Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

[p. 27]

Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, verzameld en uitgegeven door Mr. Is. An. Nijhoff, Archivaris van Gelderland. Nieuwe Reeks. Eerste Deel, eerste Stuk. Te Arnhem, bij Is. An. Nijhoff en Zoon. 1857. In gr. 8vo. IV en 122 bl. f 1-25.

De ijverige en geleerde Archivaris van Gelderland gaat steeds voort met te verzamelen en uit te geven, wat hij meent nuttig en dienstig te zijn aan Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde. Het stuk, dat wij hier voor ons hebben, moge, even als zoovelen zijner voorgangers, bewijzen, dat de Heer nijhoff met vrucht verzamelt, uitmuntende medearbeiders heeft, en doeltreffend in het kiezen zijner Bijdragen te werk gaat. Vooreerst treffen wij in dit stuk aan, eene uitvoerige en geleerde beschouwing van de Marken op de Veluwe, door Mr. l.a.j.w. sloet, waarvan wij later het vervolg mogen wachten. Gelijk de lezer weet, is men het over de beteekenis van Marken en over haren oorsprong niet eens. De ervaren schrijver dezer beschouwing had reeds vroeger zijne meening aangaande dit vraagstuk bekend gemaakt, en betuigt in zijne opinie, dat de marken over geheel Duitschland, van de Alpen tot aan de zee, verspreid waren, meer en meer te zijn bevestigd. Anderen echter, als de meester, tadama en nijhoff ontkennen het bestaan van marken op de Veluwe, in den zin en de beteekenis, waarin die in het Zutphensche en elders worden aangetroffen. Uitvoerig, en, naar wij gelooven, met goed gevolg, verdedigt de Heer sloet zijne stelling. Vooral het onderzoek, dat hij instelt naar het oude tinsboek van Voorst is zeer merkwaardig; de Heer nijhoff had zich vroeger ter verdediging zijner zaak op datzelfde boek beroepen, en was door zijn onderzoek tot geheel andere resultaten gekomen. Wij zijn niet in de gelegenheid om zelven die oude manuscripten te onderzoeken, en al waren wij zulks, wij zouden ons wel wachten een vonnis te vellen in eene zaak, waarover twee zoo geleerde archaeologen verschillen. In onze eenvoudigheid zouden wij nu, na lezing dezer verhandeling, de zijde van Mr. sloet kiezen; maar wij houden het voor zeer mogelijk, dat wij ons hebben laten medeslepen, en dat, wanneer de Geldersche Archivaris eens op dit punt terugkomt, het zeer moeijelijk zijn zal eene

[p. 28]

keuze te doen tusschen de beide opinies. In allen gevalle meenen wij niet te veel te zeggen, wanneer wij beweren, dat de Heer sloet door zijn geleerd onderzoek een voor de quaestie zeer nuttig werk verrigt heeft, waarvoor hij onzen dank verdient; het is met verlangen dat wij naar het tweede gedeelte zijner verhandeling uitzien.

Mr. h.o. feith gaf in dit stuk eene Bijdrage tot de geschiedenis der heksenprocessen in de provincie Groningen, zeer belangrijk, omdat het tot aanvulling strekt van de Geschiedenis der heksenprocessen van den kundigen Mr. jac. scheltema, die bij gebrek aan zekere berigten uit Overijssel, Groningen en Drenthe, van die gewesten in zijn werk geen gewag maakte. De zeer lezenswaardige voorlezing van Mr. feith deed bij ons het verlangen opkomen, dat ook voor Overijssel en Drenthe een geschiedschrijver van de heksenprocessen mogt opstaan; wij twijfelen geen oogenblik, of het zal ook in die streken niet aan stof daarvoor ontbreken.

De Heer p.c.g. guyot komt nog eens terug op eene stoffe reeds vroeger door hem behandeld, namelijk de kleuren onzer vlag; ook nu weder hebben wij zijn onderzoek met genoegen gevolgd. Zijn resultaat is, dat, ofschoon rood, wit en blaauw reeds onder het Beijersche Huis de landsheerlijke kleuren van Holland en Zeeland waren, onze vlag echter haar oorsprong verschuldigd is aan die zelfde kleuren, als landsheerlijke kleuren van het Bourgondische Huis; maar dat de kleuren van de Nederlandsche oorlogsvlag, gedurende den tachtigjarigen oorlog, oranje, wit en blaauw waren.

De geschiedenis van het Stift ter Hunnepe is de stof der bijdrage door den Heer p.c. molhuysen geleverd. Het is slechts een kort overzigt, dat ons hier gegeven wordt, maar met genoegen hebben wij er kennis mede gemaakt. Onze regering mag den hemel wel danken, dat het niet meer met inrigtingen als dat Stift ter Hunnepe en zijne juffers te doen heeft; zij heeft waarlijk zulke dames niet noodig om 't haar lastig te maken.

Mr. l.ph.c. van den bergh heeft het Britsch Museum te Londen bezocht, en daar genoeg gezien, om eene belangrijke bijdrage in nijhoff's verzameling te leveren; het is met deze dat dit stuk besloten wordt. Zij behelst een Berigt over eenige handschriften betreffende onze geschiedenis, in genoemd

[p. 29]

Museum bewaard. De beschrijving van wat de Heer van den bergh daar gevonden heeft, en de veronderstelling, dat er nog meer schatten voor onze geschiedenis in het Britsch Museum te Londen verborgen zijn, doen ons hopen, dat de schrijver dezer bijdrage nog eens een Engelsch reisje ondernemen zal.

Spoedig weder een Stuk van nijhoff's Bijdragen te ontvangen, vooral als 't van gehalte is als het aangekondigde, zal ons bijzonder aangenaam zijn.