Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

De woorden van Jezus, verklaard voor het Christelijk huisgezin. Door Rudolf Stier. Uit het Hoogduitsch, met eene Voorrede van Dr. J.J. van Oosterzee. Rotterdam, bij Otto Petri. 1856. In gr. 8vo. f 5-70; geb. f 6-75.

Het boek, waarvan bij dezen eene Nederduitsche vertaling aan ons Christelijk publiek wordt geschonken, is zijn oorsprong verschuldigd aan een uitvoerig geschrift, dat zich reeds sints eenige jaren een welverdienden roem onder de Evangelische Godgeleerden in en buiten Duitschland verworven heeft. Het werk van r. stier, die Reden des Herrn jesu getiteld, en in zes lijvige boekdeelen van 1843-48 verschenen, heeft reeds aan menigeen, die dieper verlangde in te dringen in ‘de woorden des eeuwigen Woords’ onschatbare diensten bewezen. Niettegenstaande zijn omvang en prijs beleeft het dezer dagen (1856) ‘in Duitschland een nieuwen druk; in Edinburg ziet daarvan eene prachtig uitgcvoerde Engelsche vertaling het

[p. 373]

licht. Van alle zijden hebben zich de stemmen verheven om dezen arbeid te roemen en nadrukkelijk aan te bevelen.’ - Met deze woorden spreekt Dr. van oosterzee in zijne Voorrede zijne hooge ingenomenheid uit met het werk, dat wij aankondigen. Hij laat eenige proeven volgen van den uitbundigen lof, daaraan van verschillende zijden toegezwaaid. Al kunnen wij niet in alle opzigten in die loftuitingen deelen, gaarne bevelen wij de lezing van dit werk aan allen aan, die genoeg zelfstandig oordeel bezitten, om goud en edelgesteente hier af te zonderen van hetgeen mindere waarde bezit in onze oogen. Wij erkennen, dat stier duidelijke blijken levert, een buitengewoon diepen blik in den zin van des Heeren woorden te slaan, dat hij de groote kunst verstaat om de schatten, daarin verborgen, op te delven, en aan het oog van elken belangstellenden beschouwer te vertoonen, zoodat hij ons telkens door zijne fijne opmerkingen verrast, en niet alleen ons verstand verlicht, maar ook ons hart weet te roeren en te treffen.

Toch is er iets, wat in dit werk veel ontneemt aan den goeden en gezegenden indruk, dien het overigens op iederen regtgeaarden Christen moet maken. Wat wij bedoelen, wordt in de Voorrede genoemd, maar uit een ander oogpunt dan wij het beschouwen. De schrijver dier Voorrede zegt, dat hij het gaarne aan anderen overlaat, eene opzettelijke vergelijking te maken tusschen de wijze, waarop het heilig woord hier wordt beschouwd en behandeld, en de houding, waarin de wetenschap in ons vaderland meermalen tegenover het Evangelie zich plaatste. - Zoover ons bekend is, heeft de wetenschap zich in ons vaderland nog niet aan eene oneerbiedige houding tegenover het Evangelie, en veel minder tegenover de woorden van jezus schuldig gemaakt. Maar wel is zij gewoon op eene andere wijze dan stier bij het onderzoek des Evangelies te werk te gaan. Zij heeft te veel eerbied voor het Evangelie, om zich, zooals stier door zijne levendige verbeelding, tot allerlei vernuftsspelingen, die bijna op iedere bladzijde voorkomen, te laten verleiden. Zij heeft te veel liefde tot de waarheid, om zich met zulk eene oppervlakkige kennis van de bronnen der Evangelie-geschiedenis te vergenoegen, als stier toont te bezitten.

Deze schrijver toch staat nog geheel en al op het standpunt

[p. 374]

der ingevings-theorie, een standpunt, waarvan de onhoudbaarheid hoe langer hoe meer aan het licht komt. Elk woord, schier iedere letter door de Evangelisten te boek gesteld, heeft bij hem gezag van waarheid. Zoo kan hij, omtrent het bijvoegsel van de hand van joannes afkomstig, (of volgens anderen, van den lateren redacteur des vierden Evangelies, die ook het 21^ste hoofdstuk daaraan zou hebben toegevoegd), Joan. ii:21: ‘dit zeide Hij van den tempel zijns ligchaams’, hierbij kan stier aanteekenen: ‘dat de uitlegging van den heiligen Evangelist juist moet zijn door den heiligen geest, dat spreekt van zelf voor de geloovige kennis (kenners?) der Schrift, al ware het ook eerst werkelijk niet te verstaan.’ - Verder is hij niet tevreden met den eenvoudigen zin der woorden, maar tracht menigmaal nog een tweeden, een dieperen zin daaraan toe te voegen. De duiven, bij de tempelreiniging, zijn hem niet alleen offerdieren, zooals de schapen en runderen, maar ook, zinnebeelden des H. Geestes en - daarom worden zij door jezus met zachtheid behandeld. Het wonder op de bruiloft te Kana is hem eene openbaring van de heerlijkheid desgenen, die met den geest der kracht wilde doopen tot verkwikking in den nieuwen bruiloftswijn der eeuwige Genade!! - Bij het gesprek met nikodemus wordt aangemerkt, dat, hoe men ook denke over de wijze, waarop joannes dit gesprek vernam, toch altijd dit moet worden vastgesteld, dat hij door den Heiligen Geest, gelijk zijn gansche Evangelie, zoo ook dit hoog belangrijke hoofdstuk heeft geschreven, en dus niets wezenlijks, dat tot het volkomen begrip behoort, kan uitgelaten hebben; (is dit ook toepasselijk op de instelling van het Avondmaal? of behoort dit bij stier niet tot het volkomen begrip van het Christendom?).

Deze voorbeelden zijn voldoende om onze meening te regtvaardigen, dat dit boek met veel oordeel des onderscheids moet gelezen worden. Wie over dergelijke steenen des aanstoots weet heen te stappen, zal zich beloond vinden, door een tal van schoonheden, die hij hier ontmoet. Vooral de bergrede verdient veler aandachtige lezing. - De vorm, waarin het werk is uitgegeven, beperkt het binnen een kleinen kring van lezers. De prijs van dit Eerste Deel is niet minder dan f 5-70, en het zal, zijn wij wèl onderrigt, nog door twee dergelijke Deelen worden achtervolgd. De uitgever had tot vermindering

[p. 375]

van dien hoogen prijs, het vignet tegenover den titel, dat zich noch door schoonheid, noch door gepastheid onderscheidt, best kunnen weglaten. De vertaling laat hier en daar wel wat te wenschen over. In het vervolg zouden wij den overzetter aanraden, minder woordelijk en meer helder de gedachten van den schrijver weêr te geven. Overigens drage zijn arbeid in menig hart gezegende vruchten!
-r-