Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

De Globe. Schetsen van Landen en Volken. Bijeenverzameld door K.H. Vink. Met eene plaat. XX^ste Deel, 2^e Stuk. Amsterdam, J.D. Sijbrandi. 1858. In gr. 8vo. f 7-20 per Jaargang.

De lof dien Ref. in dit tijdschrift bij gelegenheid der aankondiging van eene vroegere aflevering, meende te kunnen brengen aan den Uitgever zoowel als aan den nieuwen Redacteur, wegens hunne betere opvatting van den aard en de strekking van hun tijdschrift - die lof komt den Redacteur ook

[p. 428]

weder toe voor het nieuwe stuk van zijn tijdschrift, dat voor mij ligt. Geen romannetjes meer, of novellen van beter of geringer allooi, zooals die onder den vorigen Redacteur de plaats voor stukken van degelijker gehalte wegroofden; eene rubriek ‘korte mededeelingen’, om in de gegeven beperkte ruimte het meest mogelijke te kunnen opnemen, en deze rubriek zelfs, geheel naar den wensch door Ref. bij de vroegere beoordeeling uitgedrukt, meer uitgebreid dan in het vorige stuk. Dat zijn alles reeds verbeteringen, en zelfs mag men, volgens eene particuliere mededeeling van den Redacteur, in volgende afleveringen een kort verslag van merkwaardige reisbeschrijvingen, die zoowel ten onzent als in het buitenland verschijnen, te gemoet zien. Moge de Redacteur spoedig doen blijken, dat het hem met die verzekering ernst geweest is, of wel die taak blijken niet te zwaar te zijn voor één persoon. In het stuk dat voor mij ligt, is daarvan nog wel niet veel te bemerken en zijn de korte mededeelingen, op ééne uitzondering na, ontleend aan petermann's Mittheilungen; maar daar is vooreerst nog geen grond van twijfel aan des Redacteurs ijver en eerlijkheid in het nakomen zijner - trouwens niet in het openbaar gegeven - belofte. Overigens zou de inhoud van het tegenwoordige stuk moeijelijk belangrijker kunnen zijn, dan hij thans is. Op een beknopt geschiedkundig overzigt van de eilanden Boeroe en omliggende kleine eilandjes, dat in drie afdeelingen verdeeld is (oorspronkelijk stuk), volgt eene schets, overgenomen uit de ‘Revue des deux Mondes’, getiteld: Eenige dagen in Spanje, van john lemoine, dat eene merkwaardige proeve is, hoe men in weinig dagen veel en naauwkeurig zien kan, wanneer men zich eerst maar heeft gelieven te onderrigten van datgene wat te zien is en waarop men bepaaldelijk te letten heeft. Met het grootste genoegen las ik dit stuk vroeger in de ‘Revue’ en verheugde mij, dat ook de lezers van ‘De Globe’ er op vergast zouden worden. De beschrijving van een stierengevecht mogt natuurlijk niet ontbreken en is dan ook werkelijk in het stuk te vinden, zonder al te veel akeligheden op te leveren. Verder vinden we eene mededeeling over den tegenwoordigen toestand op Haïti, een stuk waarop later noodwendig een vervolg zal moeten komen, sedert Keizer faustin soulouque uit zijn gebied verjaagd en het geheele eiland thans onder een min of meer republikeinschen

[p. 429]

regeringsvorm staat. 't Zou wel wonder zijn als het daar met de republiek beter ging dan in Frankrijk in der tijd, maar in ieder geval blijkt uit het stuk, dat het onder soulouque bespottelijk toeging, met zijne soldaten b.v., waarvan de een eene mouw van den rok, de ander eene pijp van de broek kwijt is, waarvan sommige met geweren, andere alleen met bajonetten voorzien zijn, terwijl sommige groote zwaarden en weder andere al deze wapenen te gelijk dragen, en wat de kleeding betreft dikwijls een rijke corporaal een armen generaal in de schaduw stelt. Het zal een prachtig schouwspel hebben kunnen opleveren om het Haïtische leger te zien marcheren met de patroontasschen - blikken bussen, waarin zeep en kaarsen uit Boston ingevoerd worden - op het bloote hoofd, en daar die bussen, (alias: patroontasschen) met het merk van het handelshuis voorzien zijn, zou men in de dragers van het motto: ‘de firma e.a. & w. winchester, zeep en kaarsen’, eer vastenavondgasten of knechts, die op een vijandigen concurrent van het handelshuis lostrekken, vermoeden, dan een leger. Eene heerlijke maatschappij daar! waaruit ik niet zou willen afleiden de ongeschiktheid van den Neger voor hoogere beschaving, maar waarop men toch wel eens gewezen heeft om zijne vatbaarheid te bewijzen, en wat vinden we dan? ‘Bestendige burgerkrijg, bloedvergieten en roof, onbestendigheid van regering, onzekerheid van leven en eigendom, vermindering van welgesteldheid zijn de kenteekenen van de Neger-heerschappij op Haïti.’

Het volgende stuk behandelt den Trans-Atlantischen telegraaf; dat stuk is thans (op het oogenblik der aankondiging), door het ongeval dat met den draad gebeurd is, verouderd en ik spreek er dus maar niet verder over.

Eenige belangrijke korte mededeelingen besluiten de eerste drie afleveringen waaruit dit stuk van ‘De Globe’ zamengesteld is.

Verder vinden we een allermerkwaardigst stuk uit ‘Das Ausland’ overgenomen, getiteld: Ontwikkeling en bloei van Algerië, door karl zill, Maire van Filfila (Philippeville). De voorstanders van de zaak der colonisatie in de Nederl. Oost-Indië kunnen daaruit zien, dat volgens deze berigten het climaat van Algerië ook voor het Germaansche ras niet zoo ongunstig schijnt te zijn, als uit de opgaven, voornamelijk van

[p. 430]

boudin zou moeten blijken. Hoewel nu de hier te vinden opgaven niet geschikt zijn om tegenover die van boudin gesteld te worden, daar bepaalde cijfers geheel en al ontbreken, verdient de Schrijver echter allezins bij ons gehoord te worden om de belangrijkheid van de zaak der colonisatie, die zich aan zijn stuk knoopt, eene zaak die aan den eenen kant met evenveel vuur en ijver verdedigd als aan den anderen kant met bekwaamheid bestreden wordt.

Verder vinden we een stuk: ‘Tien jaren uit de geschiedenis van Californië’, weder hoogst merkwaardig, omdat men er uit leert, dat zelfs dáár waar eene maatschappij zich vormt uit gaauwdieven en schurken, het goede in de menschelijke natuur toch ten slotte boven komt. ‘Het troostrijke en leerrijke in deze wonderlijke vereeniging is,’ zegt fröbel, ‘dat zoodra die gevaarlijke elementen in elkanders nabijheid waren, de voormalige vijanden van eene welgeordende maatschappij de ijverigste verdedigers van dien nieuwen staat werden. Eigen behoefte leidde tot vorming en tot veredeling der menschelijke maatschappij. Er bleef hun, mag men zeggen, geene andere keus over, dan om als burgers te leven, als zij leven wilden.’

Het laatste grootere stuk geeft het berigt van een ooggetuige over de belangrijkheid der Russische bezitting aan de Amurrivier, grootendeels bevestigende hetgeen men òf van andere zijden reeds wist, òf gegronde reden had om te vermoeden.

Uit deze opgave van den inhoud en hetgeen daarvan nader gezegd werd, zal men wel de overtuiging kunnen erlangen, dat ‘De Globe’ in dit stuk getrouw gebleven is aan het programma dat uit het vorige stuk te lezen was, en dat het tijdschrift dus voortdurend ondersteuning verdient.

De eenige opmerking, die nog gemaakt mag worden, zou deze zijn, of platen zooals er ook nu weder eene bij dit stuk gevoegd is, niet veel gevoegelijker vervangen zouden kunnen worden door iets anders, hetzij eene kaart, of een vel druks meer, of wel eene meer belangrijke afbeelding. In een Atlas pittoresque moge het niet onbelangrijk zijn om ook eene afbeelding te hebben van ‘Loehoe uit zee gezien met het blokhuis’, ik geloof dat de meeste lezers der ‘Globe’ zich evenveel als Ref. - dat wil zeggen, zoo wat niets - er voor interesseren zullen, om die plaat zoo enkel te bezitten.

[p. 431]

Eindelijk zij den Redacteur nog de belofte herinnerd, om grootere reisbeschrijvingen door korte uittreksels meer algemeen toegankelijk te maken.
a.s.