Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

[p. 728]

Handboekje bij het aanschouwelijk Onderwijs omtrent voortbrengselen van Natuur en Kunst, in de bewaarscholen. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. 1859. In post 8vo. VIII en 64 bl. f : - 40.

Reeds sedert lang hadden vele plaatsen zoogenaamde kleinkinderscholen, waar de kleinen voor de gewone dagschool nog te jong, werden gebragt om onder zeker opzigt bewaard te worden. De eene of andere, meestal vrouwelijke, persoon, door de omstandigheden gedrongen, zette zich als schoolhouderes neder, hetwelk te gereeder kon gebeuren, daar er weinig of geene formaliteiten behoefden in acht genomen te worden, of door den invloed van medelijdende vrienden noodeloos gemaakt werden. - Hoewel deze scholen in den regel niet anders dan bewaarplaatsen waren, hebben zij zoo niet veel goeds aangebragt, dan toch menig kwaad, dat aan zich zelven overgelaten kleinen al kan overkomen, afgeweerd.

Maar wat met dat kleine volkje gedurende hun verblijf in de school aan te vangen? Ziedaar eene gewigtige vraag, wier beantwoording der theorie weinig, maar der practijk groote moeite oplevert. Dat naar eenige bezigheid voor de kinderen moest omgezien worden, werd door allen die zich hiermede afgaven, erkend, en naar de uiteenloopende bedoelingen waren die werkzaamheden zeer verschillend. Hier was men er schier alleen op uit om eene dragelijke stilte te hebben, ginds had men reeds eene bepaalde aanbrenging van kundigheden op het oog, want, meende men, wat het kind reeds in de bewaarschool heeft geleerd, is winst voor hem op de gewone school. Ongelukkige kleinen, die in hunne ontwikkeling de slagtoffers van dergelijke meeningen zijn. Hoe weldadig zou het verblijf in de bewaarschool voor hen wezen in geheel hun volgende leven, als daar eenvoudige ontwikkeling van het kinderlijke verstand hoofddoel was geweest; wanneer zij daar hadden geleerd hoe te zien, hoe te onderscheiden, hoe te hooren, hoe te spreken; wanneer zij daar op de kinderlijke vragen, hoe komt dit of dat, een kinderlijk en eenvoudig antwoord kregen, en zich geene onaangename bejegening op den hals haalden; wanneer eindelijk daar werd goed gemaakt hetgeen vader of moeder door den drang der omstandigheden of door onkunde te veel verwaarloosden.

[p. 729]

De taak, die wij hierbij op de bewaarschool leggen, is voorzeker niet gering, en veel behoort er toe om die naar eisch te volbrengen. Wij erkennen dit volgaarne, doch zien niet in, waarom wij om die reden de handen in den schoot zouden moeten leggen en alles aan den gewonen gang overlaten. Neen, hoe moeijelijk het doel ook te bereiken zij, de hand moet aan den ploeg geslagen worden. De eerste ontwikkeling van de kleinen is geene onverschillige zaak; zij, de grondslag van alle volgende, verdient wel dat men er zijne aandacht bij bepale - en daarom verheugden wij ons toen het bovengemelde boekske ons in handen kwam, want daarin vonden wij eene vernieuwde poging om het onderrigt op de bewaarscholen te doen worden, wat het zijn moet om aan het doel te beantwoorden.

De Schrijver geeft den onderwijzer of de onderwijzeres van een zestigtal artikelen, die voor het meerendeel in het dagelijksche leven schier ieder oogenblik genoemd worden, eenige wetenswaardige bijzonderheden op, onmisbaar om de zaak in uiterlijken vorm, in wijze van wording, herkomst, en toepasselijk gebruik 'twelk er in de huishouding van gemaakt wordt, duidelijk te leeren kennen. In alphabetische orde worden hier de artikelen behandeld, en om den lezer over de keuze dier artikelen te laten oordeelen, willen wij er eenige afschrijven: Amandelen, Anijszaad, Boekweit, Boonen, Chocolade, Erwten, Foelie, Garst, Gemberwortel, Gierst, enz. - Uit de alphabetische orde kan men opmaken, dat de Schrijver geen plan heeft gehad den onderwijzer aan eene bepaalde orde te binden. Hij kan er uit kiezen welke hem voor zijne kinderen het meest geschikt voorkomen, en die voor hen de meeste aantrekkelijkheid hebben. - Om het onderwerp meer aanschouwelijk te doen zijn, wenscht de Schrijver, dat de voorwerpen, waarover wordt gesproken, in natura aanwezig zullen zijn en den kinderen ter beschouwing worden aangeboden.

Over de wijze van uitvoering wordt niet uitgeweid; deze wordt aan den onderwijzer geheel overgelaten. Wij erkennen volgaarne dat het zeer moeijelijk zou wezen, hierin bepaalde voorschriften aan de hand te geven, omdat hier zoo veel, wij zouden haast zeggen alles, van de bijzondere omstandigheden afhangt, en het niet zoo zeer eene bloote mededeeling als wel eene bespreking van het onderwerp met de kleinen moet zijn. Dit neemt echter niet weg, dat wij bij wijze van proef eene

[p. 730]

behandeling van een of ander onderwerp in bovengemelden geest, zeer wenschelijk achten, omdat daaruit voor velen, die direct of indirect met deze soort van scholen in betrekking staan, zeer veel nut te trekken zou wezen.

Hoewel de vervaardiger, volgens zijne eigene verklaring, geene aanspraak maakt op de verdienste van iets nieuws over de door hem gekozen onderwerpen te leveren, zoo zal het ons aangenaam wezen, wanneer hij weldra mag ervaren, dat zijn arbeid heeft medegewerkt om het onderwijs der bewaarscholen niet verder uit te strekken, dan tot eenvoudige ontwikkeling van het kinderlijke verstand, zoodat deze inrigtingen hierdoor in waarheid eene goede voorbereiding zijn voor de gewone scholen.