Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Beschouwing over de doorgraving van Holland op zijn smalst, en proeve tot wegneming der bezwaren hiertegen ingebragt. Door J.D. Diets, oud Koopvaardij-Kapitein en Boekhouder van de reederij der drijvende drooge dokken. Met eene plaat. Te Amsterdam, bij ten Brink en de Vries. 1858. In gr. 8vo. 16 bl. f : - 25.

Naar onze meening is door dezen ervaren zeeman met zijne voordragt tot de daarstelling eener buitenhaven op zekeren afstand binnen het strand een wenk gegeven, welke wel de overweging waardig is, en zoo men ze wil opmerken, nuttig werken kan voor het voorgestelde doel.

Daar wij ons volkomen met de zienswijze van den heer diets vereenigen en zijn arbeid toejuichen, zoo hopen wij, dat de weinige bedenkingen, die bij de lezing dezer brochure bij ons opkwamen, en welke wij hier mededeelen, door den schrijver zullen beschouwd worden als vruchten alleen van belangstelling in de zaak, en vreemd van alle vit- en bedilzucht.

Onze bedenkingen zijn de volgende:

Wij vragen of het niet doelmatiger zou zijn, om in de plaats van de twee aan elkander gelegen scheepvaartsluizen aan de zuidzijde der buitenhaven, er ter wederzijde één te plaatsen met de spuijing in het midden, en den spuiboezem te vormen door de ruimte daartusschen en het punt van zamentreffen

[p. 459]

met het Kanaal, hetzij dan in den vorm van een gelijkbeenigen driehoek, hetzij in dien van een cirkelsegment of anders.

Hierdoor zou men niet alleen een veel ruimeren spuiboezem verkrijgen, maar men zou dien ook tevens als binnenhaven kunnen dienstbaar maken, waartoe dan de beide scheepvaartsluizen zoodanig binnenwaarts zouden behooren geplaatst te worden, dat er, zonder de vrije sluispassage te belemmeren (even als in de buitenhaven), ter beider zijde de noodig ligplaatsruimte bleef bestaan.

De afzonderlijke plaatsing der sluizen zou volgens onze meening ook het voordeel hebben, dat zij het gebruik gemakkelijker en meer onbelemmerd zou maken, daar toch de beide naast elkander gelegen sluizen, in geval van gelijktijdig gebruik, vooral voor groote schepen, niet geheel zonder wederzijdsche belemmering zou kunnen plaats hebben. Daarenboven zullen dan de reparaties, enz. zeer zeker met meer gemak kunnen worden aangebragt, zonder stoornis van passage of arbeid, beter dan bij de aaneengelegen sluizen (dubbele sluis). Het verschil der bouwkosten zal geen beduidend nadeel kunnen geacht worden, evenmin als de vergrooting van den spuiboezem (tot binnenhaven) van eenigen overwegenden invloed op de algemeene kosten zou kunnen zijn.

Dit waren de bedenkingen welke wij te maken hadden; overigens verklaren wij herhaaldelijk groote voorstanders te zijn van het plan door den heer diets voorgesteld, om eene binnenhaven op eenigen afstand van het strand te graven; te meer nog daar wij dit niet alleen in het belang van den handel, maar ook tevens ter krachtige bevordering van het defensie-wezen onzer kusten als hoogst wenschelijk beschouwen. De teruggetrokken haven zou uit dit laatste (oorlogs-) gezigtspunt beschouwd, dan toch beter eene voorwaartsche krijgskundige dekking veroorloven, terwijl ze tevens aan onze oorlogsvaartuigen de gunstige gelegenheid zou aanbieden, om zich er in te verzamelen, en steeds bij de hand te zijn om naar gelang van omstandigheden, hetzij aanvallend of terugtrekkend agerende, er eene uiterst gunstige partij van te trekken. En ook bij deze veronderstelling zou een ruime spuiboezem (of binnenhaven) uitstekend te pas komen, en dan voorzeker zou men dit punt erkennen als eene gewenschte en zeer gunstige, ja noodige en onmisbare aanvulling van de thans bestaande

[p. 460]

gaping, die in onze kunstverdediging tusschen den Helder en den Maasmond nog aanwezig is, eene aangelegenheid die bij de doorgraving van Holland op zijn smalst wel door de departementen van Oorlog en Marine in overweging mag worden genomen. Nog moeten wij hier bijvoegen, dat de door den schrijver voorgestelde slangvormig gebogen ingang, behalve de door hem aangewezen voordeelen, ook tevens van een militair standpunt beschouwd, het zeer groote voordeel oplevert, dat daardoor het Kanaal van uit zee niet in lengte kan beschoten (bestreken) worden, en dat daardoor de sluiswerken van het Kanaal voor eene spoedige vernieling van die ongetwijfeld meest te duchten zijde, zouden gewaarborgd zijn. Hieruit volgt ook nog, dat het van belang is, de plaatsing der haven (zooveel het kan) zoodanig te bepalen, dat zij door het aangrenzend terrein (de duinen), voor zooveel de plaatselijke gelegenheid dit veroorlooft, aan de strandzijde tegen vijandelijke vernieling gedekt zij.

Wij wenschen dat het Rijksbestuur, in geval het tot eenige subsidie (waarop in het voorwoord van den heer diets gedoeld wordt) mogt besluiten, het daaraan de voorwaarde zal verbinden, dat het ten allen tijde en op elk punt van het Kanaal, waar zulks voor de algemeene landsverdediging mogt noodig geacht worden, geheel vrij en onvoorwaardelijk eene gemeenschap, hetzij tijdelijk of duurzaam, zal kunnen daarstellen, - eene voorwaarde te meer billijk, omdat de bedoelde subsidie algemeen zou gedragen worden, en daardoor ook wederkeerig het algemeen belang (waarmede dit bijzondere ten naauwste verbonden is) hierop een niet te betwisten aanspraak verkrijgt.

Voor wij van den belangstellenden lezer afscheid nemen, achten wij ons verpligt te verklaren, dat voor zooveel het zeevaartkundige betreft, wij ons misschien wel wat ver op een ons weinig bekend terrein gewaagd hebben, en in dat opzigt volgaarne onze meening voor die van meer deskundigen willen prijs geven. Van onze opmerkingen betreffende het belang dat het defensie-wezen onzer kust, bij de uitvoering van een plan als dat van den heer diets heeft, durven wij echter de verantwoording wel op ons nemen. Wij besluiten onze aankondiging met de aloude verkoopformule: ‘ieder hoore de conditie en doe zijn profijt!’