Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

De Vrije Fries. Mengelingen, uitgegeven door het Friesch Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde. Zevende Deel. Nieuwe reeks. Eerste en Tweede Deel, 1^e en 2^e Stuk. Te Leeuwarden, bij G.T.N. Suringar. 1857.

Het Friesch Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde heeft met het Zevende Deel zijner Mengelingen eene nieuwe Serie geopend. Het tijdschrift zal op denzelfden voet worden uitgegeven als waarop het sinds 1839 verscheen, en de eenige wijziging, welke het in zijne nieuwe reeks ondergaan zal, is, dat men meer bepaaldelijk van tijd tot tijd een gedeelte der ruimte bezigen zal tot de mededeeling van oorspronkelijke onuitgegevene Charters en Documenten voor de Friesche Geschiedenis van belang. - Dit besluit van het Friesch Genootschap, door velen reeds met genoegen vernomen, zal ongetwijfeld veel bijdragen tot de belangrijkheid van het tijdschrift De Vrije Fries; maar tevens zullen velen zich ook teleurgesteld zien, wanneer zij bemerken, dat in de zes stukken welke na dat besluit het licht zagen, zoo weinig de gevolgen daarvan merkbaar zijn. Zeer klein toch is het gedeelte der ruimte, dat aan dit doel gewijd is, en daar de eerste Aflevering van het Eerste Deel nagenoeg alleen kenmerken draagt van het genomen besluit, zouden wij bijna tot de gissing komen, dat men wel met ijver ten dezen opzigte is aangevangen, maar in dien ijver niet volhard heeft. Die eerste Aflevering wordt geopend met een stuk, dat voor een gedeelte althans tot de nieuwe rubriek behoort. Het is een Verslag van een handschrift, nagelaten door den Heer f.d. fonteyn, betrekkelijk De Saksische Regering in Friesland, gedaan door eene Commissie uit de leden der eerste afdeeling van het Genootschap, waarin de verkorte inhoud van dien arbeid wordt medegedeeld, en verscheiden citaten den lezers

[p. 642]

een denkbeeld geven van den aard van dat werk. Naar hetgeen de rapporteurs omtrent dit handschrift mededeelen, mag het, ofschoon slechts een onafgewerkt ontwerp, den naam dragen van een document van belang voor de Friesche historie, als behelzende bouwstoffen voor de geschiedenis van Friesland in een zeer belangrijk tijdvak. - Meer bepaald een gevolg van het nieuwe besluit zijn de mededeelingen in dit stuk van Mr. h.o. feith en Mr. a. telting. De eerstgenoemde van beide Heeren heeft daartoe gekozen het Dagboek of de Aanteekeningen van Dr. georgius westendorp, een regtsgeleerde en staatsman uit het laatste gedeelte der zestiende eeuw; dit Dagboek, berustende in de Akademie-Bibliotheek te Groningen, loopt van 1566-1578, is vooral belangrijk voor de levensgeschiedenis van hem, die het indertijd aangelegd en gehouden heeft, ofschoon ook eenige aanteekeningen van meer algemeen belang zijn. De Heer telting heeft eenige oorkonden en berigten uit het oudste Kerkenboek te Franeker gepubliceerd en met aanteekeningen voorzien, waaronder verscheidene, welke zeer opmerkelijk zijn.

Meer heeft het nieuwe besluit nog niet uitgewerkt; wij koesteren de hoop van in de volgende stukken iets meer te zullen kunnen merken van die oorspronkelijke onuitgegevene Charters en Documenten.

Onder de bijdragen van anderen aard, welke wij in deze zes stukken aantreffen, is overigens veel belangrijks en lezenswaardigs. De uitvoerige levensbeschrijving van Prof. j.w. de crane, door zijn kleinzoon Mr. a. telting; de naauwkeurig bewerkte voorlezing over het leven van p. wierdsma, den grooten Frieschen regtsgeleerde, en zijne verdiensten omtrent de Geschiedenis en Letterkunde van Friesland, door den geleerden archivaris w. eekhoff; de verhandelingen van Jhr. Mr. h.b. van sminia, over den al te zachtmoedigen juw hettes dekema, Frieslands laatsten potestaat, en van Mr. j. dirks, over severinus feyta, een Fries, die te Leuven tijdens de berenning door maarten van rossem in 1542 eene aanzienlijke rol speelde; eekhoff's Geschiedenis van de zamenstelling en uitgave van het Groot Plakkaat- en Charterboek van Friesland, met de levensschetsen van de bewerkers; dirks' Nieuwe bijdragen tot de Munt- en Penningkunde van Friesland; zij verdienen allen met de overige stukken met eere te worden vermeld.

[p. 643]

Onbekend met de Friesche taal, kunnen wij Dr. ankringa's Proeve van de geschiktheid der Friesche Taal voor het verhevene, s.h. behrns' Voorlezing over de grondslagen van de orthographie der Friesche Taal, niet beoordeelen; het orgaan van het Friesch Genootschap is echter te goed geredigeerd, dan dat wij niet zouden vertrouwen dat ook deze stukken de plaats verdienen welke zij innemen.