Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

[p. 196]

Brieven van Maria van Reigersbergh, door Mr. H. Vollenhoven en Dr. G.D.J. Schotel. Te Middelburg, bij de Gebroeders Abrahams. 1857. In gr. 8vo. 2, XLVI, 163 en 56 bl. f 2-60.

Een belangrijke arbeid is door de Heeren vollenhoven en schotel volbragt met de uitgave dezer ‘Brieven’. Velen daaronder zijn van historisch belang, en kunnen dienstig zijn om vele feiten uit den tijd van hugo de groot toe te lichten. Maar het is niet alleen voor den geschiedvorscher, dat wij deze uitgave belangrijk noemen. Maria van reigersbergh is niet alleen aan ieder Nederlander bekend, maar hoog geacht wegens haar gedrag op Loevestein, en waar in ons vaderland van huwelijkstrouw gewaagd wordt, zegt men het vondel nog na:

Waar werd opregter trouw

Dan tusschen man en vrouw

Ter wereld ooit gevonden.

Wel mogt die daad in maria buitengemeen verstand doen veronderstellen en een groot denkbeeld van den rijkdom harer liefde doen opvatten; ook zijn sommigen in de gelegenheid geweest hunne hoogst gunstige meening omtrent de huisvrouw van grotius bevestigd te zien, door de lezing van verscheiden biographiën en karakterschetsen welke men van haar heeft gemaakt, door den lof, welken de dichters onder hare tijdgenooten haar toezwaaiden. Maar wat zegt dat alles bij de kennis welke men uit deze Brieven van maria verkrijgt! Uit deze eerst leert men de beroemde vrouw kennen zooals zij geweest is en geleefd heeft, en wat eene levens- of karakterschets onmogelijk geven kon, omdat het volkomen waar is, wat jeronimo de vries en met hem haar levensbeschrijver in de eerste bladzijden van dit werk van de onsterfelijke vrouw getuigt, namelijk, dat ieder die hare verdiensten naar eisch schetsen wil, slechts krachteloosheid voelt, - dat vinden wij in deze Brieven. De grootheid ook van het private leven van maria van reigersbergh, zooals zich dat in hare huiselijke betrekking openbaarde, hare verdiensten als voortreffelijke echtgenoot en moeder, als liefderijke zuster, als vrome Christinne kan niet beschreven, maar bij de lezing harer Brieven wel

[p. 197]

gevoeld worden. Gaarne zou ik hier verder over uitweiden, nog liever eenen der Brieven, b.v. den 23^sten van deze verzameling, hier overnemen, maar liever kom ik terug op hetgeen ik in het begin dezer aankondiging zeide: niet alleen voor den geschiedvorscher noemen wij deze uitgave belangrijk. Neen, laat elke vrouw en moeder zich dit boek aanschaffen, zij zal zich in deze Brieven een model gesteld zien van hetgeen zij zijn moet; laat elk huisvader het zijne dochters in handen geven, opdat zij een heerlijk voorbeeld ter navolging hebben; dan kan dit werk op uitgebreider terrein dan het wetenschappelijk gebied onberekenbaar nut stichten!

Mr. vollenhoven en Dr. schotel hebben door deze uitgave ruime aanspraak op de erkentelijkheid van het Nederlandsch publiek. Zij zijn daarin zeer naauwkeurig te werk gegaan, en hebben de Brieven voor allen twijfel aan de echtheid bewaard, door onder elken te vermelden of zij eigenhandig aanwezig zijn of niet, en in welke verzamelingen zij berusten, terwijl menige korte noot onder aan de bladzijden tot opheldering van den tekst strekt. Eene wèlgescheven levens- en karakterbeschrijving, geput uit de Brieven van grotius en maria, als ook uit de verschillende biographiën welke van hen bestaan, gaat de verzameling Brieven vooraf, en een naauwkeurig Register van de in de Brieven voorkomende personen besluit het werk.

Den Uitgevers, de Gebroeders abrahams, zij alle lof geschonken voor hunne keurige uitgave.
d.