Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

Korte mededeelingen.

Preken, uitgegeven om Evangelisch licht te verspreiden en Christelijk leven aan te kweeken. Twaalfde Jaar. Te Koevorden, bij d.h. van der scheer. 1857. f 1-20 per Jaarg. - Evangelisch licht, Christelijk leven - schoone woorden! heerlijke taak, dat licht te verspreiden, dat leven aan te kweeken. Twaalf jaren lang is onder die leuze en met dat doel een twaalftal leerredenen bij den Uitgever van dezen bundel verschenen. En vraagt gij ons: of werkelijk het doel, dat ook deze laatste verzameling op den titel draagt, kan worden bereikt, dan antwoorden wij van heeler harte: ja. Wij ontvangen hier preken van diest lorgion, anspach, van herwerden, hartman, van der zwaag, goudschaal, brandt wijsmuller, verwey, poelman, boon, rutgers en reitsma. Daaronder zijn namen, op het gebied der kanselwelsprekendheid niet ongunstig bekend, en de onderwerpen, door hen behandeld, zijn, op eene enkele uitzondering na, allen hoogst belangrijk. Wij willen hier niet in bijzonderheden treden en eene opgave doen van tekst en thema van elke leerrede, niet eene kritiek leveren van de homiletische, dogmatische en exegetische waarde dezer

[p. 262]

preken. Het doel, waarmeê zij verschenen, is niet, uitgelezen proeven van kanselwelsprekendheid te leveren, nieuwe vruchten van godgeleerde studie aan het licht te brengen. Evangelisch licht, Evangelisch leven, dat te verspreiden en te bevorderen, is de zegen, dien de schrijvers op hunnen arbeid verwachten. Die zegen valle hun werk in ruime mate ten deel. Wij bevelen het met volle vrijmoedigheid aan allen, die ook buiten de openbare Godsdienst-oefening door de lezing van hetgeen daar gesproken werd, begeeren op te wassen tot den Heer.
-r-

Zestal nagelaten Leerredenen, door t. van duinen, in leven Predikant te Mantgum c.a., Lid van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. Te Groningen, bij p. van zweeden. 1857. In gr. 8vo. 103 bl. f 1-40. - De schrandere, geestige ‘Thineüs’, onder welken naam hij vooral in onze letterkunde bekend is, bestemde in zijne laatste ziekte, die hem in de kracht des levens ten grave sleepte, dit zestal preken ter openbare uitgave na zijnen dood, tot een aandenken vooral in de vijf gemeenten, in welke hij het Evangelie heeft verkondigd, aan hem en zijn werk. Dit alleen zou genoeg zijn om een min gunstig oordeel over deze stukken te doen terughouden, indien al eene onpartijdige kritiek meende een zoodanig te moeten gereed hebben. Doch zulks is het geval niet; het zijn regt goede Christelijke leerredenen; het levende Christendom, dat uitgaat van den Heer, en niet bestaat in scholastieke voorstellingen en onderscheidingen, spreekt er in op eenvoudige, onopgesmukte, blijkbaar uit het hart komende en daarom ook tot het hart gaande wijze. Wij mogen dus, dit bundeltje aankondigende, het den waarlijk niet geringen lof geven, dat het eene vereerende getuigenis aflegt aangaande het kanselwerk van eenen overleden Evangeliedienaar, die zijne meer dan gewone gaven, ook in min schitterenden werkkring, uitnemend besteedde, en wiens nagedachtenis ook daarom ten zegening zij!

Korte Schets der Bijbelsche Aardrijkskunde; ten gebruike bij het Katechizatie-onderwijs in de Bijbelsche Geschiedenissen. Door h.m.c. van oosterzee, Predikant te Oirschot. 's Hertogenbosch. Gebrs. muller. 1857. In kl. 8vo. 69 bl. Met een kaartje van Palestina. f :-30. - De vlugge en bekwame pen van den

[p. 263]

Oirschotschen Leeraar levert ons, wat de titel belooft, met dit boekske eene zeer bruikbare handleiding voor de gewone katechizanten in de Bijbelsche Geschiedenis. Op volledigheid maakt het geene aanspraak, dat zou ook wel ondoenlijk zijn in zulk een klein bestek, terwijl het als leesboekje nog buitendien zijn aangenamen stijl hebben moest. De S. heeft de historische orde gevolgd, wat wij allezins moeten goedkeuren. Wij bevelen het dus onzen ambtgenooten in de H. bediening aan; alhoewel wij eenige aanmerkingen niet willen verzwijgen. Zoo is de ligging van Eden veel te uitvoerig, en zijn de reizen van paulus veel te kort behandeld. Het kaartje van Palestina moge doelmatig zijn, maar volgens des S.'s manier had er bij moeten zijn een kaartje van het Oosten (Egypte, Syrië, Assyrië, Babylonië, Perzië), en een van het Oosten des Romeinschen rijks (bij de Handelingen der Apostelen). Van de scheepstogten onder salomo's regering en de plaatsen, daarbij behoorende, wordt niets gezegd. Onnaauwkeurigheid in bijzonderheden is ook op vele plaatsen aan te wijzen. Bl. 14 heet Palestina maar 46 vierk. geogr. mijlen groot te zijn; lees: 540. Bl. 28 zegt van de beide Noordelijke golven der Roode Zee: ‘eene westelijke, met name Heroöpolis, en eene oostelijke, Akaba genoemd’; lees: ‘eene westelijke, in jezus' tijd de Heroöpolitische, naar de stad Heroöpolis geheeten, thans de Golf van Suëz, en eene oostelijke, in jezus' tijd de Elanitische genoemd naar de stad Elana, nu de Golf van Akaba’. Doch wij eindigen met aanbeveling, daar wij het werkje doelmatig ingerigt en bruikbaar bevinden.

De Geschiedenis van eene oude Zendelings-Bus. Naar het Engelsch. Utrecht. nolet en zoon. - Indien wij de opinie deelden van een onzer medearbeiders, dat het goede doel, waarmeê een prul geschreven is, de kritiek mag ontwapenen - wij zouden niets ten nadeele van een zoo vroom vodje mogen zeggen, te meer daar het ten voordeele van eene heilige zaak is uitgegeven. Maar met alle liefde voor de uitbreiding van het Koningrijk der Hemelen onder de Heidenen, en bij den eerbied voor den welmeenenden ijver, is het ons onmogelijk het verspreiden van geschriften aan te bevelen, die niet alleen, als het vermelde boekske, minder dan middelmatig zijn, maar die ook een geest en strekking hebben, die, ondanks de goede

[p. 264]

bedoeling, volgens onze overtuiging, niet aanprijzenswaardig zijn. Eene oude Zendelings-Bus verhaalt zeer weinig belangwekkend hare onbeduidende geschiedenis, en leert ons eenige van die onverdragelijke Engelsche kinderen kennen, zoo vroom en zoo vervelend, dat wij wel mogten lijden, dat ze alleen op het papier bestonden, of ten minste maar alleen aan de overzijde van het Kanaal aangekweekt werden. Kinderen en dienstmeiden met zendelings-bussen in den zak, wij kennen ze, helaas! ook hier te lande, en weten maar al te wel, hoe die zendelings-bus in menig huis en menig hart - een trompet van het Farizeïsme is - een klinkende schel en een luidend metaal. - Ongetwijfeld kunnen de arme blikken bussen dat niet helpen en de zendelingen ook niet - de Heidenen, die toch eens tot het Evangelie geroepen moeten worden, nog minder - maar de edelste bloemen des Christendoms in de harten der Christenkinderen plat te loopen uit ijver voor de Heidenen, dat is wel wat onbekookt en onverantwoordelijk.

Vertellingen voor goede Kindertjes; in den trant van m. van heiningen bosch. Door h. driesman. Vierde druk. Te Groningen, bij p. van zweeden. 1857. In kl. 8vo. 80 bl. f :-20. - Een afkeurend oordeel uit te spreken over een werkje, dat een vierden druk beleeft, moge vermetel schijnen, toch kan Ref. niet anders.

De Schrijver zelf geeft het standpunt aan, van waar hij zijn boekje wil beoordeeld hebben; want blijkens den titel zijn het vertellingen, in den trant van m. van heiningen bosch.

Wanneer men nu daardoor verstaat het bezigen van Provincialismen, - hetwelk wij ook in van heiningen bosch, hoe hoog wij met zijne werkjes loopen, afkeuren - alsmede het jagt maken op eensluidende uitdrukkingen - dan hebben wij er vrede meê; maar verstaat men daardoor het leveren van stukjes, die geene onwaardige plaats bekleeden naast die van den Schrijver, welken men zich tot model gekozen heeft, dan behoeven wij, om ons ongunstig oordeel te staven, slechts de vergelijkende lezing aan te bevelen van die stukjes, welke hetzelfde onderwerp hebben als die van van heiningen bosch.