Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

De Kiezer, en nog drie andere Verhalen. Door Thineus, Schrijver van: ‘Ons Dorp’, ‘Reunie en Academiefeest’. Te Groningen, bij P. van Zweeden. 1857. In gr. 8vo. 237 bl. f 2-40.

Geheel tegen de goede bedoeling der Redactie, is de aankondiging dezer Verhalen, in ons Tijdschrift, tot hiertoe vertraagd. Of het lezend publiek er groote schade bij geleden hebbe? - We zouden 't betwijfelen. - Een goed boek vindt toch wel zijn weg, zonder - ook wel eens ondanks tal van beoordeelingen, waar ‘Recensent’ het met ‘zekere vooringenomenheid ter hand nam’ en met ‘onverdeeld genoegen’ heeft gelezen. En 't is een goed, een uitstekend, een opperbest boek - dat van thineus. De ‘zekere vooringenomenheid’, die reeds bij Ref. bestond, aleer hij zich tot lezen zette - de naam toch, op den titel vermeld, heeft een goeden klank - werd niet weinig vermeerderd door de meer dan gewone mate van bescheidenheid en eerbied voor 't publiek, die uit de Voorrede - hier meer dan eene loutere captatio benevolentiae - spreekt, aan welke we, tot leering en stichting van velen, wel iets zouden willen ontleenen over 't uitgeven van boeken, die niet waardig zijn in 't licht te komen, behalve in dat ‘van 't vier of van de keers’, indien de Redacteur zich niet tegen citaten had verklaard. - En waarlijk - het ‘onverdeeld genoegen’ bleef ook niet uit! - Thineus schrijft - of liever schreef; want hij is niet meer onder de levenden - zoo als we wenschen zouden, dat er meer onder ons geschreven werd. Toch zullen er onder de Romanlezers, gewoon bij voorkeur hun geest te verrijken met produkten der Fransche school, gevonden worden, wien deze Verhalen niet boeijend, niet interessant, niet piquant genoeg zijn. - Zou 't voor of tegen den Auteur getuigen? - Wien

[p. 303]

het om eene ingewikkelde intrigue, om pathetische tooneelen en aangrijpende toestanden te doen is, kan ze gerust ongelezen laten; wie kijkjes wil in het leven, in 't gewone, alledaagsche, werkelijke leven, zal bevrediging vinden en ‘onverdeeld genoegen’ smaken. Thineus schetst ons menschen zoo als ze zijn. Geene boekenmenschen, zoo stijf en onnatuurlijk als de kinderen met steekjes en paruikjes en hoepelrokjes op de plaatjes uit van alphen, - zoo saai en vervelend, dat we maar blijde zijn, dat ze toch zóó in de werkelijkheid niet voorkomen; maar menschen van gelijke bewegingen als wij, en hij doet het op eene wijze, dat het inderdaad geen wonder zou zijn, wanneer deze of gene, die niet te veel om ‘buurman’ denkt, zoo onder 't lezen, heel onverwacht eene bijzonder intieme kennis ontmoette. Sapienti sat. - Op het punt van ‘strekking’ kunnen we belanghebbenden volkomen gerust stellen. Thineus weet wat hij wil en - zijne lezers kunnen het ook weten, en zouden het wel begrijpen, al had hij niet met ronde woorden in de Voorrede gezegd: ‘enkele klippen te zullen aanwijzen, waarop huiselijk geluk en menschelijke veredeling zoo ligt schipbreuk kunnen lijden’, en beloofd ‘somtijds te zeggen, somtijds te toonen, somtijds te laten raden, dat alleen ware Christelijke vroomheid gelukkige huisgezinnen maakt en nuttige, edele menschen vormt.’ - Zoo eenvoudig en degelijk als de Verhalen zijn, zoo helder en solide is ook de schrijftrant. Van dat flinke, prettige Hollandsch, weet ge? Men leze eens het eerste Hoofdstuk van ‘de Kiezer’ - 't uitvoerigste en, naar Ref.'s gevoelen, ook 't beste van 't viertal -: ‘Baas pikstra en zijn huis’; - een allergeestigst binnenhuisje, ‘met de pen’, dat de meesterhand verraadt. - Hier en daar ontmoet ge eene uitdrukking, die blijkbaar in de noordelijke streken van ons Vaderland t'huis behoort; maar - wie zou zich, bij zooveel goeds, aan een enkel Provincialisme ergeren? Jagt op aardigheden wordt er niet gemaakt, en toch ontbreekt het niet aan opwellingen van goedhartigen, jovialen humor, die doorgaans den spijker regt op den kop slaat. Wie het leven om hem heen zoo gemakkelijk en aanschouwelijk weet weêr te geven, bezit eene groote gave; grooter en uitnemender dan de Auteur zelf zou hebben willen erkennen. Thineus behoorde tot de Schrijvers, die tot uitgeven moeten worden aangepord. Immers ook deze Verhalen hebben we te

[p. 304]

danken aan de aansporing van eenige vrienden, die - zeer teregt - meenden, ‘dat ze, vooral in onzen tijd, voor dezen en genen hun nut zouden kunnen hebben’. Voorzeker - had de dood niet reeds bij thineus aangeklopt - we zouden, op het voetspoor dier Vrienden, bij deze gelegenheid, een hartig woordje spreken, om hem met allen aandrang op te wekken om de dunne gelederen der wakkere mannen in den lande, die voor het volk durven, en kunnen, en willen schrijven, te komen versterken! Wie weet of 't niet zou geholpen hebben? - A-propos; van 't volk gesproken. Het voorkomen van 't boek is zoo weinig prétentieus, zoo - burgerlijk, dat men, op 't eerste gezigt, aan een volksboek zou denken; indien de prijs niet wat hoog was - wèl te verstaan, niet voor het boek, maar voor het volk. Maar verwend ‘als we zijn’ door die nufferige deeltjes, met goud en kleuren en stempels, willen wij er den Heer p. van zweeden geen verwijt van maken, dat hij de oud-Hollandsche degelijkheid aan zijne uitgave tot grondslag heeft gelegd. Ref. houdt toch ook eigenlijk niet van al dien Sinterklaas-opschik. We verzekeren u, Mevrouw! thineus zou, in zijn eenvoudig gewaad, uw smaakvol boekenrekje geene oneer aandoen en - uwe huistafel nog minder. U zelve, Mevrouw! die weinig leest, omdat ge - geen tijd hebt, durven we hem niet zoo onbepaald aanbevelen; - maar ligt neemt Mejufvrouw uwe dochter, die met Miss wetherell en bulwer - natuurlijk in 't oorspronkelijke - dweept; of Mijnheer uw echtgenoot, wanneer hij van 't kantoor komt; of Mijnheer uw zoon, die nog op 't gymnasium is, maar binnen kort student wordt; of ook maar - een der domestiques in de keuken hem, in een verloren uurtje, ter hand. - Tien tegen één dat hij hun bevalt. Van hem leeren kunnen zij allen. En van hoevelen uwer prachtbandjes kan dit worden gezegd?