachtige Zwitsersche natuurtooneelen levende, maar toch zijne toekomst niet uit het oog verliezende, en in zijne eerzucht versterkt door zijne niet minder eerzuchtige moeder.

Zijn woelige geest roept hem naar de Romagna. Belangrijk vooral is dit gedeelte, waarin het mislukken van zijne plannen, zijne vlugt en de moederlijke liefde van hortense geschilderd worden; een onderwerp, hetwelk in 't vorige jaar door onzen schimmel op boeijende wijze in Nederland is behandeld.

Zoo gaat de schrijver voort en schildert, altijd met de grootste onpartijdigheid, de voornaamste gebeurtenissen uit het leven des tegenwoordigen keizers, ontwikkelt de verschillende beweegredenen, die hem deden handelen, maakt ons met zijne voornaamste vertrouwden en uitvoerders zijner plannen bekend, zonder iemand te sparen, maar ook zonder iemand van ééne zijde te beschouwen.

Maar waartoe verder een werkje te ontleden, dat reeds in zoo veler handen is? Wij vertrouwen, dat niemand het onvoldaan ter zijde leggen, maar bekennen zal, dat het met eene loffelijke onpartijdigheid en in boeijenden stijl geschreven is, en in vele opzigten den opgang, dien het maakt, regtvaardigt.

W.

des ch.