Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

H. van Hall. Observationes de Zingiberaceis, Diss. Botanica Inauguralis. Lugd. Batavorum, E.J. Brill. 1858. In gr. 4to. VI en 54 bl., met 2 gelith platen. f 2-:

Of eene aankondiging, des noods beoordeeling van een werk als het bovengenoemde, in de Vaderl. Letteroefeningen wel geplaatst is, meent Ref. te mogen betwijfelen. Immers, hoewel hij het geenszins de uitsluitende roeping van dit Tijdschrift rekent, om leesgezelschappen bij de keuze van romans door een op degelijke gronden berustend oordeel voor te lichten, meent hij evenwel te mogen opmerken, dat het in dezen aangekondigde werk, als van zuiver botanischen inhoud en in het Latijn geschreven, alleen voor de mannen van het vak te genieten is, die de Dissertatie als bewijs van achting en genegenheid van den Schr. ten geschenke gekregen zullen hebben. Die Zeer-, respective, Hoog-Geleerde Heeren zullen beter dan de Ref., die de Botanie juist niet tot zijne lievelingsstudie rekent, in staat zijn zich over dit werk een oordeel te verschaffen en de waarde daarvan te keuren. Zij zullen met dit oordeel wel willen voorlichten degenen die, niet juist onder des Schr.'s vrienden gerekend wordende, denken over het wenschelijke

[p. 524]

of noodzakelijke om zich deze monographie aan te schaffen. En hiermede kon zich Ref. zoo tamelijk ontslagen rekenen van zijne taak, wanneer hij niet vreesde, dat wie nog soms deze aankondiging lezen mogt, beweren zou, dat hij zich ook na het aangevoerde al te ligtvaardig daarvan had afgemaakt.

Zoo mogen dan nog eenige weinige woorden volgen.

Waarom de Schr. toch wel voor dissertatie een onderwerp ter behandeling genomen heeft, dat hij niet naar behooren, niet eens naar eigen wensch kon afwerken? Bij het bewerken van zijne stof begreep de Schr. toch, dat hem noch een voldoend aantal exemplaren van de te onderzoeken planten, noch de schrijvers, die over dezelfde stoffe vóór hem geschreven hadden, ter dienste stonden. 't Is waar - het spreekwoord: ‘Bezint, eer gij begint’, is bij het schrijven van eene dissertatie maar half van toepassing, want men kan zich zóólang bezinnen, totdat men niet meer durft te beginnen, en wanneer dit eerst met één onderwerp plaats gevonden heeft en later met een tweede of een derde, voert eene soort van wanhoop, baloorigheid of het dringen van den tijd wel eens tot een vierde, dat nu maar per se doorgezet moet worden. Of dus de Heer v.h. zich vóór het schrijven zijner dissertatie niet bezonnen heeft, of integendeel al te veel, zouden we niet durven beslissen. Dat de Schr. weinig exemplaren ter beschikking gehad heeft voor zijn onderzoek zal ook wel de reden zijn, waarom hij bij het bepalen van de waarde en beteekenis der verschillende deelen van de zoo onregelmatige bloem der Zingiberaceae grootendeels alleen zijne toevlugt genomen heeft tot de vergelijkende ontleedkunde der planten. Zóó werd veel in de zamenstelling dier bloem opgehelderd uit hetgeen men vindt bij verwante familiën, de Marantaceën en Musaceën, of zelfs bij de in een meer verwijderden graad van verwantschap staande Orchideën. - In eene van de theses, die de Schr. bij zijne bevordering tot Phil. Nat. Doct. verdedigen wilde, drukt hij als zijne overtuiging uit, dat de Zoölogie heden ten dage meer belang heeft bij het kennen van de ontwikkelingsgeschiedenis der reeds bekende soorten dan bij de beschrijving van nieuwe. Meent de Schr. dat dit voor de Botanie niet evenzeer geldt? Of is de Botanie nog niet verder dan op het standpunt van vergelijkende ontleedkunde? Wordt de genetische methode daar nog niet in hare waarde erkend? Of wanneer

[p. 525]

soms de kennis van de ontwikkelingsgeschiedenis der reeds bekende soorten in de botanie van minder belang mogt gerekend worden dan het beschrijven van nieuwe species, moet zij ook achterstaan bij eene nieuwe beschrijving van soorten die van oudsher bekend zijn? Zeker zou de Heer v.h. zelf, of wel de medewerkers van dit Tijdschrift, die zich meer uitsluitend met Botanie bezig houden, en die geen lust of geen tijd (wat van de beide, of nog iets anders?) schenen te hebben, om zich met deze aankondiging te belasten, de hier naar aanleiding van den arbeid des Heeren v.h. gestelde vragen beter kunnen beantwoorden dan de Ref., maar toch waagt deze bescheidenlijk zijne meening te uiten, dat het gewordene het best verklaard wordt uit hetgeen het geweest is. Wanneer daarentegen in deze verhandeling zelden over de bloem tijdens de aestivatie gesproken wordt, en over dit tijdperk van ontwikkeling zelfs alleen nadat de onregelmatigheid reeds zigtbaar is, dan vragen we: is de Schr. met zijne resultaten verder gekomen dan lestiboudois, aan wien hij zich bijna geheel aansluit? Maar laat mij met zulke vragen, die misschien aan het onbescheidene grenzen, eindigen, en wenschen dat de Heer v.h. tijd en gelegenheid moge vinden, om het plan in de Voorrede voor zijne Dissertatie te kennen gegeven, op waardige wijze ten uitvoer te brengen.

z.
s.