Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Mijne Zondagen in het Vereenigde Koningrijk. Gemeenzame Brieven uit Engeland, Wales en Schotland, door J. Kneppelhout. Amsterdam, P.N. van Kampen. 1859. Afl. I, II. f : - 40 per Afl.

De heer kneppelhout heeft in de schoone zomermaanden van 1857 een reisje naar Engeland gedaan, en is nu voornemens ons zijne reisindrukken mede te deelen. Wij kunnen niet anders dan dit voornemen toejuichen. Eensdeels toch heeft de heer kneppelhout - 't is van vroeger bekend - de dubbele gave van goed te zien en goed te vertellen, en ten andere verdient Engeland in allen deele meer bij ons bekend te worden, dan nu wel het geval is. De poging van onzen tourist om daartoe het zijne bij te dragen, verdient allen lof en alle aanmoediging. Hij bedoelt voornamelijk, om den indruk te schilderen in het bijzonder door de Engelsche en Schotsche natuur op zijn gemoed gemaakt; het uitwendig voorkomen van het land ons te doen kennen. De vorm, dien hij koos, is die van gemeenzame brieven, gelijk men heden ten dage deze losse schetsen en fragmenten noemt, waarbij soms niets anders aan een brief doet denken dan de naam der plaats en de dagteekening aan het hoofd. De fictie is evenwel gemakkelijk en aangenaam, omdat zij van zekere vormen en verpligtingen ontslaat en den schrijver veroorlooft op zijn gemak, gemeenzaam voort te praten. Deze brieven zijn bovendien zondagsbrieven. De heer kneppelhout berigt dat de

[p. 370]

zondag in Engeland tot het aanhouden der correspondentie met verre vrienden niet alleen uitlokt, maar zelfs dwingt, omdat op dien dag alle plaatsen van openbare vermakelijkheid gesloten zijn en men nergens heen kan. Zoo wijdde hij dan ook zijne zondagen aan de briefwisseling, en uit deze (evenwel niet alleen op zondag gehouden, blijkens de dagteekeningen) is het reisverhaal ontsproten, waarvan de aanvang thans voor ons ligt.

Het werk zal uit tien à twaalf afleveringen bestaan, waarvan alleen de twee eersten tot hiertoe verschenen, of althans ons ter hand gekomen zijn. Een oordeel uit te spreken ware dus voor 't minst voorbarig; wij kunnen alleen iets zeggen over den inhoud der twee verschenen afleveringen. Zij bevatten voornamelijk mededeelingen uit en over Londen, en over enkele plaatsen uit de nabijheid dier stad (Greenwich, Hamptoncourt, Sions-house); verder een paar brieven uit Brighton en Sanddown (Wight) geschreven, doch waarin ook bij voorkeur van Londen sprake is. Daar de schrijver zich voornamelijk ten doel stelde, om den indruk der Engelsche natuur op zijn gemoed te schilderen, is het misschien wel wat zonderling, dat hij zoo goed als niets zegt van het door hem bezochte, schilderachtige eiland Wight; maar integendeel in den te Sanddown geschreven brief bijna dadelijk gaat spreken over het Händel-festival en over Mad. ristori, die hij te Londen heeft zien spelen. Wanneer de heer kneppelhout zich wat verder van dit groote middelpunt des Britschen rijks zal verwijderd hebben, zal ook, hopen wij, deze alles absorberende aantrekkingskracht der magtige metropolis verflaauwen, en zijn hart meer ontvankelijk worden voor de stille, heerlijke natuur. - Wat nu deze mededeelingen uit Londen betreft - ze zijn bont en afwisselend genoeg: ‘Alles durch einander, Wie Mäusedreck und Koriander.’ Het Parlelementshuis en de sailors-home; de annual meeting van de charity children in St. Pauls, en de opvoering van richard III in Princess theatre; the cristal-palace en de parish-schools; the National-galery en het blinden-instituut; spurgeon en Mad. ristori - zij allen en nog meer gaan in bonte rei voorbij uw oog, afgewisseld door velerlei opmerkingen en toelichtingen. Of wij nu juist veel nieuws te weten komen? Wij mogen niet vergeten, dat de Heer kneppelhout zelf reeds dadelijk

[p. 371]

betuigt geene geschiedenis of wetenschap te willen leeren, en dat hij zijn verhaal niet anders wenscht beschouwd te zien, dan als ‘het oppervlakkig spoor van een vlugtigen toerist.’ Hij erkent zelf dat, in ieder ander geval, de door hem aangehaalde woorden van f. wey, in diens boekje Les Anglais chez eux: ‘Là-bas, voir est peu; pénetrer, c'est tout’ - ook over dit zijn reisverhaal vonnis zoude spreken. Zoo willen wij dan niet vergeten, dat wij voornamelijk zijn uitgenoodigd om te zien, en - mits het met een bekwamen gids geschiede - is 't reeds belangrijk genoeg. De heer kneppelhout ziet goed: wij vertrouwen dat hij ook een even goede gids zal zijn, en dat het zijn hoogste streven zal wezen, om ons het door hem aanschouwde, zoo zuiver en onvermengd mogelijk, mede te doen aanschouwen. Wij volgen den reiziger in het vreemde land, niet om te weten wat hem daar elken dag wedervoer noch om zijne mededeelingen aan te hooren over hetgeen hij dacht en gevoelde op iedere plaats; - maar om te vernemen wat hij gezien en gehoord heeft, om dat mede te zien en te hooren, en zonder dat hij ons telkens voor het oog treedt. Het is goed van den heer kneppelhout, dat hij zich zelven niet aan zijne lezers opdringt, en ook niet over alle zaken in het breede uitweidt, maar zich met enkele fiksche, karakteristieke trekken tevreden stelt, de uitwerking in détails aan de verbeelding zijner lezers overlatende.

Mogt hij zijn boek voltooijen, zoo, dat het den naam des schrijvers tot eere verstrekte, dan zou ook aan onze letterkunde eene dienst zijn bewezen. De heer kneppelhout wijst er op - en te regt - dat er in onze taal weinig over Engeland bestaat. Reizen en reisjes langs den Rijn, in Zwitserland, in Italie - wij tellen ze in overvloed; en wij kennen al de phrases toutes faites, waarvan ieder die naar deze landen gaat, een behoorlijken voorraad opdoet. Maar wie geeft ons in 't Hollandsch een degelijk boek over Engeland, een boek als emerson's English Traits of als leon faucher's Études, - om van vele anderen te zwijgen? De heer kneppelhout stelt zijn doel niet zoo hoog: het ware dus onregtvaardig, om zijn werk met dat van genoemde mannen te vergelijken, en wij zullen hem dankbaar zijn, als hij ons een getrouw, levendig beeld weet te geven van het uitwendige voorkomen van dat merkwaardige land. Moge zijn geschrift dan anderen onder

[p. 372]

ons opwekken om zich zelven en hun volk beter bekend te maken met een land, waarmede wij door zoo vele banden van stam- en taal- en geloofsverwantschap verbonden zijn; een land, dat eene zoo hoogst gewigtige rol in de wereldgeschiedenis vervuld heeft, en welligt tot nog gewigtiger geroepen is; een land, zoo hoogst merkwaardig in vorming en ontwikkeling, en dat in menig opzigt aan het hoofd der Europesche beschaving staat. Deze kennis ware niet onnut, tegenover zooveel onkunde en vooroordeel als soms ook onder ons heerscht.

Wanneer het boek van den heer kneppelhout geheel in het licht is verschenen, hopen wij er uitvoeriger op terug te komen.