Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

De weg van alle oude monumenten.

De Engelschen verheugen zich over een nieuwen diefstal van onbeheerd goed, die hun weder heeft mogen gelukken. Als eksters slepen ze alle oude monumenten, die zij vinden, magtig worden, transporteren en bergen kunnen, naar het groote nest, het British Museum, en zoo zijn daar onlangs weder eenige fragmenten aangekomen van het monument bij uitnemendheid, dat ze thans bezig zijn in te palmen, het fameuse Mausoleum.

Dien naam kent ieder en hij behoeft geen groote oudheidkundige te zijn, om te weten, dat die naam oorspronkelijk gegeven werd aan een verbazend groot gedenkteeken, dat de vorstelijke liefde van artemisia, Koningin van Carië, op het graf van haren onvergetelijken mausolus oprigtte. Wat men er gaandeweg van gevonden heeft bewijst dat het niet ten onregte als type en voorbeeld van alle volgende grafteekenen gegolden heeft, zoowel wegens de grootschheid als de schoonheid van architectonische vormen. Volgens plinius' beschrijving was het gebouw 63 voet lang en bijna even breed; en bovendien blijkt het nu, geheel door een zeer uitgestrekten ringmuur en plein omgeven te zijn, alles met de noodige versieringen. Misschien is het een en ander over de opgravingen niet onbelangrijk.

Reeds in Jan. 1857 schreef de Eng. Consul te Budrum het volgende aan Lord stratford de redcliffe: ‘Een weinig benoorden Aga is eene plaats, waar reeds voor vele jaren

[p. 144]

Mr. donaldson de ruïnen opgemerkt heeft van een prachtig Jonisch gebouw, waarvan hij enkele ornamenten afteekende. Groote fragmenten van Jonische kolommen lagen hier bij mijn eerste bezoek, en bij nader onderzoek van de plaats in de rondte vond ik overal groote blokken meest van Parisch marmer. De vorm van de kolommen, en de overvloed en schoonheid van de marmerblokken deden het mij voor waarschijnlijk houden, dat dit de plaats van het Mausoleum was, te meer daar nergens in de omstreken van Budrum zulke belangrijke ruïnes gevonden worden. Ik begon hier dus opdelvingen en vond, na twee dagen gravens, kleine fragmenten, die waarschijnlijk van een fries in hoog relief afgebroken waren, niet ongelijk aan die welke van het kasteel van Budrum reeds naar het British Museum overgebragt zijn.’

‘Terwijl ik voortging met de opdelvingen, haalde ik een digt daarbij staanden muur omver, die bijna geheel uit groote stukken van kolommen en marmerblokken was zamengesteld. Daaronder ontdekte ik een gedeelte van een colossalen leeuw, volkomen gelijk aan die welke reeds op het kasteel zijn en van dezelfde grootte; enz.’ - Zoo heeft de genoemde consul, de Heer newton, sedert zijne onderzoekingen voortgezet en marmerblokken in massa naar Engeland overgezonden, waar zij weldra voor het publiek ter bezigtiging gesteld zullen worden.

Dit schoone monument was waarschijnlijk door eene aardbeving omver geworpen en vernield. Later kwamen de ridders van Rhodus, die de beste en grootste brokken die hun pasten, gebruikten om er het kasteel van Budrum van te bouwen. Na de twisten met de Turken over deze plaats werden er maar steeds materialen en ornamenten, groote en kleine, van de ruïnen weggehaald, totdat men nu eindelijk alles weder zuinig bij elkaâr begint te rapen en te bewaren. - Zoo is het lot van alle monumenten: opgerigt door de ouden, vernield door eene aardbeving of den tand des tijds, verstrooid door de woeste kinderen der Middeneeuwen, en opgegraven door de nieuwere tijden, om geborgen te worden in een British Museum. Het wordt te klein, dat groote strandvonderspakhuis. Welnu, dan zal men het uitbouwen.

Mij dunkt het moet een onaangenaam gevoel zijn voor een Engelschman, als hij de pyramiden van Egypte ziet, en zich onmagtig gevoelt om die ook meê naar huis te nemen.

[p. 145]

Het zou toch schoon staan, het zou toch eervol en vleijend voor den nationaaltrots zijn, als men zoo'n pyramide ook kon stelen en, zoo al niet in, dan toch in de nabijheid van Londen plaatsen!