Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

De waggon van Pius IX.

Behalve de berigten van benoemingen van geestelijken, gevangenzettingen van leeken en geldelijk onvermogen van allen, die wij gewoon zijn uit den Kerkelijken Staat te ontvangen, hebben wij onlangs van den prachtigen spoorwegwaggon gehoord, die de Paus ten geschenke heeft ontvangen. Dit denk-

[p. 141]

beeld der directie van den Pio-Latina-spoorweg was zeker niet ongelukkig, om daardoor misschien Z.H. eenigzins te verzoenen met de nieuwerwetsche spoorwegdrift. Immers tot nog toe wilde dit product der 19^e eeuw, op Latium's classieken bodem - evenmin als constitutionele instellingen of andere niet middeneeuwsche zaken - kwalijk gedijen.

Het is niet onbelangrijk om eene meer uitvoerige beschrijving van dit spoorwegkunststuk te hooren, vooral ook daar het een bewijs oplevert van de vorderingen der galvanoplastie, die hier vooral in toepassing is gebragt. Het is zeer eenvoudig om in het ruwe deze bewerking te beschrijven. Een stuk gutta-percha in water geweekt en door eene hydraulische pers op eenig voorwerp gedrukt, geeft daarvan, door de fijnheid zijner moleculen, den zuiverst mogelijken afdruk. Dan laat men het op dien vorm weder hard worden, waarna het door zijne elasticiteit er gemakkelijk is af te ligten, terwijl het de fijnste reliefs en lijnen daarvan in afdruk vertoont. Deze afdruk wordt met een zeer fijn metaalpoeder bestrooid en dan in eene oplossing van koperzuur gedoopt; waarin het, aan den invloed van den galvanischen stroom onderworpen, langzamerhand met eene dunne laag koper bedekt wordt. Die laag wordt dikker al naarmate men het korter of langer er in laat, (in 14 dagen 2½ streep) en, na haar van de guttapercha afgenomen te hebben, heeft men dus geheel den oorspronkelijken vorm weder, met eene juistheid en zuiverheid, die vroeger door middel van gesmolten metaal nooit te bereiken was; het behoeft niet meer bijgevijld en bijgewerkt te worden, en is dus oneindig veel goedkooper en beter, dan de best gelukte bronzen voorwerpen. Bovendien is het uiterst ligt, daar eene dikte van 2 strepen genoeg is, waar men bij het brons 3 tot 10 strepen noodig had.

Tot nog toe echter maakte men van deze bewerking slechts gebruik bij de vervaardiging van kleine voorwerpen. Maar nu is het bij de versiering van dezen pauselijken waggon meer in het groot toegepast, en deze welgelukte proeve doet dus nog schitterender toekomst voor de galvanoplastie hopen. Het is weder aan Fransche kunstenaars dat de vervaardiging van dit kunststuk is opgedragen, dat wel niet goedkoop, maar toch voor den prijs uiterst prachtig moet zijn.

Van buiten is de waggon geheel bedekt met koperen platen,

[p. 142]

sommigen van 2 en een halve Nederl. el lang en één breed, die op bovengenoemde wijze door de galvanoplastie verkregen, zoovele panneelen vormen met de schoonste symbolische figuren en relief. Behalve de volkomen zuiverheid der figuren heeft men hierdoor nog een ander voordeel gewonnen, de meerdere ligtheid. Men berekent dat, zoo dezelfde figuren van gewoon brons gemaakt hadden moeten worden, de waggon 5000 Nederl. ponden meer gewogen zou hebben. - Deze koperen bekleeding geeft aan het geheel een deftig en ernstig voorkomen, zonder te groote eentoonigheid, daar hier en daar op enkele saillerende punten verguldsel is aangebragt.

Het gebouw - want dien naam verdient het - is in drie afdeelingen verdeeld. Voorop de antichambre, dan de salon, van achteren (daar waar de zetel des Pausen is) hoog oploopende en met een mijter gekroond, eindelijk de slaapkamer. Bovendien bevindt zich vooraan een terras, waar de 60jarige Paus ook op de spoorwegreis vrijelijk de frischheid der Italiaansche atmospheer kan inademen.

Van buiten wordt de salon of zitkamer van de andere onderscheiden door drie hoofdfiguren, het Geloof, het Martelaarschap en de Waarheid, en zoo zijn overal de verschillende symbolische versierselen, wapenen van den Paus, insigniën zijner waardigheid, enz., met smaak en symmetrie aangebragt. Van binnen is het zoo prachtig gestoffeerd, dat het alle keizerlijke en koninklijke spoorwegpaleisjes, die tot nog toe over de Europesche rails worden getrokken, overtreft. Fluweel, zijde, goud en schilderwerk betwisten elkander den voorrang, en de meubelen zijn met snijwerk en verguldsel versierd, of, gelijk in de slaapkamer, van het meer ernstige ebbenhout, met ivoor ingelegd. Het is altijd eene zware taak, om zooveel prachtigs als mogelijk is op één te hopen, zonder door overladenheid den goeden smaak te kwetsen, en hier was die taak dubbel moeijelijk, daar de waardigheid van hem, voor wien het bestemd was, nog meer tot eenvoud en ernst der versiering noopte. Meesterlijk schijnt men deze zwarigheid opgelost te hebben. Dat ook de beste kunstenaars hun penseel tot de schilderversierselen hebben moeten leenen, begrijpt men, en dan is 20,000 francs, alleen aan schilderwerk, niet veel.

Der Pabst lebt herrlich in der Welt,

[p. 143]

en billijk was het, dat, daar hij zelf geen waggon betalen kon, zoo fraai als die van den Keizer en de Keizerin der Franschen, men er hem een gaf, die nog fraaijer is. Jammer maar, dat de maatschappij van den Pio-Latina-spoorweg, die dit kostbare geschenk aanbood, blijkbaar ook meer moed dan fondsen had. Ten minste, wij hebben moeten hooren, dat de fabricant Mr. christofle, vriendelijk bedankte, om het afgewerkte stuk uit de handen te geven voor het tot den laatsten duit (40,000 francs ontbraken nog) betaald was. Hij wist wel, dat men uit den Kerkelijken Staat gemakkelijker revolutionnairen dan scudi's of francs krijgt.