Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Nouveau Dictionnaire Français-Hollandais, par J. Kramers, Jz., Aflev. 15-21. Te Gouda, bij G.B. van Goor. 1857-1858. In gr. 8vo. f : - 45 per Aflev. van 96 bl.

Onze wensch (men zie Vaderl. Letteroefeningen, April 1858, N^o. 5, Boekbeschouwing, bl. 260.) is vervuld geworden. De bekwame Nederlandsche Lexicograaph kramers heeft de voorgenomen taak volbragt, en alle beoefenaars en liefhebbers der Fransche taal hebben overvloedige stof zich te ver-

[p. 389]

heugen over de wijze, waarop die vierjarige arbeid (1854-58) is verrigt.

Algemeen werd, omstreeks de helft dezer eeuw, behoefte gevoeld aan een degelijk en compleet Fransch Woordenboek' dat op de hoogte der wetenschap stond. Olinger, hoe uitgebreid ook, was onvolledig, en moock miste eene menigte woorden, welken de nieuwere fransche letterkundigen, vooral in het laatste vijftiental jaren, in Frankrijk le droit de bourgeoisie hebben weten te verschaffen. Men verlangde te regt een gids, die niet alleen de jeugd op onze lagere scholen, waar voortgezet onderwijs wordt gegeven, tot veilige vraagbaak konde dienen, maar het werk moest ook volkomen aan den eisch van het gymnasiaal onderwijs voldoen, en daarenboven de beoefenaren zoowel der classieke als der hedendaagsche letterkunde, alsmede hen, die werken van kunst en wetenschap raadplegen, bevredigen. De schrijver van boven aangekondigd werk heeft getracht een woordenboek te leveren, dat aan de behoefte van den tijd beantwoordde; hij wenschte bij een aantal artikelen, welke bij zijne voorgangers niet te vinden waren, die orde en die ontwikkeling der onderscheiden woordbeteekenissen in acht te nemen, welke den toets van het onbevangen oordeel van deskundigen konden doorstaan. Ook de dagelijksche volkstaal, met hare duizende schakeringen, gemeenzame uitdrukkingen en spreekwoordelijke gezegden moesten hare plaats in zijn Dictionnaire vinden.

Bij het volbrengen zijner veelomvattende taak, heeft kramers wel is waar de werken van de Académie française, laveaux, napoléon landais, rescherelles, poitevin en jourdan met vrucht kunnen raadplegen; doch hij heeft dit op zulk eene doeltreffende en oordeelkundige wijze gedaan, dat de Hollander in zeker opzigt deze meesterstukken der Fransche lexicographie ontberen kan, nu hij in kramers' uitgebreid werk de quintessence van hunne lettervruchten aantreft. Kortom, ofschoon de zedige man in zijne voorrede zegt: ‘Ik gevoel maar al te wel, dat ik het mij zelven voorgestelde plan niet dan onvolkomen, gebrekkig heb volbragt,’ kan Referent, die twintig jaren van zijn leven te Parijs heeft doorgebragt, met volle overtuiging de verklaring afleggen, dat hem bij aandachtige beschouwing van dit lettergewrocht, en na het met dergelijke werken geconfronteerd te hebben, is

[p. 390]

gebleken, dat deze ‘Dictionnaire’ eene eervolle plaats verdient onder de werken in dit genre.

Bij den lof, dien wij in gemoede aan genoemd woordenboek mogen toezwaaijen, zullen een drietal aanmerkingen het bewijs leveren, dat wij het, door de Redactie der Vaderl. Letteroefeningen, ons ter beoordeeling toevertrouwde werk met de vereischte naauwgezetheid hebben onderzocht.

1. Op bl. 1400 missen wij, bij de uitdrukking: faire le pied de veau, die krachtige vertolking, welke in de taal des volks voorkomt. Zij had hier moeten voorkomen, omdat op andere plaatsen de schroomvallige vrees van zich minder fashionable uit te drukken, met regt door den Heer kramers als eene beuzelachtige huichelarij (altijd in een woordenboek) is beschouwd.

2. Op pag. 1516, hadden wij verwacht het woord psaligraphie (knipkunst) te vinden. Wij zochten het ook te vergeefs in de ‘Bijvoegsels en verbeteringen’ die de Schrijver tot slot van zijn arbeid in de 21^e aflevering heeft opgenomen. Ook zagen wij, bij die gelegenheid, dat de Heer kramers onze eerste beoordeeling van afleveringen 1-9 (Vaderl. Letteroefeningen, November 1856, n^o. 14) niet schijnt gelezen te hebben; daar hij anders van onze gedane opmerkingen omtrent de woorden anévrisme, auditrice, buvette, caban en calotte in zijne Bijvoegsels en verbeteringen wel denkelijk gebruik had gemaakt. Op onze beoordeeling van afleveringen 10-14 (Vaderl. Letteroefeningen, April 1858, N^o. 5) heeft hij meer regard geslagen en het door ons opgegeven en verklaarde woord irénique in zijn bijvoegsel opgenomen.

3. Het woord vigelotte, dat naar de alphabetische volgorde op bl. 1901 had behooren te staan, ontbreekt en komt ook niet voor op de meergemelde supplementaire lijst. De Parijzenaars gehruiken dit woord dagelijks: het is de naam van eene overbekende aardvrucht, namelijk een' langwerpig ovalen aardappel met dunne schil. Even als de zoogenaamde lentilles (linzen), waarop de Fransche burgerstand zoo zeer verlekkerd is, treft men die bijzondere soort van aardappel hoogst zelden in Nederland aan.

De uitvoering is net en duidelijk, gelijk men dit trouwens van den Heer van goor gewoon is.