Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Outre-Mer en Kavanagh. Naar het Engelsch van Henry W. Longfellow. Amsterdam. J.H. Scheltema. 1858. In gr. 8vo. VI en 334 bl. f 3-25.

‘Een mooi werk!’ - Dat is de gewone aanbeveling van alles, 'twelk de geest van den beroemden Americaan, dien wij met dit boek weder noemen, hetzij in den vorm van proza en poëzij, hetzij van studie en phantasie ons aanbiedt. En hij verdient den grooten opgang, dien hij aan beide zijden van den Atlantischen Oceaan heeft gemaakt. Die verwonderlijke geest weet ons te betooveren door een zoo grooten rijkdom van gedachten en beelden, van zaken en woorden, heeft eene zoo eigenaardige manier van opmerken en peinzen, gevoelt zoo diep de schoonheden van natuur, kunst en dagelijksch leven, dat niemand geheel onvoldaan zijne schriften zat ter zijde leggen. Wel is waar, hij is niet altijd even helder, en menigeen zou gemakkelijk aanmerkingen, en wel gegronde, op zijne werken maken

[p. 272]

kunnen. Maar toch boeijen ons deze door het geheimzinnige, het raadselachtige, dat ons nu eens de eenvoudige uitingen van een rein hart, dan eens de vruchten van langdurige studie meent te laten vinden en ons vaak doet vragen: ‘hoe komen wij nu hier?’ Longfellow schept er behagen in om zijne lezers verrassingen te bereiden; de voorwerpen boeijen zijne aandacht zelden lang, maar waar hij kan neemt hij ze haastig als in den helderen en eenigzins melancholischen vorm eener photographie in zijn geest op. Daardoor echter mist de lezer spoedig den draad, die het eene stuk aan het andere vasthecht; en het was ons meermalen, of wij zijn geest geschikt konden vergelijken bij zijn vaderland, welks staatkundige eenheid los genoeg is.

Intusschen zijn de twee hierbij in vertaling aangekondigde stukken Outre-Mer en Kavanagh voor den gewonen lezer vrij gemakkelijk te volgen. Het eerste behelst eene reisbeschrijving, natuurlijk niet geregeld, uiterst beknopt en hier en daar door eene episode afgebroken, door den schrijver zijne ‘pelgrimaadje’ genoemd van America over zee naar Frankrijk, Spanje, Italië en Duitschland. Volgens het aanbevelende voorberigt van den Heer b.t. lublink weddik is het origineel reeds dertig jaren oud, en men weet, hoezeer Europa in dien tijd van gedaante is veranderd. De stoom en de politieke gebeurtenissen hebben het als onkenbaar gemaakt. Niettemin is het Europa voor 30 jaren, door het oog van een Americaan als onzen schrijver gezien, nog altijd een zeer belangrijk tafereel, en het ‘Outre-Mer’ verdient ook nu nog ten volle de eer eener Nederlandsche vertaling. Opmerkelijk is de wijze, waarop de reiziger, hoe meer hij het einde van zijn togt nadert, al haastiger en gejaagder wordt in zijn verhaal, als om daarmeê aan te duiden (willekeurig of onwillekeurig), dat het heimwee hem ten laatste eenigzins blind maakt voor wat hem bejegent. In Frankrijk beweegt hij zich langzaam, neemt er den tijd af om te Auteuil, nabij Parijs, eene geheele maand te verwijlen; in Spanje gaat het reeds vlugger; van de Alhambra in Grenada voert hij ons in eens, zonder eene enkele aanteekening naar Genua. In Italië wordt hij weêr veel korter, gunt zich te Rome naauwelijks den tijd om iets belangrijks te zien, maar onthaalt ons niettemin op eene kostelijke teekening van het Coliseum bij maneschijn, en doet dan voorts de

[p. 273]

beschrijving zijner reis over Venetië, Triëst, Weenen en Duitschland in vijf bladzijden af, welke hij aldus eindigt: ‘Ik spoed mij voort om mij, even als de blaauwe wateren van dezen romanesken stroom (den Rijn) te verliezen in de duinen van Holland.’ Ons arme vaderland, waar hij anders nog wel in eene trekschuit gevaren had (bl. 5), kan hem geen oogenblik bezig houden; hoewel België hem nog minder aantrekkelijks had, daar hij behalve de voorafgaande vermelding, dat hij ‘zijn pijpje rookte in eene Vlaamsche herberg’, in zijn slot vergeet dat hij er doorgereisd is.

De ‘Kavanagh’ is waarlijk eene fraaije novelle, genomen uit het dorpsleven van Nieuw-Engeland. De intrigue is niet fijn gesponnen, maar loopt zeer los en natuurlijk door het verhaal heen. Hier en daar hadden voor den min geleerden lezer wel noten bijgevoegd mogen zijn, want de schrijver heeft bij de eenvoudigste zaken zijne toespelingen op de Sanskritische literatuur, Madame guyon, arius en athanasius, enz. enz. Ook hier is hetzelfde abrupte van longfellow's schrijfmanier niet altijd even aangenaam, maar deze novelle leest toch meer vloeijend, dan wel andere stukken van dezen voortreffelijken auteur.

Op de vertaling, die over 't geheel wèl gelukt schijnt, hebben wij enkele aanmerkingen. Vooreerst: de legende, welke de bejaarde heer, de oudheidkundige, te Rouaan den schrijver verhaalde, en die in 't oorspronkelijke een afzonderlijk hoofdstuk schijnt te beslaan, getiteld: ‘Martin franc, of de monnik van Sint Antonius’, is onvertaald gebleven, ‘daar zij mogelijk (!) voor ons Nederlandsch publiek minder aantrekkelijkheid bezit.’ Zulke weglatingen van stukken, welke de oorspronkelijke auteur con amore opgesteld heeft, kunnen nooit verdedigd worden, tenzij die stukken zedekwetsend mogten zijn, in welk geval de vertaler ze best onbemerkt overslaat, zonder den lezer te laten vermoeden, dat er iets ontbreekt. Vervolgens stuiten wij gedurig op aanhalingen uit het Fransch, Latijn, Spaansch, enz., welke somtijds vertaald, somtijds niet voorkomen. Waartoe zulke inconsequentie? Andere fouten, als de ‘tempel van antonio en faustina’ te Rome, bl. 168, of ‘justinianus de martelaar (voor justinus)’, bl. 68, en dergelijke gaan wij met stilzwijgen voorbij.

Over 't algemeen is de vertaling goed en vloeijend. Moge ook dit werk zijne lezers vinden onder ons leeslustig publiek!