Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

Mary Seacole's Avonturen in de West en in de Krim, of het belangwekkend leven eener heldin der barmhartigheid, door haar zelve verhaald. Voor het publiek bewerkt door W.J.S. Met eene aanprijzende Voorrede van W.H. Russel, esq., Correspondent van de Times in de Krim. Uit het Engelsch. Rotterdam, P.C. Hoog. 1857. In post 8vo. XIV en 228 bl. f 1-80.

Één ding is jammer: dat ongelukkige woord Avonturen op den titel. Daardoor worden de begeerigen naar zoogenaamde degelijke lectuur afgeschrikt, terwijl het voor de liefhebbers van wezenlijke avonturen te degelijk is. Het is jammer, want het zijn meer dan avonturen, die hier worden medegedeeld. Het is een leven van eigenaardigen, maar opmerkenswaardigen stempel, het is geschiedenis tevens van belangrijke gebeurtenissen dezes tijds.

Mary seacole is eene Creoolsche, en heeft de energie aan dat gemengde ras eigen; maar de overvloed van levenskracht en levenslust is bij haar gerigt op een goed doel. Zij is eene vrouw, maar zij bezit de kracht des mans, om het zelfopofferende, dat in het vrouwenhart ligt, aan het praktische leven

[p. 778]

dienstbaar to maken. Zij behoort tot die karakters, die uit den band moeten springen, hetzij ten goede of ten kwade, voor wie de gewone kring des dagelijkschen levens veel te eng is. Reeds in hare jeugd bereidt zij zich als uit instinct vóór op de loopbaan, die met zulk een karakter haar wachten moest. Als van zelve maakt zij zich vertrouwd met al wat noodig is, om met eigen krachten door de wereld te komen en bovendien anderen van nut te kunnen zijn, onder anderen zelfs met veel, dat tot het vak des geneesheers behoort. Wat vele andere vrouwen in het klein hebben, eene soort van handigheid in het toepassen van huismiddeltjes, wordt bij haar eene bekwaamheid in het geneeskundige vak, zoo groot als zij door de practijk, zonder bepaalde studie, verkregen kan worden.

De lotgevallen maken den mensch, maar even waar is het dat de mensch de lotgevallen maakt. En zoo is het ook niet te verwonderen, dat hare lotgevallen geheel overeenkomen met haar zelfstandig en bedrijvig karakter. Wel is waar, ook zij heeft onder het huwelijksjuk den nek gebogen, maar dat is eene korte periode in haar leven, die er eigenlijk geen integrerend deel van uitmaakt. Trouwens, de echtgenoot, de steun, dien zij zeer goed scheen te kunnen ontberen, wordt haar spoedig ontrukt, en zoo staat zij weldra als weduwe alleen in de wereld. Hoe zij het levensonderhoud verdient, is niet in weinig woorden te zeggen, zij heeft tallooze ressources. Dan is het handel, dan is het handenarbeid, dan het houden van een logement, dan het verleenen van doctorale diensten; de twee laatsten zijn hare hoofdmiddelen van bestaan, maar ook hare hoofdliefhebberijen. Het woeden van de cholera op Jamaica is voor haar een tijd van beproeving, maar ook van oefening, en hier vooral wordt zij gehard voor de zware levenstaak, die zij gewillig op hare schouderen neemt. Van Jamaica drijft haar onrustige geest haar naar de landengte van Panama, toenmaals het drukste en vreemdste punt van geheel America. Want het was in de eerste tijden na de ontdekking der Californische goudmijnen. Wat zij daar beleeft met haar logement in die ongeordende maatschappij, met die doortrekkende benden die goud gingen zoeken of hadden gevonden, is uiterst merkwaardig. Zij zag in een jaar misschien meer boeven en vagabonden, dan de Parijsche prefect van policie in zijn geheele leven, en toch weet zij zich onder hen staande te houden.

[p. 779]

Ofschoon zij zich juist niet verrijkt, weet zij zich toch het noodige te verschaffen, doet er ondervinding bij op en stoffe voor zeer belangrijke verhalen en mededeelingen.

Toen echter in 1854 de mare tot haar kwam, dat er in de Krim op ruime schaal oorlog gevoerd en gebrek geleden werd, had zij geene rust, alvorens zij hare in helpen geoefende handen daarheen overgebragt had. Daar kan vervuld worden, wat bijna haar levensdroom geworden was, de Engelschen en wel bepaaldelijk de Engelsche militairen, die zij als hare broeders beschouwt, inderdaad van dienst te zijn. Het Engelsche gouvernement wil haar wel niet eene officiële erkenning toestaan; maar zij kan die ontberen. Zij begint met juist datgene mede te nemen, wat men vergeten had daarheen te sturen; geene voedingsmiddelen, maar eenvoudige versnaperingen, geene medicijnen, maar wijn, limonade en andere ververschingen, die den gewonden en kranken militair soms nog grooter behoefte zijn. Kortom, zij neemt eene eindelooze lijst van kleinigheden mede, en het blijkt weldra hoe zij met hare kraam een ware weldaad wordt voor het leger der Engelschen en Franschen. Hoe zij zich met de legers in verbinding zal stellen, is voor haar geene zwarigheid. Zij begint stoutweg, met hare cantine, tent, of hoe men het noemen wil, op te slaan, zij gaat maar overal aan het werk, waar zieken en gewonden hulp noodig hebben, en weldra is moeder seacole en haar établissement, ‘het Britsch Hotel’, van algemeene bekendheid.

Wat zij nu daar van haar leven en bevinden in de Krim mededeelt, heeft eene eigenaardige belangrijkheid. Genoeg anderen hebben het hoofdbeloop van den oorlog, de wapenfeiten der aanvoerders, de wereldkundige gebeurtenissen met meer of minder sierlijkheid te boek gesteld. Zij bemoeit zich volstrekt niet met die officiële of open bare zijde der gebeurtenissen; zij geeft eenvoudig weder wat zij zelf heeft gezien, maar dat zijn juist van die détails, die men anders nergens vinden kan. Geen thucydides, geen livius, of robertson, gervinus, thiers, wagenaar of van meteren geven u een zoo juist begrip van wat de oorlog eigenlijk is, als deze vrouw met haar onbevangen hart en helder oordeel. Het is zoo, er zijn meer particuliere beschrijvingen van den oorlog in de Krim, van verblijven voor Sebastopol, in het licht gekomen; maar van die allen zijn hare berigten het meest particulier, het meest

[p. 780]

huiselijk, het meest datgene, wat men van den ooggetuige verwacht.

Wilt gij, dan is er in dat huiselijke ook wel iets minder sierlijks en deftigs. Hare eenvoudigheid brengt er haar toe, om wat meer van zich zelve te spreken, dan dit in gewone gevallen geduld zou kunnen worden; maar bij de nederige aanspraken, die zij met haar boekje maakt, en bij haren geheelen persoon is dat wel geoorloofd.

Zoo is het dan ook moeijelijk uit te maken, of zij werkelijk aan de legers der gealliëerden van zóó veel nut geweest is, en zóó veel goeds heeft verspreid, als het haar zelve wel toeschijnt. Maar al ware dit ook niet zoo, zij heeft toch genoeg gedaan, om te leeren, wat een practische geest ondanks ongunstige omstandigheden vermag uit te voeren. Ofschoon vreemdeling, ofschoon vrouw en zonder eenige erkende betrekking, heeft zij in vele gevallen de geheele administratie van het Engelsche leger beschaamd gemaakt. De hooge ingenomenheid waarmede de Heer russell van haar spreekt, is ons borg, dat zij werkelijk groote diensten aan het Engelsche leger bewezen heeft. Naast Miss nightingale mag haar naam genoemd worden, ofschoon ze minder bekend is dan deze edele jonkvrouw, wier liefdewerk, door fijne en ongeoefende handen verrigt, zoo veel meer poëtisch heeft, en misschien daardoor alleen meer tot algemeene bekendheid is gekomen. Mary seacole is de prozaïsche nightingale; maar zij heeft daarentegen, of juist daarom ook, hare eigenaardige belangrijkheid.

Van ganscher harte juichen wij dus de vertaling van dit werkje toe. Is het waar, dat onze volksaard vooral praktisch is, dan is deze vrouw, voor wie liefderijk zorgen en bedistelen eene behoefte is, en die dat met zoo veel gemakkelijkheid, eenvoudigheid en gezond verstand verrigt, geheel te huis op Nederlandschen bodem, terwijl bovendien al wat zij èn van de landengte van Panama èn van den oorlog in de Krim mededeelt, eene frischheid en belangrijkheid heeft, die menig met studie geschreven boek mist.

Het moet geene gemakkelijke taak geweest zijn haren gemeenzamen, maar toch aardigen schrijftrant in de Hollandsche taal weder te geven. Maar de Vertaler is daar zeer gelukkig in geslaagd. Wat in eene vertaling zeer zelden gevonden wordt, - de taal, gemeenzaam, zonder tot het platte te vervallen, heeft

[p. 781]

datzelfde losse en gemakkelijke, dat zij in het oorspronkelijke ook wel gehad zal hebben.

Wij komen wat laat met onze aankondiging. Maar wanneer wij daardoor iets zullen bijgedragen hebben, om dit aardige boekje voor eene te spoedige vergetelheid te bewaren, dan zal het ons aangenaam zijn.