Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

Geschiedenis des Vaderlands. Een Leesboek voor de hoogste klasse der lagere scholen, naar aanleiding en bij de beschouwing der Historie-platen, uitgegeven onder toezigt der Heeren J.H. Eichman, Instituteur te Leiden en H. Altmann, Hoofdonderwijzer aan de Departementale School te Rotterdam; door W. Swart, Onderwijzer te Goes.
Eerste Stukje. (Tot den vrede te Munster). In kl. 8vo. 10 vel. 150 bl. f :-40.
Tweede Stukje. (Van den vrede te Munster tot 1857). In kl. 8vo. 17 vel. 256 bl. f :-30. - Goes. L. de Fouw. 1857-58.

Wel een lange titel, lezer! maar die toch iets regt degelijks bij u moet inleiden, en dien de Schr. moeijelijk korter had kunnen maken, zou hij ieder zoo wat het zijne geven. Met een waar genot hebben wij de beide stukjes doorbladerd, ofschoon dat doorbladeren steeds in lezen veranderde, daar ons onwillekeurig nu deze dan gene schets aantrok.

Zooals de titel 't aanduidt, is dit werkje bestemd om gebruikt te worden en tot nadere opheldering te dienen bij de beschouwing der bovengenoemde Historie-platen; maar ook zonder die is 't zeer bruikbaar èn om den kinderlijken, ofschoon alles behalve kinderachtigen toon, die er in aangeslagen wordt, èn om den echt vaderlandschen geest, waarin 't geschreven is. Wij bepalen onze aankondiging bij deze weinige woorden; zij geven genoegzaam te kennen hoe wij over 't boekje denken, en laten liever ter staving van onze gunstige idée eene halve bladzijde daarvan volgen, waarbij ons slechts de ruime keus lastig viel. Wij nemen bl. 95 van 't Eerste Stukje. Prins willem I doodgeschoten door balthasar gerard. (1584).

Het is eene treurige beschouwing, die ons heden wacht.

[p. 355]

Immers: het is altijd aandoenlijk, iemand het slagtoffer te zien van groven ondank en verachtelijken sluipmoord; hoeveel treffender is dit, wanneer zoo iemand een man is als willem van Oranje, die middelen en krachten, rust en genoegen, ja niet zelden vriendschap en achting ten beste des lands had opgeofferd; die de spil kon heeten, waarom zich alles bewoog; de eenige, die in staat was, om, gesterkt door God, zijn hoogen Bondgenoot, Spanjes woede te stuiten.

Komt, zien wij onder welke omstandigheden zijn dood voorviel.

Het tafereel verplaatst ons in den ingang van het gebouw, destijds door den Prins en zijn hofgezin bewoond, te weten: het St. Agatha-klooster te Delft.

't Is den 10^den Julij, 's namiddags 2 ure. De Prins komt uit de eetzaal, en wordt aan den trap gewacht door zekeren persoon, die zich françois guyon noemt, en die hem reeds bij het gaan naar den disch om een paspoort gevraagd heeft, 't welk de Vorst hem nu overreikt. Maar, terwijl de snoodaard zich houdt, alsof hij het wil aannemen, krijgt hij een van zijne twee pistolen, en wel die met drie kogels geladen van onder den mantel en lost ze op den Prins, dien hij doodelijk treft.

De dierbare man heeft slechts den tijd om zijn laatsten wensch te uiten in deze gedenkwaardige woorden: ‘Mijn God! mijn God! ontferm u over mij en over uw arm volk!’ En alzoo waren zijne laatste zuchten nog gewijd aan hen, wier regten en vrijheden hij met goed en bloed had voorgestaan en verdedigd.

De Schr. houde voor eene tweede uitgave nota van de volgende drukfeilen, die ons in 't oog gevallen zijn:

1^e St.,	bl. 66,	wordt hem (egmond) den degen afgeëischt.
	bl. 78,	werd den Heer warmen dank toegebragt.
	bl. 84,	halstarrigheid.
	bl. 86,	Met Italië, enz. werd sterken handel gedreven.
	bl. 88,	Meerdere dichters en geschiedschrijvers, waaronder, enz.
	bl. 91,	En waarlijk die hulp en een' bekwaam' aanvoerder waren, enz.
	bl. 95,	Zien wij onder welke omstandigheden zijn' dood voorviel.
	bl. 95,	pistolen of windroeren.

[p. 356]

1^e St.,	bl. 104,	En hartelijken dank werd er den Hemelvader, enz. voor toegebragt.
	bl. 104,	Voorts was aan de Spaansche scheepsmagt een' onherstelbaren slag toegebragt.

De overige zijn door hemzelven reeds grootendeels verbeterd in een lijstje na 't tweede deeltje.

Met de overtuiging van eene dienst te bewijzen aan onze onderwijzers, noodigen wij hen uit dit boekje te leeren kennen, en eindigen met den Schr., in naam der Nederlandsche jeugd, te danken voor zijne wèlgeslaagde poging.
a.b.m.