Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

Geschiedenis des Vaderlands. Een leesboek ten gebruike bij het onderwijs in de lagere scholen, door D. Syberden, Dz. Te Amsterdam, bij C.L. Brinkman, 1859. In kl. 8vo., X en 156 blz.

Hoe iemand, die toont zoo weinig ervaren te zijn in 't gebruik der moedertaal, dat hem zelfs de eenvoudigste regelen der spraakkunst onbekend schijnen - zonder nog te spreken over stijl en uitdrukking, waarvan straks nader in eene reeks van citaten - hoe zoo iemand het wagen kon iets over de

[p. 189]

geschiedenis van ons vaderland op te schrijven en te laten drukken, nadat in dit vak door bekwame mannen in den laatsten tijd zooveel goeds en degelijks geleverd is, - waarlijk, daartoe behoort, minst genomen, eene groote mate van zelfvertrouwen.

De schr. zegt in zijn Voorberigt uitgenoodigd te zijn eene Geschiedenis des Vaderlands te schrijven. Het spijt ons, dat hij voor de verzoeking bezweken is; het spijt ons om hem en dengenen, die dat verzoek deed. Dan de volgende fragmenten spreken luider dan eene lange redenering.

Reeds in 't Voorberigt leest men: ‘En nu - dat het werkje dat nut moge stichten, hetwelk ik er mij van voorgesteld heb, om namelijk der jeugd niet onkundig te laten met datgene, wat,’ enz. Wat dunkt u van dien periodenbouw, lezer? - Eenige regels vroeger zagen we: ‘Hun hieraan te gewennen,’ enz.

Zoo ver 't Voorberigt, en nu hier en daar den tekst zelven eens nagelezen.

Blz. 2. Hier vindt men: ‘Het is een gevoel (de vaderlandsliefde), dat elk mensch is ingeschapen, en dat hem de voorkeur geeft aan de plek of het plekje gronds waar hij geboren en opgevoed is, hoe rijk of karig ook die plaats door de natuur bedeeld moge zijn; toch dien grond boven elke andere verkiest.’ We onthouden ons van verdere aanmerkingen, en deelen nog slechts eenige weinige bijzonderheden uit onzen rijken oogst van onkruid mede.

Blz. 2. ‘Onthoudt dit steeds en dat, waar gij u in vervolg van tijd ook moogt bevinden, dat de liefde,’ enz.

Blz. 3. ‘De dampen die uit den doorgaans vochtigen grond opstegen, maakten de luchtsgesteldheid nog nadeeliger, dan zij in vergelijking met vele andere landen, door zijne lage ligging en nabijheid der zee, reeds is.’

Nog nooit zagen we ook in eenig gedrukt werk erger met de punctuatie omhaspelen. Dan luister niet naar ons, lezer, hoor den schr.

Blz. 3. ‘Zij waren van een stam die men den Keltischen noemt.’

Blz. 4. Lang hadden zij hier gewoond, toen een fellen storm, waardoor een hoogen vloed ontstond......, hun noodzaakte,’ enz.

[p. 190]

Blz. 5. ‘Legerhoofden die men toen Consuls noemden.’ ‘Zeer veel overeenkomst bestond er tusschen de vorige bewoners en hun.’

Blz. 6. ‘Na hunnen dood meenden zij, door hunne goden, voor de dienst die zij hun hadden bewezen, beloond te worden, dat zij in Walhalla (zoo noemden zij het verblijf der afgestorvenen) bier of meê, uit den schedel hunner verslagen vijanden zouden drinken.’

Blz. 7. ‘Onder meer slechts dit: ‘Zij zouden nu voortaan de Romeinen hulp verleenen.’

We hebben een groot gedeelte van 't boekje als een objet curieux doorgelezen, en geven de verzekering, dat we zoo van bladzijde tot bladzijde zouden kunnen voortgaan.

We ontslaan er ons van, en eindigen met eenige aanhalingen uit het laatste gedeelte, blz. 153-156:

......, ‘tot eindelijk de minister van hall voorstelde, eene gedwongene geldheffing of vrijwillige leening ten bedrage van f 127,000,000. Het laatste, tegen alle verwachting, had echter plaats, waartoe de leden van het koninklijke huis, zoowel als grooten en geringen van het volk, milde bijdragen toe leverden.’

‘Ook op het staatkundige gebied ging alles niet naar wensch.’

‘Het volgende jaar kenmerkte zich al spoedig door eene onaangename gebeurtenis. Neêrlands geliefde vorst, koning willem II overleed den 17 Maart te Tilburg, eene plaats, waar hij zich veel onthield om de zorgen der regering voor eene poos met de aangenaamheden der jagt als anderzins te verwisselen.’

‘Zijn zoon, die zich juist op dien tijd in Engeland bevond, begaf zich, bij het vernemen dier treurmare, onverwijld herwaarts. Zijne terugkomst verwekte algemeene blijdschap,’ enz.

‘De ziekte, hier onder den naam van cholera bekend, die in 1832 en 1833 zoovele duizenden ten grave sleepte, herhaalde zich van tijd tot tijd, ofschoon dan altijd in mindere hevigheid, doch deden daarom niet minder de toekomst donker inzien en dompelden onderscheidene familiën in rouw.

De overstromingen...... bragten daarenboven het hunne bij.’

De schr. vergunne ons zijn pathetisch slot tot het onze te maken: ‘En thans, mijne geliefden! neem ik afscheid

[p. 191]

van u. Een tijdsbestek van 2000 jaar heb ik met u doorwandeld.’ (Wie deze regelen leest, komt er gemakkelijker af.) ‘Gij hebt gelegenheid gehad om op te merken, dat......’ onze schoollitteratuur voor vaderlandsche geschiedenis met een meesterstukje vermeerderd is.