Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Aemstels Oudheid, of Gedenkwaardigheden van Amsterdam, door Dr. P. Scheltema, Archivaris der hoofdstad en van Noord-Holland. Met een portret. Derde Deel. Te Amsterdam, bij J.H. Scheltema. 1859. In gr. 8vo. 259 bl. f 2-80.

Allen beoefenaars en liefhebbers van degelijke historie-studie zal de uitgave van dit derde deel van het belangrijke werk van den geleerden Archivaris scheltema hoogst welkom zijn. Daarin verkrijgen zij wat zij met regt mogten verwachten van een man, die zich reeds door zoo menig geschrift verdienstelijk gemaakt heeft, en in de beide eerste deelen van Aemstels Oudheid getoond heeft, met hoeveel ijver en bekwaamheid hij in zijne betrekking werkzaam is.

De stukken in dit deel opgenomen zijn allen belangrijke bijdragen tot de geschiedenis van Nederlands hoofdstad. Het eerste is eene korte kronijk van bijzonderheden Amsterdam betreffende, van 1300-1611, door lambert opsy, waarin veel belangrijks wordt gevonden. De Archivaris heeft de aanteekeningen van den schrijver dezer kronijk gerangschikt, gezuiverd en verbeterd, en in de annotaties welke hij er aan toegevoegd heeft veel verklaard en gerectifiëerd, wat door wagenaar en andere geschiedschrijvers der hoofdstad verkeerd was opgegeven.

[p. 464]

In het tweede stuk gaat scheltema voort met zijne geschiedenis der Amsterdamsche kloosters; hebben wij in de vorige deelen de geschiedenis van de Minderbroeders- en Karthuizer-kloosters ontvangen, thans wordt ons die van 't klooster der Paulinianen geschonken, welks kerk wij in de Oude Waalsche kerk terugvinden. Weinige berigten konden hieromtrent worden gegeven, maar wij mogen ons verheugen, dat door s.'s werk dit weinige toch tot ons is gekomen, en hopen hartelijk dat de Schrijver mag voortgaan met de geschiedenis der kloosters in Amsterdam na te vorschen en uit te geven; met belangstelling zien wij zijne geschiedenis van het Reguliers-klooster te gemoet, waarvoor hem ongetwijfeld vollediger berigten ten dienste staan.

Het Geschiedkundig onderzoek naar het leven en de verrigtingen van willem eggert, Heer van Purmerende, met de daaraan toegevoegde uitgave van Charters betreffende eggert en Purmerende mag wel het belangrijkste stuk genoemd worden, dat wij in dit deel aantreffen. Hoe bekend de naam ook moge zijn van den man, wiens geschiedenis hier het onderwerp is van scheltema's onderzoek, het is zeker waar dat er over 't algemeen weinig van hem bekend was, en van dat weinige nog veel, dat minder juist was.

De eerste heer (niet de stichter, zooals s. te regt opmerkt) van Purmerende is een historisch onderzoek overwaardig, en de onderzoeker heeft zich met naauwgezetheid van zijne taak gekweten, zoodat ons in dit stuk een aantal zeer wetenswaardige zaken wordt medegedeeld.

Hetgeen de Schrijver levert over den beroemden portretschilder ferdinand bal, is eene voortreffelijke bijdrage tot de historie van de Rembrandtsche school, en vormt een uitmuntend pendant met hetgeen wij reeds vroeger van s. over rembrandt en govert flink ontvingen.

Met de uitgave van het register van Het historisch-diplomatisch Archief van Amsterdam heeft de archivaris een werk van blijvende waarde verrigt, en velen zullen hem dank weten voor de groote moeite die hij daaraan besteed heeft. Door zijne inrigting van dat Register, heeft hij het archief voor de onderzoekers toegankelijk gemaakt, en tevens aan de geschiedenis van onze diplomatie eene zeer groote dienst bewezen.

In het stuk: De aanvang van de openbare prediking der

[p. 465]

hervormden te Amsterdam in 1566 en 1567, volgens de resolutiën der Amsterdamsche Vroedschap, vinden wij authentieke berigten omtrent de bewegingen en beroerten in die jaren, welke zeer de mededeeling waardig zijn, en worden ons vele bijzonderheden medegedeeld, welke te zamen den toenmaligen stand van zaken in een helder licht stellen.

De laatste stukken: Spitsbergen, eene Nederlandsche bezitting; Korte beschrijving van het gebeurde bij de ontvangst en het verblijf der vorstelijke familie binnen Amsterdam in de maand September van het jaar 1788; De Weteringspoort, en Eenige opmerkelijke posten uit de oude Thesauriers-rekeningen van Amsterdam, strekken allen deze belangrijke verzameling tot eer.

Ongetwijfeld verdient een degelijk werk eene degelijke uitgave, en wij mogen getuigen, dat in dit opzigt aan Aemstels Oudheid regt is geschied. Druk en papier zijn uitmuntend, en het portret van willem eggert, dat voor den titel prijkt, is niet alleen goed, maar fraai.