Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

De Kindschheid van den Mensch. Eene bijdrage tot de Anthropologie en Psychologie, door Dr. Oskar Heyfelder. Naar

[p. 382]

de tweede Hoogduitsche uitgave, door J.L. Terwen. Utrecht, C.G. van der Post. 1858. In kl. 8vo. VI, 2 en 130 bl. f 1-20.

De in bovenstaanden titel genoemde schrijver, Dr. oskar heyfelder, privaat-docent aan de Universiteit te München, had het genoegen, dat zijn werkje, in Julij 1857 (blijkens het onderschrift der voorrede) uitgegeven, reeds binnen drie maanden was uitverkocht, en dat er eene tweede uitgaaf gevorderd werd. Het in omvang kleine, doch naar inhoud hoogst belangrijke geschrift had dien buitengemeenen opgang niet alleen aan den gunstig bekenden naam van zijn auteur, maar vooral aan zijne eigene gehalte en aan den vorm, waarin de denkbeelden van den schrijver werden medegedeeld, te danken. De physiologische en psychologische levensgeschiedenis van het kind toch maken den eenigen grondslag uit, waarop de schrijver te regt al zijne, tot de verpleging en opvoeding betrekkelijke, paedagogische en geneeskundige voorschriften laat steunen, zoodat deze slechts te beschouwen zijn als praktische gevolgtrekkingen uit eene juiste, op ervaring gebouwde en duidelijk uitgesprokene theorie afgeleid. Daarenboven ontwikkelt de schrijver zijne denkbeelden in een beknopten en kernachtigen, eenigermate met een wijsgeerig en diepzinnig waas overtogen stijl, waardoor de lezer zich als onwillekeurig voelt aangetrokken. Geen wonder, dat een zoodanig werk ook in ons vaderland belangstelling opgewekt en eenen vertaler gevonden heeft. Dat deze de moeijelijkheden aan die taak verbonden, niet voorbijgezien heeft, blijkt uit de voorrede, waar hij in eene aanteekening zegt: ‘Alleen heeft de vertaler zich genoodzaakt gezien, hier en daar, doch slechts weinig, eenige verandering te maken, ten einde eenigermate aan de verhandeling hare duitsche kleur te ontnemen.’ Niet te min moeten wij, tot ons leedwezen, zeggen, dat het werkje door de hollandsche vertaling niet gewonnen, maar verloren heeft. Dat de heer terwen toch hiervoor niet berekend was, of er althans te weinig zorg aan besteed heeft, blijkt reeds op de eerste bladzijde der vertaalde voorrede. Dáár lezen wij: ‘Opvoedkundigen en zielkundigen van het vak zijn gewoonlijk vreemdelingen in de natuur- en de natuurwetenschappen; de geneeskundigen echter houden zich op eenen afstand van dit gebied, en wat nog erger is, de tijdgeest der geneeskunde verbiedt

[p. 383]

hun bijna zulke vraagstukken te behandelen. Ik heb het gewaagd, op het gevaar af van door de meest exclusieve ambtgenooten veroordeeld te worden, en in afwachting van regtmatige en onregtmatige berisping, tevreden, wanneer het mij gelukt, het thema voor het algemeene belang en tot bespreking van de bevoegde zijde te behandelen.’ In het hoogduitsch staat er: ‘Paedagogen und Psychologen vom Fach, stchen gewöhnlich der Natur und den Naturwissenschaften fern; die Mediziner aber halten sich jenen Gebieten ferne und, was übler, der medizinische Zeitgeist verbietet Ihuen beinahe solche Fragen zu behandlen. Ich habs gewagt - auf die Gefahr der Verurtheilung von den exclusivsten Fachgenossen, in Erwartung gerechten und ungerechten Tadels, zufrieden, wenn es mir gelingt, das Thema dem allgemeinen Interesse und der Besprechung von competenterer Seite entgegen zu führen.’ Uit dien oorspronkelijken tekst blijkt duidelijk, dat in den eersten volzin eene tegenstelling tusschen de paedagogen en geneeskundigen gemaakt wordt, en daarom hadden de laatste woorden aldus moeten vertaald zijn: ‘De geneeskundigen daarentegen houden zich op eenen afstand van het paedagogische en psychologische gebied, en wat nog erger is, de medicinale tijdgeest verbiedt hun bijna vraagstukken te behandelen, die daarop betrekking hebben.’ Evenzeer is het noodig, de laatste, geheel onverstaanbare woorden van den tweeden volzin, op deze of soortgelijke wijze te veranderen: ‘tevreden, als het mij gelukt, voor dit onderwerp de algemeene belangstelling op te wekken, of tot de behandeling er van door meer bevoegden aanleiding te geven.’ Mogt het aangehaalde voorbeeld, aan het begin der Voorrede ontleend, nog niet toercikende zijn, om het ex ungue leonem te mogen toepassen, dan verwijzen wij nog tot het begin van het werk zelf, op bl. 1, dat aldus luidt: ‘Aan elke beschouwing der regtmatige en maatschappelijke stelling, der verzorging, behandeling en opvoeding des kinds moet de kennis van zijnen physieken toestand ten grondslag liggen, als de natuurlijke basis van alle helder begrip van de natuur des kinds, gelijk dan ook deze kennis alleen geregtigd en geschikt maakt, om een beroep uit te oefenen, wetten te geven, inrigtingen te maken, waarvan de jonge mensch het voorwerp en doel is.’