Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

De weg, de waarheid en het leven, beelden uit den tijd van de stichting des Nieuwen Verbonds; door J.H. Sonstral. Amsterdam, bij P. van der Made (Zonder jaartal). In 8vo. 237 bladz. f 1,80.

Wanneer op eenig veld van wetenschap nog slechts weinigen den voet hebben gezet, dan is men gewoon om elk, die het waagt, den onbeganen grond te betreden, met groote toegevendheid te beoordeelen en des noods de uitkomst voorbij te zien, om het doel alleen in rekening te brengen. Zelfs de zwakste poging wordt dan soms toegejuicht, in de hoop dat anderen, daardoor aangemoedigd, met gunstiger gevolg hunne krachten aan het onbegonnen werk zullen wijden. Deze maatregel van beleefdheid en voorzigtigheid is echter niet van toepassing op het gebied der stichtelijke literatuur. Aan niemand is het onbekend, hoe hier de maat overvloeit, zoodat elk, die met een nieuw voortbrengsel tot stichting van het publiek optreedt, zich daardoor blootstelt aan eene scherpe kritiek, die regt heeft iets buitengewoons te verwachten.

Nemen wij met deze gedachten het boekjen van den Heer sonstral in handen, dan zien wij ons te leur gesteld. De weg, de waarheid en het leven, zoo noemt hij zijn geschrift; met andere woorden, het wezen des Christendoms, zijn eigenaardig karakter, en dat wel voorgesteld ten behoeve van Christenen der tweede helft van de 19^de eeuw; want al staat er geen jaartal op den titel (waarom, begrijpen wij niet), aan het slot der voorrede lezen wij het jaar 1859. De onderwerpen, die door hem behandeld worden, betreffen allen hoofdzaken der Christelijke waarheid; die onderwerpen zijn: het geloof in zijn oorsprong, grond en werking; de genezing van den blindgeborene; de gelijkenis van den vader en zijne twee zonen en paulus te Filippi. Het eerste onderwerp vereischt wel, vooral in onze dagen, eene zeer grondige behandeling, eene zeer heldere voorstelling. De andere, historische

[p. 69]

onderwerpen, zal er iets nieuws van worden gezegd, vorderen veel talent en menschenkennis. Vergeefs zoeken wij de blijken dier dubbele vereischten bij onzen Schrijver. De eerste verhandeling of preek, hoe zullen wij het noemen? is verre van een juist begrip te geven omtrent den aard van het christelijk geloof en de wijze, waarop het in den mensch wordt geboren. De bodem, waarop wij door den heer sonstral worden geplaatst, is die van het oud-kerkelijk zoogenoemd regtzinnig standpunt. Aan het gezag der Schrift te twijfelen wordt met heiligschennis gelijk gesteld. ‘De regtvaardiging is eene gave, de wil des geloofs de geopende hand, die ze aanneemt en ontvangt. Dit geloovig aannemen is de band tusschen christus' zoendood en de vergiffenis van zonden.’ Op deze wijze wordt de waarheid van het christendom door den Schrijver voorgesteld. Ex ungue leonem, uit dit weinige kunt gij het geheele boek beoordeelen, zoodat meer proeven van den geest, die den auteur bezielt, overbodig zijn. Voeg nu hierbij nog den vorm, waarin Ds. s. zijne denkbeelden mededeelt, een echte preektoon, gezwollen en hoogdravend, doorspekt met een tal van bijbelsche uitdrukkingen. Vergeet niet op de taal des schrijvers te letten, die o.a. onspoed vrouwelijk maakt en spreekt van ‘een storm, die de hartstogten verwaait,’ van menschen, die ‘verschoten,’ van de ‘zedelijke gedaante van Europa,’ van sommigen, die ‘den hemel bij verrassing en door kunst hopen binnengesloken te worden.’ Dit alles te zamen zal u doen toestemmen, dat het beter ware geweest, indien de heer s. zijne Beelden op zijne studeer- of in zijne huiskamer had laten hangen, dan ze openlijk aan ons godsdienstig publiek te vertoonen. De uitgever en drukker verdienen meer lof dan de Schrijver.

- r -