Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Letterkunde. Tweede Deel. Vierde Stuk, bl. 263-338. f 1-: Derde Deel. Eerste Stuk, bl. 1-120. f 1-20. Tweede Stuk, bl. 121-232. f 1-20. Amsterdam, C.G. van der Post. 1857.

(Vervolg op Jaarg. 1857, N^o. IX, bl. 465.)

Deze drie voor ons liggende stukken zijn eene voortzetting in denzelfden trant, als de ‘Verslagen en Mededeelingen’, die wij vroeger aangekondigd hebben. Zeiden wij toen, dat men slechts de namen der Schrijvers en die der onderwerpen behoefde op te geven, om de lezers te overtuigen van de hooge belangrijkheid der geleverde wetenschappelijke bijdragen, wij nemen van dat woord ook thans niets terug. Hetzij wij letten op de degelijke Verhandeling van Prof. karsten, ter aanbeveling zijner conjectuur τὰ γέῤῥα ἐνεπετάννυσαν in plaats van ἐνεπίμπρασαν, bij demosth. pro Cor. § 169, p. 284, waardoor een crux interpretum doelmatig wordt weggeruimd; hetzij op die van Prof. bake, die met den Geneefschen Hoogleeraar vaucher beweert, dat het Boek περὶ ὕψους niet van longinus afkomstig is, doch in strijd met dien geleerde het ook niet aan plutarchus toeschrijft; hetzij wij den arbeid des Heeren c. leemans waarderen, die eene fabriek en een handel in valsche, zoogenaamde opgegravene oude Javaansche beeldjes heeft ontdekt; hetzij wij de gemotiveerde Verslagen lezen over een Band met drie middeleeuwsche Handschriften, door Mr. l.a.j.w. Baron sloet te Arnhem gevonden; hetzij wij den overigen inhoud nagaan, het blijkt, dat wij hier het werk voor ons hebben van mannen, die in ons Vaderland aan het hoofd staan der letterkundige wetenschappen.

[p. 298]

Het Verslag der Commissie ter beoordeeling der Latijnsche dichtstukken, bestaande uit de HH. hulleman, delprat en karsten, die aan het stuk des Heeren j. van leeuwen, Octavioe Querela, den tweeden prijs uit het legaat van hoeufft hebben toegekend, geeft ons aanleiding, om eene leelijke fout, waarover wij ons inderdaad schamen, te rectificeren. Als beoordeelaars toch van de Octavioe Querela in ons Tijdschrift, 1857, N^o. XV, bl. 792, zeiden wij: ‘De klassieke Oudheid heeft ons niets dergelijks nagelaten, enz.’, doch zagen daarbij geheel voorbij het bekende treurspel van seneca, de ‘Octavia’. Welligt zijn wij er toe gekomen door de weinige waarde van dat treurspel als aesthetisch product en zijn twijfelachtigen oorsprong, waardoor het ons, wij bekennen het, geheel vreemd geworden was. De lezer en de Heer v.l. mogen ons deze gulle bekentenis ten goede houden.

Met groot genoegen hebben wij vernomen, dat de Afdeeling besloten heeft tot eene uitgave van grootere Verhandelingen in 4to formaat, en tevens dat formaat te doen strekken tot het publiek maken van afbeeldingen der overblijfselen van vaderlandsche kunst. Daarmede zal de Akademie gewis het Vaderland verpligten en de geleerde wereld, vooral de Duitsche geleerden op de geïgnoreerde verdiensten der midden-Nederlandsche kunst opmerkzaam maken. Wanneer zal toch eindelijk die gehoopte kennis van ons land, ons volk en onze geschiedenis in Duitschland haar licht verspreiden? Wanneer zullen de schnaase's zwijgen, die van zekeren kijst, zijne Verhandeling over de Kerkelijke Architectuur, enz. iets weten en dan zeggen: ‘Allein der völlige Mangel aller Forschungen einheimischer (d.i. van Nederlandsche) Gelehrten spricht dafür, dass ihr mittelälterlicher Kirchenbau überaus wenig Interesse haben muss.’ Zie D. II, St. 4, bl. 331.

Daar wij niet alles kunnen noemen, veel minder in de hoofdzaken opgeven en beredeneren, willen wij nog melden, dat de Opmerkingen van den Heer dozy over sommige bronnen voor de Geschiedenis der verovering van Spanje door de Muzelmannen, D. III, St. 2, bl. 124, en het oordeel van den Heer de wal over het gevoelen van den Heer van den brink omtrent de Hollandsche Achterleenen, onze aandacht trokken wegens den wetenschappelijken toon, waarin deze artikelen gesteld zijn.

[p. 299]

Maar bij zoo veel verdienstelijks worden wij ook al weêr onaangenaam getroffen door een anderen toon, dien velen onzer geleerden van Lord palmerston of andere gevierden door john bull, als het ideaal van beschaving schijnen over te nemen. Ons klinkt zoo iets (haast zouden wij het noemen een duël met den vlegel) bij zoo hoog geplaatste mannen te laag. Wij hopen waarlijk voor de eer der Akademie op geene controversen meer, die vruchten dragen, als de strijd over de echtheid der Eugubinische tafelen, of als die over spreek- en schrijftaal nu reeds gedragen hebben.

De eerste is, naar wij hopen, althans voor jaren (volgens het voornemen des Heeren rutgers, D. II, Stuk 2, bl. 129) geëindigd, vooreerst met eene repliek van den Heer jansen op de Antikritiek van den Heer rutgers, en vervolgens met een opstel, van dezelfde hand, bij het vorige als bijlage dienende, over de echtheid van het koop-contract der bedoelde Tabuloe, en een fac simile zelf van dat veel besproken en door den Heer r. betwijfelde stuk. Naar onze bescheidene meening wordt het gevoelen van den Heer j. daardoor zoo goed als zeker, en kunnen wij hem buitendien over den toon, in deze laatste stukken heerschende, niet hard vallen.

De tweede strijd, over schrijf- en spreektaal, is geopend tusschen de Heeren roorda aan de eene en de vries en brill aan de andere zijde. De eerste had in eene vroegere Verhandeling zoeken te betoogen, dat eenige onzer Nederlandsche verbuigingsvormen, welke wij in de spreektaal niet gebruiken, te onregte in onze schrijftaal het burgerregt hebben ingenomen, en derhalve hoe eer hoe liever, zoo mogelijk, als schadelijke vreemdelingen moeten worden verbannen. De Verhandeling was op verzoek van den Schrijver zelven in handen gesteld van de Heeren de vries en brill. De eerste, volgens zijn beweren, een vijand van polemiek, had met weerzin zijne taak aanvaard, wel vooruitziende, dat de Heer r. zijne gevoelens niet straffeloos zou laten verwerpen. En toch uit zijn standpunt moest hij het; hij doet het met alle regtmatige hulde aan roorda's groote bekwaamheden op een ander veld van taalstudie, maar laat fijntjes en tamelijk scherp gevoelen, dat r. op dit veld zich te roekeloos gewaagd heeft. De repliek is, als men verwachten kon, niet malsch. Prof. de vries wordt eenvoudig beschuldigd van onbekendheid met zijn vak,

[p. 300]

van onberedeneerd voortdraven op eene eens aangenomene theorie, enz. Ook de Heer brill maakt met zijne opmerkingen in 't oog van den Heer roorda eene allerdroevigste figuur. Even als vroeger onthouden wij ons hier van te beredeneren, aan welke zijde de waarheid is; hoewel wij voor ons overtuigd zijn, dat de Heeren de vries en brill gelijk hebben. Maar in 't belang onzer ‘Vaderlandsche Letterkunde’, beoefend door ‘Hoogleeraren’ en ‘leden der Koninklijke Akademie van Wetenschappen’, willen wij toch onze ergernis over zulke personaliteiten, als wij hier soms lezen, niet inhouden. Mogt toch dat toevoegen van grofheden, die mutatis mutandis en onder allerlei maskers op hetzelfde neêrkomen, als: ‘gij weet er niets van! gij zijt een domkop!’ niet meer gehoord worden in zulke hoogst achtenswaardige kringen! De Akademie bloeije daardoor nooit, maar werpe andere en betere vruchten af!