Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Uit 's Levens Leerschool. Christelijk Magazijn voor de Huiskamer. Eerste Jaargang. Eerste Deel. Deventer, A. ter Gunne. 1858. In gr. 8vo. f 3 - :

Dit eerste Deel bevat 240 compres gedrukte octavo bladzijden Mengelwerk en 88 dito Bibliographisch Bijblad. Hieruit blijkt, dat het Mengelwerk, hoewel het dezen naam niet draagt, hoofdzaak en de Boekbeschouwing bijzaak is bij Redactie en Uitgever van dit nieuwe Tijdschrift.

Wij begroeten zijne verschijning met vreugde. Geheel nieuw schijnt het echter niet te zijn, daar het ons voorkomt, dat het de vroeger goedgestelde ‘Theophania’ vervangen heeft. Onder zijne medearbeiders telt het gevierde en geliefde namen van vaderlandsche letterkundigen, zelfs van lennep en hofdijk. De meesten zijn echter Predikanten van verschillende Protestantsche afdeelingen, gelijk wij reeds sedert lang bij onze stichtelijke lectuur gewoon zijn. De inhoud is een bont allerlei: novellen, reisbeschrijvingen, historische tafereelen, humoristische ontboezemingen, spreuken, poëzij, enz.; eene losse,

[p. 304]

aangename, hier en daar vrolijk ernstige, maar zelden diepzinnige lectuur, die alzoo goed voor de huiskamer past. De geest en toon zijn die van het milde, liefderijke, zacht werkende Evangelie, en bevelen zich bijzonder bij de Christelijk gezinde Nederlandsche huismoeders aan. Dit is ook blijkens de Voorrede het oogmerk der Redactie; en wij erkennen ten volle, dat deze lectuur zeer geschikt is voor moeders, om hare kinderen Christelijke beginselen zonder confessionele stelselzucht in te prenten. Opmerkelijk is het, dat de Evang. Luthersche Predikant j.w.th. lublink weddik en de Doopsgezinde j.d. van der plaats elk op zijne wijze, en verschillend ingekleed, toch eene soort van profetie gegeven hebben van de Evangelisch-katholieke kerk, die thans door zoo velen gehoopt en gewenscht wordt. Het blijkt daaruit, dat ook de dissentiërende kerkgenootschappen (hoe lang moeten wij dat leelijke woord nog gebruiken?) minder afkeer betoonen van eene naauwere verbroedering der Protestanten, waarvan men wel zal moeten beginnen om eenmaal mede te werken tot de verbroedering der geheele Christenheid. Het streven des tijds rigt zich onmiskenbaar daarheen, in weerwil, of misschien wel juist door middel van de vele uitloopende denkwijzen van individuën en Christelijke vereenigingen. Des te meer toch wordt aan de eene zijde zelfstandigheid van inzigt en aan de andere eenheid van bedoeling en Christelijke zin openbaar. En hoe meer dit tweeledig element van het nieuwere Christendom openbaar wordt, des te meer maakt het zich aangenaam aan de consciëntiën der menschen; des te meer wordt het aangekweekt.

Dat er bij zoo veel verscheidenheid van stof ook verschil van waarde der onderscheidene stukken zijn moet, spreekt wel van zelf. Dit kan onmogelijk anders. De eene maandelijksche Aflevering verschilt in waarde van de andere, en zoo zal dit eerste Deel, dat den eersten halven jaargang bevat, voorzeker meer of minder belangrijk zijn, dan het tweede. Wij zullen dus niet in de beoordeeling treden der afzonderlijke stukken, hoewel wij hofdijk's ‘Een graftombe’ en van lennep's tegenschrift daarvan hier niet welgeplaatst mogen noemen. Het doet ons juist leed van deze mannen, dat zij aard en strekking van het Tijdschrift minder goed getroffen hebben, daar het anders door hunne medewerking veel

[p. 305]

moest winnen en zij onzen wel eens eentoonigen predikantenstijl (Ref. is ook predikant), die in de meeste stichtelijke voortbrengselen onzer pers te veel blijft uitkomen, althans hier uitnemend zouden afwisselen.

Een ander minder welgeplaatst iets vinden wij het Bibliographisch Bijblad. Wel is waar, de gerecenseerde boeken zijn alle van Christelijken aard, in dien ruimen zin, waarin wij met de Redactie van ‘Uit 's Levens Leerschool’ het Christendom of het Christelijke leven opvatten. Ook ontbreekt het den beoordeelaars niet aan bescheidenheid en beleefdheid. Maar toch, - om voor de Christelijke huismoeders recensiën van boeken te schrijven; - wij kunnen het niet ontveinzen, het bevalt ons niet. Recensiën stichten zelden, allerminst dames en kinderen. En er is immers geen gebrek aan beoordeelende Tijdschriften, ook dezulke, die wel den weg naar de huiskamer vinden! Wij zien dan voor de toevoeging van het ‘Bijblad’ geene andere reden, dan deze: weinig huisgezinnen in Nederland zijn er, wier leden niet geparenteerd zijn aan, of bekend met ten minste één stichtelijken schrijver en dezen zijn dan verlangende naar een publiek uitgesproken en meestal zacht uitgedrukt oordeel over de pennevruchten van hun bloedverwant of vriend. Of is 't misschien alleen speculatie van den boekverkooper, om op deze wijze zijne waren te recommanderen? Laat hij het dan liever op eene andere wijze doen. De middelen daartoe zijn vele.

Het Christelijk Magazijn ga niettemin voort zijne lessen uit 's levens leerschool in de huiskamers en de huisgezinnen te brengen. Dergelijke lectuur, waarin echter wel wat meer diepte bij gelijke bevattelijkheid kon gebragt worden, zal heilzaam werken en een goed tegengif zijn tegen het insluipende methodisme aan de eene en het scepticisme aan de andere zijde, tegen bijgeloof en ongeloof.