Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

Afbeeldingen, ten gebruike bij het Onderwijs in de Natuurkunde; door A. Koot, Onderwijzer te Haarlem. Onder medewerking van W.M. Logeman. Te Haarlem, bij de Erven Loosjes. 1856-1857. Aflev. 2-8. Pl. 7-47. In gr. folio. Naamlijst der Afbeeldingen, enz. in kl. 8vo. Compleet f 10-:

Ontvingen wij vóór eenigen tijd de laatste Aflevering van bovengemelde Afbeeldingen, wij zullen op onze aankondiging nu niet lang laten wachten. Met belangstelling hebben wij ze nagegaan, en aangenaam was het ons te mogen zien, dat de opname van den kant des publieks zoo gunstig is geweest, dat de Uitgevers niet alleen op den ingeslagen weg konden

[p. 219]

voortgaan, maar nog daarenboven het aanvankelijk beloofde aantal platen met een niet onaanzienlijk getal hebben kunnen vermeerderen zonder verhooging van prijs. Waarlijk een navolgenswaardig voorbeeld voor anderen, en een blijk, dat het den Uitgevers ernst is, geene opofferingen te ontzien om hun werk zoo volledig mogelijk te maken. Mogen zij in een ruim debiet zich steeds kunnen verheugen!

Na de beoordeeling van dit werk in N^o. I van den vorigen Jaargang van dit Tijdschrift, kunnen wij kort zijn. Het geheel is in denzelfden geest uitgevoerd als de aangekondigde 1^o Aflevering. De afbeeldingen zijn over het algemeen goed gekozen, en al moge er hier en daar wat op de uitvoering of de wijze van voorstelling aan te merken zijn, vooral wat perspectief betreft, voor het oogmerk om op eenigen afstand gezien te moeten worden, zijn zij zeer geschikt, en zeker zal menig onderwijzer bij gepaste aanwending er veel dienst van kunnen hebben bij zijn onderwijs in de natuur- en werktuigkunde.

Jammer is het, dat eenige afbeeldingen blijken dragen van hunne vreemde herkomst, daar zij werktuigen voorstellen, die bij ons wel, maar meestal in eenen anderen vorm voorkomen; dit is onder anderen met fig. 2 en 4 van plaat 8 het geval; waarom niet liever de gewone put en houtzagersbok? die van de luchtpomp, alsmede zuiger en hart van de huispomp op Pl. 24. - Wij beamen ten volle de opmerking van den Heer l. bij de fig. 1 en 2 van Pl. 25, en verwonderen ons, dat enkele door ons opgemerkte aan zijne aandacht zijn ontsnapt.

Ook zijn in sommige afbeeldingen, niet alle deelen, waar de werking dikwijls vooral op aankomt, even juist en duidelijk voorgesteld, gelijk blijkt uit fig. 3 van Pl. 14, den zoogenaamden regulateur of gouverneur; fig. 3 en 4, Pl. 16, de tanden van het rad in het cilinder-échappement; de plaats van het tandrad op de as van het bovenslagwiel, fig. 2 van Pl. 20.

Minder goed konden wij ons vereenigen met de opmerking van Pl. 31. - Immers indien de afbeeldingen alleen moeten dienen, om den leerlingen de minder eenvoudige toestellen en verschijnselen in de natuur te doen zien, dan zouden heel wat afbeeldingen achterwege kunnen gelaten worden, en zoo er geene teekening eener electriseermachine is opgenomen, omdat zij die er geene hebben, den tijd nuttiger kunnen besteden,

[p. 220]

dan eene in bijzonderheden afdalende verklaring te geven, gewis vele onderwijzers, die nog niet in het bezit van werktuigen zijn, zouden vele verklaringen moeten achterwege laten. - Met meer regt zou deze uitsparing, naar ons inzien, kunnen toegepast worden op eenige figuren tot het licht behoorende, die met weinig moeite door den onderwijzer op het bord kunnen gemaakt worden, en dan mogelijk beter aan het oogmerk voldoen, dan ze in eene teekening vermogen.

De afbeeldingen der stoommachines bevielen ons niet zeer, eensdeels om de vormen en proportiën, anderdeels om de min juiste voorstelling der onderscheidene deelen, en vooral bij die van de locomotieven wegens het min goede effect dat zij op eenen afstand maken.

Dit neemt echter niet weg, dat wij over het geheel deze verzameling als eene goede aanwinst bij het natuurkundig onderwijs beschouwen, en haar volgaarne ten gebruike bij gemeld onderwijs blijven aanbevelen.