Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

Neêrlands pligt. Een zang des Tijds. 's Gravenhage. Gebr. Belinfante. 1859. In roij. 8vo, 8 bladz. f 0,25.

Een zang des tijds! Naar veler oordeel, zeker, geen zang des tijds meer. Immers hier wordt gesproken van een dreigenden wereldoorlog; hier wordt Nederland opgeroepen, om te waken tegen gevaren, die uit het zuiden konden naderen. En dit alles is toch reeds lang voorbij! De grootmoedige redder van Italie, de edele strijder der vrijheid, de held van Magenta en Solferino, heeft het magtige zwaard in de schede gestoken, en aan het verbaasde Europa getoond hoe ook dit

[p. 76]

maal, gelijk immer, de zuiverste en onbaatzuchtigste beginselen zijn gedrag besturen? Wie zou nu nog ongerust kunnen zijn over de toekomst; wie toch zou napoleon niet op zijn woord gelooven, hem, die nooit zijn woord brak? Wel, wij gunnen dezen lieden hunne gemakkelijke gerustheid; slechts zij het ons vergund dien gekroonden misdadiger, dezen leugenaar van den beginne, onder wiens onteerend juk het rampzalige Frankrijk bukt, te blijven wantrouwen, en van harte in te stemmen met de ernstige waarschuwing tot allen, die het regt en de vrijheid liefhebben: waakt! Wij zullen ons niet vermeten in de toekomst in te dringen; de nooit zeer dankbare rol van profeet is in dezen tijd vooral niet begeerlijk; - maar eene huivering overvalt ons soms, bij het staren op de strakke trekken van dien man, zoo te regt de sphinx der negentiende eeuw genoemd; wiens vreeselijk geheim zeker nog voor niemand onthuld is; en die als een donker spooksel de toekomst benevelt; hij, de verpersoonlijking van het onregt en den leugen, met zoo groote magt gewapend. Welke beproevingen Europa en ook Nederland nog wachten, van de hand van dezen zeer bijzonderen vredevorst - wij weten het niet; maar wij verblijden ons, wanneer te midden van zorgelooze onverschilligheid, verachtelijk huldebetoon, of - erger nog - laaghartige vernedering tot het aannemen van onteerende gunstbewijzen toe; - wanneer te midden van dit alles zich eene stem van waarschuwing, van zelfgevoel en vaderlandsliefde hooren laat. Zulk eene stem klinkt ons tegen in dezen zang des tijds, van een ons onbekenden dichter, die evenwel toont meermalen de lier te hebben besnaard. Dit blijkt reeds dadelijk uit den aanhef:

Nog vloeit ons sneller 't bloed door de aderen,

Als wij terug zien naar den tijd,

Toen d' onvolprezen moed der vaderen,

Den ongelijken worstelstrijd

Bestaan dorst tegen 't magtig Spanje;
Toen de eerste Willem van Oranje

De heil'ge vrijheidstoorts ontstak;

't Vernederd volk zich opwaarts beurde;
Castieljes leenheerbrief verscheurde

En 't smaadlijk slavenjuk verbrak.

Slechts zouden wij vragen of vrijheidstoorts en Castieljes

[p. 77]

leenheerbrief wel gelukkig gekozen zijn? Maar dit daargelaten, ook ondanks enkele andere gebreken en vlekken, verdient het krachtige, blijkbaar uit het hart gevloeide gedicht, aandacht en behartiging. Al heeft een verraderlijke vrede den onregtvaardigen oorlog geëindigd, toch blijven des dichters woorden waarheid; en zijne klagt over Italië, dat bij vreemden redding zoekt, en in den Franschen despoot den hersteller zijner vrijheid meent te zien, - is nog in geenen deele overtollig geworden. Moge ook dit gedicht er toe bijdragen, om bij ons volk dien heldengeest op te wekken, die eenmaal ons kleine vaderland aan het hoofd van Europa plaatste, die het eenmaal maakte tot ‘het vrijste der aard.’ Welligt zijn bange dagen in aantogt: dan, met de leuze der vaderen, gestreden voor regt en vrijheid tegen de magt van leugen en dwingelandij; dan het nooit vergeten, dat de vrijheid het hoogste goed is, en dat het beter is voor haar strijdende te bezwijken, dan te leven en overvloed te hebben onder het juk eens vuigen dwingelands. Zoo worde en blijve Nederland wat het was, toen het ‘blonk als eene bloem.’

Nov. 1859.

m.