Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Guldens-Editie. Het Huisgezin van den Praeceptor, door Gerard Keller. Te Arnhem, bij D.A. Thieme, te Gent, bij W. Rogghé. f 1 - :

‘Er is toch wel wat goeds in’, zeî mijne vrouw, toen zij

[p. 375]

Het Huisgezin van den Praeceptor gelezen had, en, zooals dames dat gewoon zijn, tot rust was gekomen, nu zij wist, hoe alle zaken, die haar een tijd hadden bezig gehouden, waren afgeloopen. Gij kunt nagaan, waarde lezers, dat het oordeel mijner vrouw niet bijzonder medewerkte, om mij met hooge verwachtingen het praeceptor's huisgezin te doen binnentreden. Maar ik had het boek van de redactie der Vaderl. Letteroefeningen ontvangen, en wilde ik mij niet aan eene aankondiging onttrekken, dan moest ik er wel kennis mede maken. Dat heb ik gedaan, en ik durf zeggen, dat het mij is meêgevallen. Ik zou dat ‘wel wat’ mijner echtgenoote misschien wel kunnen uitbreiden tot ‘nog al veel’. Met de intrigue u bekend te maken, u, die den roman nog niet hebt gelezen, dat zou de grootste heiligschennis wezen en u met regtmatige verontwaardiging tegen mij vervullen. De intrigue van een roman behoort tot die geheimen, die men liefst niet vóór den tijd wil weten, en in welker ontknooping voor velen juist het genot, helaas! soms het eenige van het roman-lezen bestaat. Het spijt mij, dat zulke lezers of lezeressen, indien zij althans niet geheel en al van goeden smaak zijn ontbloot, zich hier zullen zien teleurgesteld. Want het is juist de intrigue, die mij het minst in dezen roman heeft voldaan. De karakters op zich zelf zijn niet kwaad, sommigen zelfs zeer goed geteekend. In rieka en hélène had mijne vrouw bijzonder behagen. Mevr. melersheim voldoet uitnemend aan de vereischten van eene vrouw naar de wereld, die in ruime mate ondervindt, dat in den beker van vreugd en genot, dien de wereld hare kinderen aanbiedt, een bittere alsem op den bodem ligt. De praeceptor zelf is ook eene figuur, naar het leven geteekend; zelfs de pullentjes vervullen hare rol met eere, en bekleeden hier eene goede plaats. Maar de intrigue! - zij is, dunkt mij, totaal mislukt. De schrijver begreep, dat er een knoop moest worden gelegd, eer hij het verhaal begon, een knoop, die later zou worden ontward. Daartoe heeft hij de zonderlingste gevallen bedacht, de vreemdsoortigste en toevalligste ontmoetingen. Op den achtergrond een duël en een echtgenoot, die zijne vrouw heeft verlaten, voor dood wordt gehouden en onverwacht terugkomt. Op den voorgrond een onecht kind, dat door de moeder ten koste harer eigen oudere dochter wordt bevoorregt, terwijl de laatste verstooten wordt

[p. 376]

en het bedrog door den vader zelf, die later weêrkeert, niet wordt gemerkt. De ontknooping zit even wonderlijk in elkaâr. Wanneer de heer ems, de reisgenoot van maurits, de... (maar ik mag geene geheimen ontsluijeren) kan gemist worden, valt hij dood. Een kapitein, die eerst verliefd was op de moeder, trouwt eindelijk met hare dochter! Ook het huwelijk van frits stalker mist alle waarschijnlijkheid. De regtzinnige predikant had eerst van rigting moeten veranderen, zou er sympathie tusschen hem en de helderdenkende anne hebben kunnen bestaan. - Bij dat alles voegen wij nog ééne klagt; maar zij betreft eene voorname zaak. Te vergeefs zochten wij naar de strekking van het boekje. Wat heeft de Schr. eigenlijk bedoeld met zijn werk, welke waarheid heeft hij willen in het licht stellen? - Waarde novellisten en romanschrijvers, hebt toch met uwen arbeid een doel voor oogen! Verlaagt het roman-lezen niet tot een ijdel tijdverdrijf. Zoekt iets te weeg te brengen in het verstand en hart uwer lezers. Anders is al uw schrijven te vergeefs, indien niet wat ergers geschiedt, en het in plaats van goede, kwade vruchten draagt.
- r -