Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

Evangelische Opvoedingsleer; naar den tweeden druk der Evangelische Pädagogik van Dr. Christian Palmer, Hoogleeraar in de Godgeleerdheid, enz., te Tübingen. Voor Nederlanders bewerkt door J. Steynis, Gz. Tweede Deel. Te Tiel, bij H.C.A. Campagne. 1858. In gr. 8vo. IV en 245 bl. f 2-:

Zoo degelijk in het eerste stuk van dit werk de paedagogische grondleer werd ontwikkeld, zoo degelijk worden nu ook in dit tweede de beide nog overige hoofddeelen der Opvoedingsleer - het Evangelische Schoolambt namelijk en het Evangelische Reddingswerk - behandeld.

Ziehier het schema van beide: ‘Het Evangelische Schoolambt. I. Het Evangelische karakter van het schoolambt. Aangewezen: 1. bij de Hooge School, 2. bij het Gymnasium, 3. bij de Reaalschool, 4. bij de Volksschool. Het ontstaan en de ontwikkeling dier inrigtingen met betrekking tot de Kerk. II. De geschiktheid voor het ambt. Inwendige roeping. Wezentlijke vereischten. III. Leerling, Gezel’ [d.i. Hulponderwijzer, Ondermeester] ‘en Meester. Voorafgaande en opzettelijke voorbereiding. Verdere bekwaming. IV. De orde van het schoolleven. Twee factoren: wet en vrijheid. V. Het onderwijs. Voorbereiding. Verdeeling naar klasse en kunne. Leervakken: Godsdienst, Taalkunde, Kennis der Natuur, Wiskunde, Technologie, Teekenen, Schoonschrijven, Zingen, Geschiedenis en Ardrijkskunde. - Het Evangelische Reddingswerk. I. De Goddelijke taak en de menschelijke vervulling. Algemeene gezigtspunten. II. De gebrekkig georganiseerden. Kretins en Idioten, Doofstommen, Blinden. III. De Ouderloozen en Verwaarloosden. Inrigting voor kleine kinderen. Reddingsgesticht en Weeshuis. Opvoeding in andere huisgezinnen. Wehrli-inrig-

[p. 663]

tingen. Het leven in het reddingshuis: Tucht; Onderwijs; Arbeid; Vrijheid. De uitslag der pogingen.’

Komt alzoo velerlei, en velerlei gewigtigs, hier ter sprake, we hebben - uitgenomen alleen zijn soms wat sterk-confessioneel standpunt - nog minder reden, dan onlangs, gevonden om van den Schrijver te verschillen, en evenveel, om zijn werk wetenschappelijk, gezond, rijk, en doorwrocht te noemen. Den arbeid des Vertalers daarentegen willen we ook nu nog wel - inzonderheid vergelijkender wijze - over 't gehéél loffelijk heeten; onze vroeger reeds geopperde bedenkingen zijn evenwel zeer versterkt geworden. De verwarring immers van auteur en bewerker moet voor den lezer inderdaad stootend worden, wanneer hij - om iets uit veel te noemen - denzelfden Schrijver, dien hij bl. 224 als een Duitscher heeft leeren kennen, in wiens land men de boerenvrouwen en meisjes den wagen ziet mennen en dorschen, op bl. 140 van ‘onze Nederlandsche Bijbelvertaling’ hoort gewagen. Dat enkele breedere tusschenvoegsels door parenthetische haken onderscheiden zijn, had òf een doorgaande maatregel moeten wezen, òf - beter - alles wat des Vertalers was, had, zoo niet naar zijne achter 't boek geplaatste aanteekeningen, dan toch, behoorlijk gewaarmerkt, naar den voet der bladzijden dienen verwezen te worden. Aan deze onze eerste grief paart zich dan verder eene tweede, die wij om haren sterken en schadelijken voortgang wel vastelijk besloten hebben bij niemand over 't hoofd te zien: de Germanismen bedoelen we, waarin het Tweede Deel, zeker ten gevolge der aan onze eeuw eigene overhaasting, het eerste ver aehter zich laat. Hülfreich (behulpzaam) door hulprijk, einmal (in elk geval) door eenmaal, schönstens, d.i. hartelijk, bedanken door op zijn schoonst, allenfalls (allezins) door in allen gevalle, aufkommen für (post vatten tegenover) door opkomen voor, zum Besten haben (den draak met iemand steken) door ten beste houden, oder aber (of wel) door echter, namentlich (met name) door namentlijk (nämlich) vertolkt - ziedaar eenige fraaije, voor vermeerdering vatbare, proeven. In de noot op bl. 22 zal in 't oorspronkelijke ongetwijfeld tot lof van de Broeders des gemeenen levens gestaan hebben, dat zij ‘auch dieses Phantom zerstörten’, ook dit schrikbeeld deden verstuiven; de Vertaler echter berispt hen, dat zij ‘ook dit schaduwbeeld verwoestten’. Andere slordigheden - dat men b.v. meer dan

[p. 664]

ééns eene noot niet op hare eigene, maar op de volgende bladzijde heeft te zoeken, en dat de eerste nommers der Aanteekeningen op deze keurige wijze: I. II. II. IV. III. IV. V. zijn gerangschikt - komt voor rekening van den Corrector, op wiens naauwkeurigheid ditmaal óók niet hoog te roemen valt.

Maar het boek blijft met dat al een goed boek, een meer dan alledaagsch boek, een allernuttigst boek; en de Vertaler heeft het door zijne additamenten - had hij ze maar wat voegelijker geordend - voor ons Nederlanders werkelijk nóg beter en nóg nuttiger gemaakt. Ook het fiksche, korte en bondige, Register zal den gebruiker welkom zijn. Een overvloedig debiet, Heer Uitgever!
v.p.