Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

Bijdragen tot de kennis en den bloei der Nederlandsche Gymnasiën voor 1856. Uitgegeven door het Genootschap van Leeraren aan de Nederl. Gymnasiën. Utrecht, Kemink en Zoon. 1857. In gr. 8vo. 210 bl. f 2-10.

‘Aan de Redactie van de Vaderlandsche Letteroefeningen ter Recensie’, - dit laatste onderstreept; - aldus lees ik op den omslag geschreven van deze door den Hoofdredacteur aan mij, medewerker van dit Tijdschrift, gezondene ‘Bijdragen.’ Is dat met eenig doel geschreven en gezonden, om den medewerker in weerwil van zich zelven en de verhouding van ons Tijdschrift tot de klassieke Letterkunde, die hij in den vorigen Jaargang 1857, N^o. VIII, bl. 400-404, heeft gekarakteriseerd, tot eigenlijk recenseren te dringen? Ik weet het niet, maar wel, dat ik niet recenseren zal, zoo als het behoort naar ik meen en mij voorstel, dat nuttig voor de wetenschap zijn zou. Ik zal noch mijne eigene bevoegdheid, noch die van ons Tijdschrift te buiten gaan.

Dit N^o. der ‘Bijdragen’ laat zich zeer goed aanzien. Hoewel niet in afzonderlijke zoo getitelde rubrieken gescheiden, wordt de inhoud al dadelijk door den lezer in drie afdeelingen verdeeld, namelijk: 1^o. Verhandelingen, 2^o. Boekbeoordeelingen, 3^o. Gymnasiaal nieuws. Het laatste valt niet onder ons bereik. De boekbeoordeelingen bevallen ons bijzonder door

[p. 397]

de humane wijze, waarop de literarische kritiek in ons Vaderland haar snoeimes hanteert, en die in beleefdheid (hare wetenschappelijke waarde daargelaten) den toon der bentley's en burman's, ja niet minder den toon van duizenden theologen ver achter zich laat. Het compliment van ovidius aan graecinus:

‘Artibus ingenuis, quarum tibi maxima cura est,
Pectora mollescunt, asperitasque fugit.’

brengen wij gaarne toe aan het ‘Genootschap van Leeraren’, de Redactie van het aangekondigde Tijdschrift.

Doch vooral las Ref. de Verhandelingen met genoegen. De vriendelijke pennestrijd tusschen de H.H. Mr. j. van lennep en Dr. c.a. engelbregt over de spelling van namen als drusus, cesar, enz., verdient allereerst de aandacht, waarin het meesterschap over taal en stijl voorzeker aan den eerste, maar dat over de zaak zelve, mijns inziens, allezins aan den laatste toekomt. Mijne volle sympathie schenk ik aan een opstel van Dr. d. burger over het gebruik van het Nieuwe Testament op de Gymnasiën, en verlang geen enkel motief van zijn betoog gewijzigd te zien. Ongaarne echter volgde ik de redenering van denzelfden geachten mede-redacteur over het gebruik der Logica op de Gymnasiën. Moge al een populaire cursus van Logica, die later aan de Akademie vollediger dient behandeld te worden, min doelmatig zijn voor het middelbaar onderwijs, mij dunkt, de opscherping van het denkvermogen der leerlingen zou toch wel door andere middelen meer worden bevorderd, dan eeniglijk door de taalstudie. Neem b.v. eens de historische karakterstudie, welke men plutarchus zou moeten afzien, of het wegen der gronden voor en tegen eene zaak, die onder het bereik der leerlingen valt, - ik geloof zoo iets zal meer doel treffen en meer sympathie vinden, dan Logica of Grammatica. De Verhandeling van Dr. a.j. vitringa, over ‘de Geschiedenis der Wijsbegeerte als leiddraad voor de Geschiedenis der beschaving’, ofschoon wat al te ‘konzekwent’ in de spelling en in eenige harer gevolgtrekkingen, laat zich niet te min met klimmende belangstelling volgen en bevat inderdaad vele schoone wenken, der behartiging waardig. Op de grondslagen van den S. zoude er, geloof ik, eene goede Geschiedenis der wijsbegeerte, evenzeer als eene der beschaving worden gebouwd.

[p. 398]

Maar wij kunnen niet alles noemen, en prijzen. De nietphiloloog verneemt uit mijne aankondiging reeds genoeg, om de hand van deze ‘Bijdragen’ af te houden. En de philoloog in ons Vaderland, die prijs stelt op zijne wetenschap, heeft mijne aanbeveling niet noodig; hij leest ze voorzeker met nut en genot als een orgaan van meesters in zijn vak. Mogen deze ‘Bijdragen’ langen tijd bijdragen tot den ouden roem van Nederland in de philologie.