Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Johan Heinrich Daniël Zschokke, in de voornaamste oogenblikken zijns levens, geschriften en handelingen met zijne vrienden en vijanden. Amsterdam, M. Schooneveld en Zoon. 1858. In post 8vo. 217 bl. f 2 - :

De naam zschokke heeft in ons vaderland een goeden klank. Zijne geschriften, vooral de stichtelijke, worden met gretigheid gelezen. Gedurig worden nieuwe vertalingen van het een of ander zijner werken aangekondigd en aangeprezen. 't Is dus te verwachten, dat het hierboven genoemde boekje ook door velen met belangstelling zal worden ter hand genomen. Wij vreezen echter dat de lezing daarvan de vereerders van den teregt beroemden man niet bevredigen maar teleurstellen zal. Naar den titel te oordeelen zou men immers hier eene levensbeschrijving of eene karakterschets verwachten. Men vindt echter noch het eene noch het andere. Wel wordt het een en ander van zschokke's lotgevallen hier meêgedeeld, van zijne handelingen als staatsman vooral; doch het verhaal is te onvolledig om eene biographie genoemd te kunnen worden. Wel wordt hier veel van z.'s groote deugden en uitstekende bekwaamheden gesproken, maar de lezer wordt te weinig in

[p. 308]

de gelegenheid gesteld om den man zelf te zien werken om zich een juist oordeel omtrent hem te vormen. Maar is het een oorspronkelijk werk, eene geschiedkundige studie? Alweêr op den titel afgaande zou men meenen van ja; de inhoud leert dat de titel niet te vertrouwen is. In het voorberigt leest men, dat deze ‘schetsen, alle betrekking hebbende op, en handelende over’ zschokke, geteekend zijn door professor ernst münch, vroeger hoogleeraar te Luik, in 1830 tweede bibliothecaris der koninklijke bibliotheek te 's Hage. Deze onderhield tijdens zijn verblijf in ons land briefwisseling met onderscheidene Duitsche geleerden en ook met zschokke, ‘voor wien hij groote achting en bewondering koesterde. Van deze achting en bewondering gaf hij blijk in een boek, getiteld: ‘Heinrich zschokke, geschildert nach seinen vorzüglichsten Lebensmomenten und seinen Schriften, mit seinen Freunden und Feinden; nebst allerlei uber Leben und Treiben, Geist und Ungeist in kleinen Republiken. Von ernst münch.’ Dit werk werd door den auteur aan een vriend te 's Hage toegezonden met eene vriendschappelijke opdragt en het verzoek, dat deze het ‘einen Holländischen Rock anziehen’ zou. Dat alles geschiedde in 1831. En daar de bedoelde vriend toen den tijd niet geschikt achtte voor de uitgave van een dusdanig werk, liet hij het verzoek onvoldaan tot 1858. Daar kwam het werk hem toevallig weder in handen en hij besloot nu te doen, wat hij zoo lang verzuimd had. De uitgave is dus eene daad van piëteit. Of ons publiek daarmeê gebaat is? Wij gelooven dat de winst zeer gering is. Vóór eenige jaren reeds is immers zschokke's eigen boek: ‘Mijn leven, denken en werken’, in 't Hollandsch vertaald. Naar ons oordeel hadden de schetsen van münch zonder schade in het stof der vergetelheid kunnen blijven, nu zij reeds zoolang daarin gerust hadden. Alleen de verzameling brieven door zschokke geschreven aan zijn vriend joseph von ittner met eenige antwoorden van den laatste, zijn inderdaad merkwaardig; zij maakt ook het boeijendste deel van het werkje uit.