Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

Gedichten van W.J. van Zeggelen. Te Leiden, bij Noothoven van Goor. Deel 1 en 2. Prijs per deeltje f 1,25.

De heer noothoven van goor, eigenaar geworden der dichterlijke werken van den heer van zeggelen, heeft de gelukkige gedachte gehad, deze in een nieuwen en allezins smaakvollen vorm, het publiek aan te bieden. Wij twijfelen niet, of velen zullen met ons deze gedachte eene gelukkige willen noemen, en, door eene ruime deelname, de onderneming des uitgevers schragen. De naam van van zeggelen heeft een goeden en liefelijken klank in onze literatuur; hij vertegenwoordigt daarin een genre, dat niet zeer vele beoefenaars telt; een genre waarin, naar het ons dunkt, niemand der thans levende dichters hem ter zijde streeft. Van zeggelen heeft eene zeldzame opmerkingsgave, niet zoozeer welligt voor het eigenlijk humoristische, maar voor het komische van karakters en toestanden in het menschelijk leven; en hij weet dat komische op te vatten en weer te geven, met even zeldzamen tact. Zijne muze neemt zelden eene hooge vlugt, verheft zich schier nooit in de hoogere sferen der bespiegeling of der fantasie, betreedt ook even zelden het gebied der hisorie of der natuurpoezij. Zij is eene vriendelijke muze van de vrolijke binnen- en gezellige huishoudkamer, eene muze zonder eenige pretensie of nuffigen trots, die er ook volstrekt geen bezwaar in maakt eens op te wippen naar de kinderkamer, of de keuken in te loopen; die zich lagchend nederzet in den familiekring, en door allerlei prettige vertelsels en schalke liedjes, de gemoederen verfrischt en vervrolijkt, en de rimpels wegvaagt van het omwolkte voorhoofd. Zij is eene populaire muze, die ook de achterwijken, de stille buurten

[p. 213]

en nederige woningen, de hofjens en zolderkamertjes, niet versmaadt; die, als zij met u rondwandelt door de drukke straten of het rustige bloeijende land, gaarne een praatje aanknoopt met den werkman en den leerjongen, met den kloeken arbeider en de frissche boerendeerne, en van die allen zooveel verneemt, waaraan gij, zonder haar, nooit zoudt gedacht hebben. Zouden wij dan niet ondankbaar zijn, indien wij deze muze met geringachting bejegenden, omdat zij niet de fiere majesteit, den verheven ernst, de klassieke schoonheid harer meer aristocratische zusteren bezit; omdat zij zich te huis gevoelt in het gewone, dagelijksche leven, en ook ons gewennen wil, om de poezij, met zoo milde hand rondom ons uitgestrooid, meer in dat leven op te merken? Zullen wij het haar ten kwade duiden, dat er bijna altijd een vrolijke glimlach om haar vriendelijken mond speelt; - bijna altijd, want zij weet bij wijlen ernstig, zeer ernstig te zijn; - dat zij zoo gaarne met de dwaasheden en gebreken der menschen lacht, en ook ons er om wil doen lagchen, of ze er ons in stilte over mogt doen blozen? Zullen wij het niet veeleer in haar waarderen, dat zij, ook in hare vrolijkste luim, nooit iets zegt dat beschaafde en kiesche ooren kwetsen kan, nooit het gevaarlijk veld der dubbelzinnigheden en woordspelingen betreedt, nooit het reine, heilige, eerbiedwaardige, tot voorwerp harer spotternij maakt? Noodig haar vrij in uwe huiskamer, man van beschaving en goeden smaak, gij zult er u nooit over behoeven te schamen, dat gij haar den toegang gunde, haar aan uwe echtgenoot, aan uwe zonen en dochteren, voorstelde. Acht ge dat niet eene wezenlijke verdienste, gij, die bij ervaring weet, wat onreinheid, wat onheiligheid, wat smakeloosheid zich vaak verschuilt achter dat zoo verleidelijk en soms tevens onheilspellend woord: komisch? Van zeggelen's muze is komisch in den goeden, edelen zin; haar scherts, al zoudt gij ze soms geestiger en fijner wenschen, is nooit plat en onwelvoegelijk; en bij wijlen weet zij een toon aan te slaan, die diepen weerklank vindt in uw gemoed, die u doet begrijpen, dat deze vrolijke zangster ook den ernst en de hoogere beteekenis des levens kent. Welkom, van harte welkom heeten wij haar, in de huiskamer onzer echt hollandsche familiën, waar zij zoo geheel te huis is; waar zij den gullen lagch der oud-hollandsche vrolijkheid - ook niet altijd even

[p. 214]

geestig of fijn-satyriek - aan soms te lang gesloten lippen weet te ontlokken; waar zij zoo goed verstaan wordt, en ook werkelijk zooveel goeds kan doen. Welkom heeten wij haar, hopende dat zij haren weg derwaarts vinde, en den naam haars vriendelijken zangers in velen harten leven doe.

Van de acht sierlijke deeltjes, waaruit deze uitgave zal bestaan, zijn er tot dusverre twee in het licht verschenen. Het eerste bevat, onder den titel Luimige verhalen, de welbekende reizen van den rampspoedigen pieter spa naar Londen en naar Amsterdam, en de impressions de voyage van een bezoeker der Londensche tentoonstelling. In het tweede zijn, onder den naam Vrolijke schetsen, een drietal stukjes bijeen verzameld, waarvan wij welligt aan het laatste eene andere plaats zouden hebben aangewezen; zij zijn: de Valkenvangst, eene Avondpartij, en de Harddraverij op de Maas in 1855. Al de gedichten, in deze beide deeltjes vervat, zijn bekend, de meesten reeds sedert lang; en over allen is het oordeel gevestigd. Het kan dus hier de plaats niet zijn, ze nog eenmaal te bespreken. De dichter zelf beschouwt ze als uitingen van lust en luim in de dagen der jeugd, die - moest hij nu dergelijke onderwerpen behandelen - waarschijnlijk geheel anders zouden uitvallen. Toch had hij gelijk, met geene omwerking te beproeven: de gedichten zouden er waarschijnlijk slechts bij verloren hebben. De voornaamste, indien niet de eenige, verdienste van dergelijke stukjes ligt in het losse, bevallige, frissche, geestige, der vertelling; en er is alle kans dat dit, bij eene bewerking na zooveel jaren, als in en om den dichter zoo veel moet veranderd zijn, zou worden ingeboet. De heer van zeggelen heeft bewezen, dat hij het komische nog in iets anders dan het bloot koddige wist te vinden; dat hij de stoffe zijner satyre niet juist altijd in ietwat vulgair-belagchelijke toestanden zocht. Zoo mogen dan deze luimige schetsen en verhalen hare plaats vinden in des dichters werken: hij dankte aan haar zijn eersten roem, en, schoon hij, naar onze schatting, later beter geleverd heeft, blijven ze der aandacht waardig als karakteristieke bijdragen ter waardering zijner rigting en gaven. - Het schijnt dat bij deze uitgave, ook, zooveel mogelijk, de chronologische orde zal gevolgd worden. Wij hopen dit; en zouden gaarne dichter en uitgever verzoeken daaraan, zooveel dit eenigzins kan geschie-

[p. 215]

den, getrouw te blijven, omdat niets zoozeer den lezer in staat stelt den ontwikkelingsgang des dichters te volgen.

En nu, de reeds verschenen en nog te verschijnen deeltjes van harte een goed en gunstig onthaal toewenschende, nemen wij voorloopig afscheid van onzen dichter, hopende hem later, wanneer zijne werken tot heden voltooid voor ons zullen liggen, andermaal te ontmoeten en uitvoeriger met hem te spreken.

Maart 1860.

..g..